poniedziałek, 17 kwietnia 2017

RODZICE, DZIECKO I KOŃ


Bardzo lubiłam obserwować treningi prowadzone przez moją Panią trener. Słuchając i przyglądając się treningom, można zdobyć sporo wiedzy. Można też podsłuchać komentarze i reakcje innych obserwatorów. Kiedyś na jedną z klinik przyjechał chłopiec około 12 letni. Miał prześlicznego kuca – ogiera. Kucyk nie dość, że był ogierem, to miał niewiele lat i dość buntowniczy charakterek. Podczas jednego z treningów tej pary, blisko mnie stali rodzice młodego jeźdźca. Pani trener tłumaczyła właśnie konieczność użycia jakiegoś sygnału i objaśniała jak powinien zareagować wierzchowiec. Całość wyglądała na bardzo prosty „mechanizm”. Jeźdźcowi taka praca nie sprawiała trudności, a konik bardzo ładnie i wzorcowo reagował na polecenia. Mama chłopca, obserwując trening, powiedziała w którymś momencie: „przecież to żadna filozofia”. Chciałam się odwrócić i powiedzieć, że skoro taka praca z koniem, to żadna filozofia, to dlaczego do tej pory chłopiec tak nie pracował? Dlaczego nie podpowiedziała Pani synowi jak pracować z tym zwierzęciem? Dlaczego nie podpowiedział tego dotychczasowy trener? Zabrakło mi jednak odwagi, żeby się wówczas odezwać.

Hasło: „przecież to żadna filozofia”- często towarzyszy rodzicom kupującym dziecku konia. Przecież to żadna filozofia wyprowadzić konia, wyczyścić go, podnieść kopyta do czyszczenia, wsiąść i pojechać. Większość z was widziała pewnie w internecie historię pt: „dziewczynka dostała w prezencie na komunię kucyka. Nie chciał wozić dzieci, więc oddała go na rzeź”. Nie poznałam całej historii, nie wiem ile jest w tym prawdy, ale taki scenariusz jest możliwy. Rodzice, dziadkowie, ciocie i wujkowie kupują swoim pociechom konika i zakładają, że on musi być zaprogramowany na bycie grzecznym, na sprawianie dzieciom samych radości i zaprogramowany na idealną pracę pod dzieckiem – najlepiej taką, jak konie na karuzeli. Skąd takie założenie? Nie wiem. Opiekunowie dzieci swoją wiedzę na temat koni zaczerpnęli pewnie z filmów i ze szkółek jeździecki, gdzie konie często chodzą jak zaprogramowane – jeden za drugim. A co się dzieje, gdy zwierzę zostaje prezentem z okazji jakieś uroczystości? - Mały biały konik przyjeżdża nie wiadomo skąd w nowe, nie znane mu miejsce. Dopada go gromada krzyczących i biegających dzieci i każde z nich pcha się na jego grzbiet. Drodzy rodzice, taki konik nie zachowa spokoju i nie będzie robić tego, co mu dzieci każą.

Czyli co? Nie należy kupować dzieciom konia? Nie mam nic przeciwko temu, żeby dziecko miało własnego wierzchowca. Jednak ofiarodawcy muszą przyjąć pewne założenia i dobrze przemyśleć decyzję o kupnie. Po pierwsze fakt, że dziecko siedziało przez minutę na grzbiecie nieruszającego się kucyka podczas wizyty w jakiejś stajni i dziecku się to podobało, nie jest wystarczającym powodem, żeby obdarować go takim zwierzęciem. Myślicie, że nikt nie kupi konia z takiego powodu? Mylicie się. Takie decyzje podejmują często osoby mieszkające na wsi i posiadające trochę ziemi albo większe podwórko i jakieś budynki gospodarcze. W budynkach maja już świnkę, krówkę i kurki, więc konik nie będzie sam. Takie osoby często są przekonane, że wystarczy takiego konika nakarmić i napoić jak ową świnkę i krówkę, zmienić ściółkę i wypuścić na trawkę. Myślą, że to jest wszystko czego temu zwierzęciu trzeba, a ono z wdzięczności będzie od czasu do czasu obwozić synka czy córeczkę na swoim grzbiecie. I może nawet sprawdziłby się taki scenariusz, gdyby tacy ludzie kupili konia około dwunastoletniego i doświadczonego w pracy z jeźdźcem na grzbiecie. Konia grzecznie poddającego się czyszczeniu, werkowaniu i prowadzeniu. Gdzieś, ktoś, kiedyś podpowiedziałby im, że trzeba czyścić kopytka konikowi, wezwać co jakiś czas kowala do zwierzęcia, zaszczepić i odrobaczyć. I jakoś to by się kręciło. Problem jest tylko taki, że ułożony konik sporo kosztuje. W związku z tym darczyńcy wpadają na „genialny” pomysł kupienia za 500 zł pół – rocznego źrebaczka – kucyka. Ledwo „to” przecież od ziemi odrasta, więc jaki może być z nim kłopot? Drodzy rodzice swoich dzieci, źrebię obojętnie czy małego kucyka czy dużego konia sprawi takie same problemy. I to duże. Taki kucyk nadal jest silniejszy od was, a już na pewno od waszych dzieci, taki kucyk się boi i będzie się bronił, takiego kucyka trzeba wychować i ułożyć, a do tego potrzebna jest wiedza i doświadczenie.

Decydując się więc na małego i młodego konika musicie założyć, że będzie trzeba zatrudnić do wychowania kuca doświadczoną osobę. Taka osoba będzie musiała pracować nie tylko z koniem ale i z wami, żeby nauczyć was jak postępować ze zwierzęciem. Koń duży czy mały to takie stworzenie, które będzie grzecznie i układnie pracowało tylko z osobą mającą pojęcie jak z nim postępować. Laikowi może w każdej chwili odmówić jakiejkolwiek współpracy. Szkolenie właścicieli konia jest więc koniecznością. Opłacenie dojeżdżającego instruktora to spory wydatek, bo dojazd i czas temu poświęcony też trzeba zapłacić. Nie mówiąc już o trudności w znalezieniu takiej osoby, która zgodzi się dojeżdżać do was.

Jaki los czeka konika, gdy właściciele nie zaplanują takich wydatków. Skończy zamknięty z krówką i świnką, bez możliwości wychodzenia. Sukcesem będzie jeżeli jakoś da się wyprowadzać na ogrodzony kawałek ziemi. Skończy zarobaczony, nieszczepiony z przerośniętymi kopytami i gnijącymi strzałkami,bo nie miał kto nauczyć go podawania nóg. W końcu taki niedoszły pupil rodziny trafi na rzeź albo do fundacji, odebrany po interwencji.

Kolejne założenie jakie powinno towarzyszyć planom zakupu konia dla pociechy, to fakt, że nawet po dłuższej nauce w szkółce jeździeckiej dziecko jeszcze niewiele umie. Nie można niestety zakładać, że tak młody jeździec sam sobie z wierzchowcem poradzi. Nawet jeżeli zwierzę będzie niewielkiego wzrostu. Dziecko i koń muszą mieć opiekuna i trenera. Niektórym rodzicom wydaje się, że jeżeli konik „mieszka” w pensjonacie w większej stajni, a dziecko obraca się wśród innych jeźdźców, to trener nie jest już potrzebny. To jest bardzo błędne myślenie. Każdy kupowany konik, nawet wiekowo dojrzały, to zwierzę „po jakichś przejściach”. Nawet tak zwany „koń profesor”. Konie to są zwierzęta, z którymi zawsze trzeba nad czymś pracować. Trzeba oduczać i uczyć. Są to zwierzęta, które zawsze wykorzystają błędy jeźdźca, żeby go zdominować i żeby się nie napracować. Są to zwierzęta, które bardzo łatwo i szybko można „oduczyć” nawet świetnego wyszkolenia. „Oduczyć” tylko dlatego, że jako jeździec ma się zbyt małą wiedzę. Licząc więc, ile będzie kosztował was rumak waszego dziecka, trzeba do kosztów pensjonatu, opieki weterynaryjnej i usług kowala dodać koszt opłacenia trenera.

Dość dawno temu odezwała się do mnie mama dziewczynki, która od czterech lat jeździła w szkółce w dużej stadninie. Miałam okazję obserwować parę razy pracę w tej szkółce. W ciągu jednej godziny na jednym padoku trenowało równocześnie około piętnastu par: koń – jeździec. Naukę prowadziło trzech instruktorów. Jeden jechał na koniu, jako prowadzący cały zastęp. Dwóch stojących pośrodku padoku wydawało polecenia. Jeźdźcy stępowali, kłusowali, galopowali i skakali przez przeszkody. Wszystko- jeden za drugim. Mama młodej amazonki zwróciła się do mnie o indywidualne treningi, bo w szkółce nie uczą jej córki trudniejszych rzeczy, takich jak: zagalopowania ze stój albo lotnej zmiany nogi w galopie. Na indywidualnym treningu to dziecko nie potrafiło nawet „namówić” konia do ruszenia. Poprowadziłam trening ucząc dziewczynkę podstawowych sygnałów potrzebnych do porozumienia się z koniem. Młoda amazonka nie umówiła się na kolejny trening. Ja wiem, że po niektórych szkółkach jeździeckich poziom umiejętności ich wychowanków jest dużo większy. Kupując dziecku konia lepiej jednak założyć, że jeździecka edukacja pociechy jest w fazie początkowej, a nie zaawansowanej czy co gorsze, że dziecko już wszystko wie i umie.

Kupując dziecku konia trzeba również założyć, że będzie trzeba poświęcić czas na przyjeżdżanie do zwierzęcia częściej niż tylko w weekend. Rodzic musi nawet w dni powszednie mieć czas, żeby dziecko przywieźć do stajni i mu towarzyszyć. Koń nie może pracować raz na tydzień. Wierzchowiec, który ma współpracować i być skupionym nie może pracować okazjonalnie. To musi być częsta, regularna i rzetelna praca.

Ja bardzo jestem zadowolona, gdy któryś z rodziców dziecka znajdującego się pod moją opieką i posiadającego własnego wierzchowca zakłada, że zaangażuje się również w podstawową pracę z koniem. Myślę, że kiedy mama czy tata razem z dzieckiem potrafią zwierzę wyprowadzić na padok czy trawkę, potrafią wraz z dzieckiem wyczyścić i osiodłać wierzchowca, to wypływają z tego tylko same korzyści.





poniedziałek, 10 kwietnia 2017

CO KOŃ CHCIAŁBY USŁYSZEĆ OD JEŹDŹCA PODCZAS WSPÓLNEJ PRACY?


Z moimi podopiecznymi (jeźdźcami) prowadzę sporo rozmów i dyskusji. Podczas tych rozmów, ze strony jeźdźców pada sporo pytań. Często dzięki tym pytaniom powstają w mojej głowie pomysły na posty. Bardzo ciekawie rozmawia się z dziećmi, a szczególnie z takimi, które rozpoczynały swoją przygodę jeździecką w szkółce. Bardzo często ci młodzi adepci sztuki jeździeckiej znają tylko cztery sygnały: ścisnąć konia łydkami i równocześnie wykonać dziwny ruch biodrami w siodle – sygnał: „ruszaj”, pociągnąć za prawą wodzę – sygnał: „jedź w prawo”, pociągnąć za lewą wodzę – sygnał: „jedź w lewo” i pociągnąć z obie wodze wraz z odchyleniem ciała do tyłu: sygnał – „zatrzymaj się” albo jedź wolniej. Niewiarygodne jest to, że ci jeźdźcy „pracują” tak na koniu we wszystkich trzech chodach, skaczą przez przeszkody, a wielu z nich jest posiadaczami brązowej odznaki jeździeckiej.

Pierwszym poważnym tematem rozmowy, jaką przeprowadzam z dziećmi po szkółkach jeździeckich, jest uświadomienie im, że wskazywanie zwierzęciu kierunku jazdy przy pomocy zaciąganego wędzidła sprawia koniowi ból. Tłumaczę, że wierzchowiec to nie jest sprzęt sportowy. „Ale koń to przecież sport”- odpowiada mi pewna dziewczynka. Chyba pod wpływem mojego wzroku poprawia szybko _ „jazda konna to sport”. Cała rozmowa zaczęła się od jej zdziwienia, że łydkami ma dawać zwierzęciu inne sygnały niż ciśnięcie. Że łydkami należy prosić konia o coś więcej niż: -”ruszaj”. Namówiłam więc młoda amazonkę, żeby wyobraziła sobie, że jest koniem i kogoś na sobie wiezie. Pytam: czy wolałabyś, żeby ktoś namawiając cię do zakrętu ciągnął za metalowy pręt w buzi, czy... - i tu kładę ręce po bokach jej talii i delikatnie szturcham palcami...-żeby poprosił cię o zakręt lekko pukając w boki ciała? Dziewczynka milczy, bo gdyby wolała to drugie rozwiązanie przyznałaby, że powinna zacząć „rozmawiać” z koniem inaczej niż dotychczas. A taka praca wymaga skupienia i odrobiny wysiłku fizycznego, po którym jest przecież zmęczona. Ciekawe, że jeźdźców nie męczy szarpanie i siłowanie się z koniem na wodzach? Kierując koniem za pomocą wodzy, jeździec w szkółce wytrzymuje godzinną jazdę wierzchem, a u mnie po pięciu kółkach stępa, z zaangażowanymi łydkami do konwersacji z podopiecznym, jest już zmęczony.

Kontynuując rozmowę z młodziutką amazonką tłumaczę jej, że koń jest zbudowany tak, jak my- ludzie. Nie pozwalając dokończyć mi wypowiedzi dziewczynka zaprzecza: -”konie są inaczej zbudowane. Mają inaczej zbudowane nogi, głowę itd”. Tak, odpowiadam, ale mięśnie, skórę mają zbudowaną z tego samego materiału co my. W koniach płynie krew taka sama jak w nas i wierzchowce tak samo odczuwają ból, strach, smutek, jak my. I tu w odpowiedzi ze strony amazonki znowu następuje milczenie.

Wydawałoby się, że właściciele szkółek i szkółkowych koni, instruktorzy, trenerzy no i jeźdźcy to ludzie, którzy kochają konie skoro związali życie z tymi zwierzętami. Dlaczego więc mała dziewczynka po dwóch latach „szkolenia” w niejednej szkółce traktuje konia jak sprzęt sportowy. Wierzchowce noszą nas na grzbietach nie z własnej woli. Skoro jednak taki jest ich los, chciałyby wozić pasażerów świadomych tego, że konie są istotami mającymi uczucia, istotami myślącymi i kojarzącymi, istotami, które mimo swoich gabarytów odczuwają ból, istotami, które chcą rozumieć zadanie przed nimi stawiane, istotami, które muszą być rzetelnie przygotowane do wykonywania zadań fizycznych, istotami, które mogą nie być w stanie wykonać jakiegoś polecenia, istotami, które mogą być za stare albo za słabe na wykonanie jakiegoś zadania. Za stara i za słaba? Z dużym zdziwieniem zapytała amazonka, gdy podałam to, jako przyczynę faktu, że nie wsiądę i nie pokażę jej galopu na kucyku - klaczy, na której właśnie jeździ. Kuc, owszem, dość duży ale ja jestem wysoką i ciężką osobą, a klaczka ma 24 lata. Jest w świetnej formie i nie widać po niej tego wieku. Z powodzeniem wozi i uczy jeszcze dzieci ale może to robić właśnie dlatego, że nie jest i nie była u mnie traktowana jak sprzęt sportowy.

Kiedy już ustaliłyśmy z moją nową uczennicą, że nie powinno się „kierować” koniem przy pomocy wodzy i wędzidła, przyszedł czas na wytłumaczenie w jaki sposób robi się to za pomocą łydek. Zanim zaczęłyśmy, dziewczynka zadała kolejne pytanie: „to nie będziemy jeździć wzdłuż ściany?”

Odpowiedziałam: „nie” i od razu wytłumaczyłam dlaczego. Wierzchowce bardzo chętnie chodzą wzdłuż „ściany”. Najchętniej ścieżką wydeptaną tak mocno, że tworzy się z niej rów w kształcie rynny. Zwierzę nie musi skupiać się wówczas na swoim jeźdźcu. Tuptanie wzdłuż toru, jak wagonik po szynach, nie wymaga od konia wysiłku intelektualnego i to mu bardzo odpowiada. Potem jednak, gdy konikowi zabraknie „ściany” musi być siłą zmuszany do wykonania jakiegoś manewru. Dlaczego? Skąd konik pozbawiony „ściany” i „rynny” ma wiedzieć, którędy ma jechać? Skąd ma wiedzieć, że gdy zabraknie „ściany” to sygnały jeźdźca „pokazują”, którędy ma iść. Skoro przy ścianie nikt nie uczył wierzchowca, że należy skupiać się na człowieku i rozumieć jego sygnały, to jest zdziwiony, że nagle tego od niego wymagają. W zwierzęciu narasta bunt, szuka ratunku i „ściany”, która mogłaby go poprowadzić i gdy ją znajdzie, z dużym uporem brnie w jej kierunku. Tą „ścianą” nie musi być mur czy płot. Zwierzęciu wystarczy granica między placem, a trawą, ściana lasu, granica drogi i pola itp. Konik, który chce iść przy „ścianie” wbrew swojemu opiekunowi zazwyczaj za karę dostaje wędzidłem „po zębach”, dostaje kuksańca z ostróg albo kilka szybkich z bata. Dlatego więc, żeby konik nie przyzwyczajał się do chodzenia ścieżką na pamięć, żeby wiedział, że powinien zawsze skupiać się na opiekunie, żeby wiedział, że to sygnały jeźdźca wyznaczają trasę marszu, żeby „rozmowa” z koniem nie przerodziła się w szarpanie, nie będziemy jeździć przy „ścianie”.

Żeby człowiek mógł prowadzić swojego wierzchowca łydkami, musi bardzo dokładnie w wyobraźni wyznaczyć sobie ścieżkę, którą chce podążać. Nie jest to takie poste na początku, więc to ja wymyśliłam amazonce ową ścieżkę. Jedną jej granicę wyznaczyłam układając drążki, drugą granicę wyznaczałam ja – idąc obok kuca. Poprosiłam amazonkę, żeby lekko pukając łydkami prowadziła klacz między mną, a drążkami. Tłumaczyłam dalej: „jeżeli będziesz czuła, że konik pcha się na mnie, to pukając swoją łydką od mojej strony, poproś, żeby podopieczna przestała się pchać i wróciła do pozycji, w której ja i ona byłyśmy bezpiecznie od siebie oddalone. W taki sam sposób nie pozwól konikowi zbliżać się do drążków. Dziewczynka stwierdziła, że nie rozumie jak ma to zrobić. Nie uwierzyłam jej. Ostatecznie bardzo ładnie amazonka poprowadziła wierzchowca ale dopiero po pewnej wizji. Ponownie namówiłam ją, żeby wyobraziła sobie, że jest koniem i wiezie jakiegoś pasażera. „Powiedz mi” – mówię do niej – „skąd Ty jako koń masz wiedzieć, że twój jeździec chce jechać dokładnie między tymi liniami?” – i tu ciągnąc po piasku butami narysowałam dwie linie tworząc ścieżkę szerokości końskiego brzucha. „Czy Ty jako koń nie chciałbyś wiedzieć, że masz iść dokładnie tędy, a nie obok? A gdybyś jako koń nie wiedziała jaką trasę wyznaczył dla Was człowiek, poszła zupełnie inaczej i została za to ukarana szarpnięciem za buzię albo strzałem z bata? Jakbyś się wówczas czuła? Dlaczego myślisz, że z koniem jest inaczej?Dlaczego myślisz, ze koń nie chce być dokładnie poinformowany? Pracując łydkami, tak, jak Tobie tłumaczę, „rysujesz” w głowie konia, takie właśnie dwie linie wyznaczające Waszą ścieżkę.”

Ciekawe jest dla mnie to, że amazonce była potrzebna dokładna informacja, dlaczego tak a nie inaczej ma pracować. Wożąc się na koniu jako bierny pasażer, z czterema sygnałami do dyspozycji, nie czuła potrzeby ich rozumienia. Nie musiała wiedzieć czemu ma ciągnąć za wodze i ściskać konia łydkami i pośladkami. A może czuła potrzebę i musiała wiedzieć? Tylko, jak to w szkółkach bywa, dostała odpowiedź: „bo tak się jeździ”.




Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...