środa, 10 lutego 2021

JAK NAUCZYĆ MŁODEGO KONIA, BY PODAWAŁ NOGI


„Pani Olu pomocy! Jak nauczyć 9 miesięczne dziecko podawać nóżki, które nigdy tego nie robiło! Nie chcę przemocą a prośbą”.



Proces uczenia młodego konia, by podawał nogi, jest dość długi. Długi, gdy chcemy to zrobić bez użycia przemocy i siły. Długi, gdy chcemy, by zwierzę zrozumiało prośbę o podanie nóg i chętnie ją wykonało. Jak już wielokrotnie wspominałam, nie stworzę przepisu na takie szkolenie. Każdy koń na nasze próby szkoleniowe będzie odpowiadał w inny sposób. Będzie w inny sposób się buntował. Tak, buntował – bo podczas pracy z koniem zawsze napotkamy bunt. Wywołuje go strach przed nieznanym. Zwierzę nie wie do czego te nasze zabiegi zmierzają i czy to coś dobrego czy złego. Żeby móc doradzić przy pracy z konkretnym koniem, muszę mieć dużo więcej informacji, niż wzmianka o wieku. Muszę wiedzieć, czy z tym zwierzęciem ktoś już nad czymś pracował? Czy konik poddawany jest czynnościom pielęgnacyjnym? Czy nie boi się dotyku człowieka? Czy stoi spokojnie na przykład przy czyszczeniu sierści? Jeżeli zwierzę pozwala się dotykać, to czy w każdym miejscu na ciele? Itd.

Nauki podawania nóg nie można zacząć od prób ich podnoszenia. Nie można próbować ich podnosić przy siłowym przytrzymywaniu młodego podopiecznego. Naukę trzeba zacząć od namówienia źrebaka, by grzecznie i cierpliwie stał podczas, gdy opiekun dotyka jego ciało w różnych miejscach. Namawianie do stania w miejscu nie może być jednak wiązaniem na krótkim uwiązie. Nie może być siłowym i kurczowym trzymaniem w miejscu, które pozbawia zwierzę możliwości ruchu. Im bardziej klaustrofobiczne warunki pracy, tym z większą paniką i buntem zwierzę będzie podchodziło do naszej szkoleniowej działalności. W procesie nauki ważny jest też czas przeznaczany na szkolenia i podział pracy szkoleniowej na etapy. Pierwsze lekcje nie powinny przekraczać kilku minut. Dla młodego konia kilka minut skupiania się na relacji z człowiekiem, to bardzo ciężka i wyczerpująca praca. Natura nie przygotowała tych zwierząt do konieczności dłuższego skupiania się na współpracy z drugą istotą. I do tego istotą innego gatunku. W procesie nauki ważny jest też system wzmacniania pozytywnych skojarzeń czyli wypracowanie systemu nagradzania za postępy w nauce.

Do nauki podawania nóg wybierzcie miejsce, w którym panuje względny spokój i jest wystarczająco miejsca dla pewnego zakresu ruchu dla współpracującej pary. Musi to być miejsce, z którego zwierzę nie będzie miało szans uciec ale będzie miało możliwość odsuwania się od was. Tak, dokładnie- koń ma mieć możliwość odsuwania się i przesuwania się. Koń ma mieć taką możliwość, jeżeli chcecie nauczyć go, by zrozumiał, że powinien współpracować poprzez grzeczne stanie w miejscu. Ściana, ogrodzenie czy jakakolwiek przeszkoda blokująca możliwość odsunięcia się podopiecznego od was, wymusza na nim konieczność stania w miejscu w stresujący dla niego sposób. Młode konie różnie reagują na taki stres. Niektóre z nich strach paraliżuje na tyle, że stoją spanikowane w miejscu. Inne w panice szukają ucieczki, taranując wszystko i wszystkich na swojej drodze. Szukając miejsca do nauki podawania nóg, musicie mieć już za sobą etap uczenia konia chodzenia obok człowieka na uwiązie i etap przyzwyczajania go do faktu, że będzie od czasu do czasu na tym uwiązie przywiązywany. Zasada z przywiązywaniem nie obowiązuje, gdy przyuczamy do podawania nóg źrebię będące jeszcze z matką i przy matce. W takiej sytuacji powinny pracować ze źrebięciem dwie osoby.

Wtrącę tu małą dygresję. Obserwowałam kiedyś proces „uczenia” odsadka, by stał grzecznie, gdy zostanie przywiązany. Ten proces „uczenia” polegał na tym, że w boksie źrebak został przywiązany do żłobu na bardzo krótkim odcinku sznura i pozostawiony tak na kilka godzin. Przerażony konik szarpał się długo i zawzięcie, aż opadł z sił. Efekt został osiągnięty. Konik po utracie sił poddał się fizycznie i psychicznie. Stał bez ruchu otępiały do czasu, aż nie został uwolniony ze sznura. Efekt został osiągnięty kosztem złamania psychiki zwierzęcia. Kosztem bólu, jaki zadawał sobie ten źrebak próbując uwolnić się z sideł. Zostawiam was z tą krótką historią. Nie skomentuję tego, bo musiałabym użyć niecenzuralnych i obraźliwych słów. Wiecie, co jest najgorsze? Takie sposoby „nauki” dla mnie podpadają pod znęcanie się i tortury, a ja nie mogłam zareagować. Nie mogłam, bo to nie moje zwierzę. Nie mogłam, bo żadna organizacja walcząca o prawa zwierząt nie zainteresowałby się i nie zainteresuje taką sytuacją. Są to przecież metody szkolenia powszechnie stosowane, stosowane od dawna i to przez zasłużonych i znanych zawodników, jeźdźców i szkoleniowców. Bo właśnie taka osoba zafundowała temu źrebakowi ( i innym też) opisane przeze mnie „szkolenie”.

Jak wcześniej wspomniałam, do pracy przygotowawczej do podawania nóg, młody koń powinien akceptować już wiązanie na uwiązie i konieczność cierpliwego stania przy wiązaniu. Uważam jednak, że na pierwszych sesjach szkoleniowych (z podawania nóg), nie należy go przywiązywać. Należy trzymać konia na luźnym uwiązie i zacząć go dotykać. Jeżeli zwierze zna dotyk związany z pielęgnacją sierści, to część pracy macie już za sobą. Ponieważ post dotyczy nauki podnoszenia nóg, to załóżmy, że czyszczenie sierści nie stanowi problemu. Należy więc zacząć dotykać nogi od samej góry do ich dołu. Należy dotykać ze wszystkich stron – również między nogami. Musicie zamykać dłoń na pęcinach i próbować utrzymać kontakt ale bez siłowego przytrzymywania. Jeżeli koń zacznie się odsuwać w odpowiedzi na wasze działanie, to podążajcie za nim i nadal dotykajcie. Róbcie przerwy w dotykaniu. Ustawiajcie na nowo konia w bezpiecznym miejscu (zapewniające możliwość przesuwania się). Przy pierwszej sytuacji, w której na dotyk zwierzę pozostanie na miejscu, dajcie mu dużą i soczystą nagrodę i zakończcie sesję. Może się zdarzyć, że podczas pierwszej czy pierwszych sesji nie doczekacie się takiego momentu. Mimo to, nie przedłużajcie lekcji w nieskończoność. Na którejś z kolejnych lekcji konik zatrzyma się w miejscu w odpowiedzi na dotyk czy złapanie pęciny. Pracując w ten sposób, nagradzając za pozytywną odpowiedź, regulując z wyczuciem wydłużanie sesji oraz „podnoszenie poprzeczki”, musicie doprowadzić do sytuacji, w której koń bez obaw, buntu i poruszania się pozwoli dotknąć każdej nogi w każdym możliwym miejscu.

Jest jednak pewne ale......nie każdy młody koń będzie odsuwał się od was w odpowiedzi na wasz dotyk. Spotkacie konie, które w ramach strachu i buntu zaczną na was napierać i pchać się. Takiemu zwierzęciu nie można ustąpić, nie można „oddać mu swojego pola”. W takiej sytuacji musicie najpierw namówić podopiecznego, by nie napierał. Musicie wyegzekwować, by to on ustępował wam miejsca. Jak radzić sobie z taką sytuacją opiszę w innym poście. (Post powiązany: 
„Koń taran) 

W kolejnym etapie postarajcie się utrwalić pozytywne podejście swojego podopiecznego do procesu dotykania i łapania nóg, tylko tym razem róbcie to, gdy koń jest przywiązany uwiązem. Dodajcie do tych czynności symulowanie chęci podniesienia nóg. Gdyby podopieczny w odruchu na wasz dotyk podniósł którąś nogę, to nie przytrzymujcie jej, nie podnoście w górę – pozwólcie odstawić. Potem pochwalcie i nagrodźcie to zachowanie. Gdyby podopieczny wrócił do buntu z odsuwaniem się czy napieraniem, to musicie „cofnąć się o krok” i ponownie namówić wierzchowca do zaakceptowania faktu, że powinien stać grzecznie przy dotykaniu i chwytaniu kończyn.

Kolejny etap pracy to nauka zwierzęcia odciążania jednej z nóg i obciążania pozostałych trzech. Musicie wiedzieć, że koniom, wbrew pozorom, na początku trudniej jest odciążyć przednie nogi. Na nich spoczywa bowiem więcej końskiego ciężaru, niż na kończynach zadnich. Za to przy nauce odciążania zadnich nóg, zwierzęta czują większy strach i niepewność. Pracując nad nauką odciążania nóg, nie wolno napierać siłowo swoim ciałem na nogę konia, którą akurat zamierzamy podnieść. Każdy koń na takie działanie odpowie takim samym napieraniem a w efekcie, dołożeniem ciężaru na tą nogę, którą w założeniu powinien odciążyć. Tak, tak wiem …. wielu koniom udaje się tak podnosić nogi. Trzeba być jednak niedoukiem, żeby nie zauważyć, że w takim przypadku podopieczny obciąża swoim ciężarem naszą rękę a w konsekwencji nasz kręgosłup. Obciąża tym ciężarem, który przed chwilą dźwigała jego noga, gdy była oparta o podłoże. Jak ktoś chce tak dźwigać nogi i wiecznie przepychać się z koniem, to jego wybór. Może przestać czytać ten post i wrócić do siłowej pracy z koniem.

Przy pierwszych lekcjach odciążania, sięgając po przednią nogę podopiecznego, musicie tuż przed tym działaniem namawiać konia do odciążenia obu przednich kończyn. Musicie namawiać do choćby nieznacznego przerzuceniu ciężaru na zadnie kończyny. To namawianie to lekkie, krótkie i powtarzane pchnięcia / klepnięcia w przód klatki piersiowej wierzchowca. Potem, trzymając dłonią za pęcinę nogi, łokciem delikatnie namawiajcie zwierzę do zgięcia stawu nadgarstkowego. I znowu to namawianie powinno być delikatnymi, krótkimi i powtarzanymi pchnięciami łokciem. Gdy nadgarstek przestanie powracać do wyprostowania i pozostanie zgięty, koń uniesie lekko w górę piętkę. Musicie wykorzystać ten moment i postawić nogę konia na przedniej krawędzi kopyta. Na czubku kopyta. Gdy to się uda, zostawcie nogę w spokoju i nagrodą podziękujcie koniowi za współpracę. Zostawiam waszemu wyczuciu długość i intensywność takiej sesji. W efekcie takiej pracy, wierzchowiec powinien po jakimś czasie bez problemu odciążać nogę na dotyk ręki opiekuna. Powinien bez oporu pozwolić postawić sobie odciążoną nogę na czubku kopyta. Powinien pozostawić ją tak ustawioną przez jakiś czas nawet wówczas, gdy opiekun puści lekko trzymający uścisk. Po tym etapie, podniesienie tak odciążonej nogi nie powinno stwarzać żadnych problemów. Namawiam was jednak do podnoszenia takiej nogi na początek na niewielką wysokość. I z czasem stopniowo ją powiększać.

Teraz zadnie kończyny. Chwytając jedną z nich w żaden sposób nie napierajcie na ciało konia. Wiem, wspomniałam już o tym, ale wolałam przypomnieć. Bez podnoszenia jej w górę, stopniowo przesuwajcie ją maksymalnie do tyłu. Staw kolanowy podopiecznego zaczynie się wówczas zginać, co sprowokuje konia do odciążenia tej kończyny. Obejmijcie wówczas jedną ręką tą nogę konia tak, by na naszym łokciu oparł się staw skokowy. Obejmijcie staw skokowy sięgając spod brzucha konia a nie zza nogi. Tak zahaczoną nogę przesuwajcie nadal w tył, lekko podnosząc i zginając zwierzęciu staw skokowy. Przy odpowiednim przesunięciu w tył zadniej nogi, stanie się możliwe postawienie kopyta tej nogi na przedniej jego krawędzi. Gdy się wam to uda, zostawcie w spokoju nogę, niech zwierzę zrobi z nią co zechce. Oczywiście, podopiecznego należy nagrodzić i pochwalić za umożliwienie nam tego ruchu jego nogą. Po jakimś czasie w efekcie tej pracy, wierzchowiec powinien odciążać zadnią nogę w odpowiedzi na dotyk ręki. Powinien bez oporu dać ją przesunąć w tył i postawić na czubku kopyta. Powinien też trzymać przez jakiś czas tak ustawioną nogę nawet wówczas, gdy opiekun przestanie ją obejmować. I wtedy będzie to odpowiedni moment na podniesienie zadniej nogi w górę.

Oczywiście, podczas całej tej szkoleniowej akcji możecie natrafić na różne problematyczne zachowania konia. Postarajcie się wówczas wrócić do wcześniejszego etapu szkolenia i dogłębniej go utrwalić. Zróbcie czasami „dwa kroki w tył, żeby zrobić jeden w przód”.

https://www.facebook.com/100006282285620/videos/2773246929561356/

P.S. Pisałam ten post 10 lutego 2021 od wczesnego rana do późnego popołudnia. Pisałam z przerwami na asystowanie przy budowie stajni w Kwiejcach. Moim miejscu zamieszkania. Mój mąż przeczytał ten post przed publikacją, żeby ocenić czy jest zrozumiały i czytelny dla osób niedoświadczonych w takiej pracy, które mogłyby skorzystać z moich porad. Autorko lub autorze pytania zacytowanego na początku postu, czytelniczko i czytelniku, doceń trud wkładany przez nas w pisanie porad dla Ciebie i wesprzyj moją działalność blogowo – edukacyjną na Patronite. Wesprzyj budowę stajni, w której będę mogła pracować nad zrozumieniem specyfiki jeździectwa opartego na zrozumieniu i porozumieniu z wierzchowcem. Dziękuję. Pozdrawiam. Olga



niedziela, 17 stycznia 2021

BEZSENSOWNE ĆWICZENIA WYKONYWANE PRZEZ JEŹDŹCÓW NA KONIU


Dosiad, w którym ciężar ciała jeźdźca rozłożony jest na strzemiona, dla wielu jeźdźców wydaje się być nie do zaakceptowania. Moje promowanie takiego dosiadu i próby wytłumaczenia jego sensowności i zalet wzbudza wiele emocji. Szczególnie aktywnie objawia się to na YouTube. Cyklicznie, co jakiś czas, pojawia się kolejny komentarz z sugestią: „to pokaż jak anglezować bez strzemion i na oklep”. Autorka ostatnio zadanego w podobny sposób zagadnienia nie włożyła nawet odrobiny wysiłku, by znaleźć w komentarzach wcześniej wstawione już takie uwagi. Przy tych komentarzach znalazłaby moją na to odpowiedź: „w ogóle nie anglezować bez strzemion i na oklep”.

Dlatego, ponieważ oba te ćwiczenia uczą jeźdźców ściskania boków konia kolanami. W jeździe bez strzemion w siodle, podczas anglezowania, kolana jeźdźca zaciskają się na nim a zwierzę to doskonale czuje. Przy jeździe na oklep, kolana jeźdźca wbijają się boleśnie w ciało zwierzęcia. Wbijają się w mięśnie, prowokując je do napinania się w odpowiedzi na zadany ból i dyskomfort. Wbite w ciało kolana jeźdźca tuż za końskimi łopatkami ograniczają również swobodny ruch tych łopatek. Ta blokada łopatek przekłada się na usztywnianie i blokowanie swobodnej pracy wszystkich stawów w przednich kończynach wierzchowca. Ograniczenie ruchu łopatek przekłada się również bezpośrednio na usztywnienie mięśni szyi. Nie będę tłumaczyła w tym poście owej zależności. Możecie poczytać o tym w poście pod tytułem: „Jak to jest z tym zapieraniem się w strzemionach?” (https://pogotowiejezdzieckie.blogspot.com/2019/09/jak-to-jest-z-tym-zapieraniem-sie-w.html).

Ćwiczenia anglezowania bez strzemion uczą jeźdźca odruchu zapierania się kolanami na ciele konia przy podnoszeniu w górę pośladków i ich opuszczaniu na grzbiet konia. Oba te ćwiczenia prowokują jeźdźców do trzymania się zaciśniętymi kolanami, jako sposobu na utrzymanie się w siodle. Uczą blokowania ruchomości stawów kończyn jeźdźca. Najmniej ruchome i najbardziej zablokowane stają się stawy kolanowe. Oba te ćwiczenia prowokują wielu jeźdźców do podciągania się na wodzach przy anglezowaniu a tym samym, napinaniu ramion i mięśni pleców. A przede wszystkim oba te ćwiczenia kodują w „jeździeckich głowach” przekonanie, że równowaga jeźdźca na koniu zaczyna się od pośladków wygodnie usadzonych na końskim grzbiecie, a kończy na czubku ich głowy. Koduje przekonanie, że równowaga jeźdźca na końskim grzbiecie to umiejętność nie spadania z tego grzbietu podczas ruchu zwierzęcia. Dla wielu jeźdźców sposobem na utrzymanie takiej właśnie „równowagi” w siodle jest balansowanie torsem. Tragedią jest jednak to, że dla całkiem sporej rzeszy adeptów jeździectwa abstrakcją jest fakt, że siedząc na grzbiecie konia, jeździec nie powinien się trzymać czegokolwiek czymkolwiek. Taki wniosek nasunął mi się po przeczytaniu wielu komentarzy na YouTube. Komentarzy napisanych przez jeźdźców zapamiętale ćwiczących anglezowanie bez strzemion. Komentarzy, w których pytają: „to czym się trzymać, siedząc na koniu, jeżeli nie kolanami?”

To ostatnio zadane pytanie o anglezowanie bez strzemion i opisane wyżej moje przemyślenia podsunęły mi pomysł napisania tego postu. Postu o bezsensownych ćwiczeniach na końskim grzbiecie. Potem pomysł ewoluował i pomyślałam o ćwiczeniach, które właśnie kodują w jeźdźcach nieprawidłowe postrzeganie równowagi, gdy obciążają oni sobą końskie plecy. Ewoluował po zadaniu pytania na temat bezsensownych ćwiczeń w grupie „Nieformalny Związek Dżentelmeńsko – Hippiczny”.

Dla mnie takim ćwiczeniem jest robienie „młynka” w siodle. Zrobiłam takie ćwiczenie dwa razy podczas pierwszych lekcji jazdy konnej. Pamiętam sztywność mojego ciała przy tych nieporadnych próbach obracania się. Pamiętam kurczowe przytrzymywanie się siodła. Pamiętam myśl: do czego ma mi się przydać to ćwiczenie? Jest to jednak ćwiczenie powtarzane i dublowane w nieskończoność w procesie szkolenia młodych adeptów sztuki jeździeckiej. Ma ono swoich zwolenników, którzy widzą w nim wiele zalet.

Treść zadanego pytania we wspomnianej grupie była taka: „Cześć, chciałabym napisać post o bezsensownych ćwiczeniach na koniu. O ćwiczeniach, które moim zdaniem nie wnoszą niczego konstruktywnego do jazdy wierzchem i pracy z koniem. Pamiętam moje pierwsze jazdy na lonży i tak zwany młynek na końskim grzbiecie. Przekładanie nóg i przekręcenie się o 360° na siodle podczas dwóch pierwszych lonży, sprowokowało mnie tylko do napięć i usztywnienia ciała. Rozumiem sens wykonywania tego ćwiczenia podczas treningów woltyżerskich. Podejrzewam jednak, że ćwiczenie to doprowadza się do perfekcji żmudnymi powtórzeniami, przez dłuższy okres czasu. Adept sztuki woltyżerskiej powinien wykonać je z rozluźnionym ciałem, płynnie i z gracją. Nieporadne dwukrotne powtórzenie młynka raczej nie wniesie niczego dobrego do postawy jeźdźca. Ale może się mylę? Jakie, waszym zdaniem, bezsensowne ćwiczenia instruktorzy fundują swoim uczniom?”

W obronie „młynka” wypowiedziało się parę osób. Nie tego dotyczyło moje pytanie ale wypowiedzi tych osób nadały kierunek tworzenia tego posta. Nie będę cytować ich wypowiedzi. Nie chcę polemizować z ich punktem widzenia. Chcę napisać i pokazać, dlaczego pewne ćwiczenia wykonywane na grzbiecie konia są według mnie bezużyteczne, bezsensowne a wręcz szkodliwe. Podejrzewam, że w obronie anglezowania bez strzemion również stanęłoby wielu jeźdźców. Znaleźliby zalety tego ćwiczenia i korzyści jakie przynosi ono jeźdźcom. I tu jest jest chyba „klucz” do różnicy w postrzeganiu tych ćwiczeń przeze mnie i przez wielu innych jeźdźców. Dla mnie każde ćwiczenie powinno przynosić korzyści obu istotom w pracującej parze. Koń nie powinien być i nie jest przyrządem w typie podnóżka. Nie powinien być żywą i ruszającą się podpórką dla człowieka. Wierzchowiec powinien być partnerem w pracy i współpracy. I takiego stosunku do koni jeźdźcy powinni uczyć się od pierwszej lekcji. Powinni więc wykonywać ćwiczenia, które przynoszą obopólną korzyść. Powinni wykonywać ćwiczenia, które uczą współdziałania i dają szansę swobodnej i wydajnej pracy obu partnerom. A jeżeli jeździectwo, oparte na partnerstwie i równym wysiłku wkładanym we wspólne poruszanie się będzie zbyt mało atrakcyjne dla uczącego się adepta, to niech po prostu z niego zrezygnuje. Taka decyzja będzie bardzo korzystna dla koni.

Przechodzę teraz do meritum, czyli do nieprawidłowego spojrzenia na równowagę jeźdźca na koniu. Myślę, że każdy z was jeździ lub jeździł na rowerze. Utrzymujemy równowagę na tym pojeździe dzięki balansowaniu ciałem. Podejrzewam, że wielu z was wydaje się, że to balansowanie zaczyna się od poziomu naszych pośladków opartych na siodełku. Bo niby w czym miałyby pomóc nam nasze nogi lekko i niezobowiązująco oparte na pedałach? Nawet nie opieramy na nich naszego ciężaru. Opieramy je na siodełku. Częścią tego ciężaru obciążamy też kierownicę. Teoretycznie więc nogi potrzebne są nam tylko do napędzania pojazdu.


Zanim będę kontynuowała wywód muszę zaznaczyć, że nie dotyczy on jazdy wyczynowej, ekstremalnej, akrobatycznej albo artystycznej. Dotyczy zwykłej jazdy na rowerze.

Wielu z was próbowało zapewne jazdy na rowerze „bez trzymanki”, czyli bez trzymania kierownicy. Nie jest to jakaś bardzo trudna sztuka. Odciążamy kierownicę, mocniej obciążamy siodełko i uważniej balansujemy ciałem.



I tak, jak wyżej napisałam, mogłoby się wydawać, że nogi do tego balansowania i utrzymania równowagi nie są potrzebne. Ale każdy, kto chciałby zdjąć je z pedałów szybko przekona się, że to nieprawda. Bez trzymania kierownicy nie utrzymacie siebie i roweru w równowadze z luźno zwisającymi nogami.

Jadąc na rowerze „bez trzymanki”, nie moglibyście również pozwolić sobie na siedzenie na siodełku z pokrzywionym torsem. Pośladki musiałyby być równo posadzone – nie wchodziłoby w rachubę opieranie na siedzisku jednego pośladka, przy drugim z niego zwisającym. Kręgosłup musiałby być w pionie, ramiona rozluźnione i w poziomie. Razem z biodrami musiałyby być ustawione dokładnie w kierunku, w którym chcielibyście prowadzić rower.

Jeszcze lepszym przykładem na nieodzowne uczestniczenie nóg w balansowaniu ciałem i budowaniu równowagi ciała jest jazda na rowerze jednokołowym. Pozycja człowieka na tym pojeździe musi być pozycją bliższą pozycji stojącej niż siedzącej.


Typowy rower wymusza siedzenie bardziej fotelowe. Wymusza ułożenie nóg jak przy siedzeniu na krześle. Na takim jednokołowym pojeździe pewnie niewielu z was próbowało swoich sił. Macie chyba jednak na tyle wyobraźni, żeby zauważyć, iż niemożliwym byłoby podróżowanie na tym jednym kole (np. toczącym się z górki) przy luźno zwisających nogach. Nogach nie opartych na pedałach.

Już „słyszę głosy” wielu z was, że koń to co innego. Koń ma cztery nogi, więc to on utrzymuje i podtrzymuje jeźdźca. Już „słyszę”, że człowiek na końskim grzbiecie nie musi utrzymywać swojego „pojazdu” w równowadze. I tu się mylicie. Bardzo błędne jest myślenie, że brak równowagi jeźdźca od stóp do czubka głowy nie ma wpływu na równowagę konia. Błędne jest myślenie, że wierzchowiec bez problemu utrzyma i podtrzyma człowieka z pokrzywionym torsem, człowieka pochylonego i przygarbionego albo zbyt mocno odchylonego. Błędne jest myślenie, że koń utrzyma i podtrzyma bez skutków ubocznych człowieka z ciałem przekręconym na siodle i przykurczonym. Chcecie wiedzieć dlaczego? Czytajcie dalej.

Weźmy teraz jako przykład dużą piłkę do ćwiczeń. I znowu podejrzewam, że wielu z was miało okazję dosiąść taką piłkę (a jeżeli nie, to uruchomcie ponownie wyobraźnię). „Sadzam” więc człowieka na piłkę.


W pozycji, w której opiera on ciężar swojego ciała w trzech punktach, postać bez problemu utrzymuje w równowadze swoje ciało na niestabilnym „siedzisku”.

A teraz odrywam jego nogi od ziemi.



Żadne balansowanie ciałem od pośladków w górę nie utrzyma piłki tak, by nie uciekła wam spod tych pośladków. Tak, tak, wiem, koń ma cztery nogi. Dajmy więc tej piłce podporę w postaci „nóg”. Z dwóch stron piłkę będą podtrzymywać „ludzie”. Na potrzeby rysunku zmniejszę te postacie, by mogły bez zbytniego pochylania się wykonywać swoje zadanie. Najpierw niech te postacie trzymają samą piłkę.


Jest to dla nich niewielki wysiłek. Ich ciała mogą pozostać rozluźnione, bez napięć, które mogłoby wymuszać utrzymywanie jakiegoś ciężaru.

Dodajmy jednak ten ciężar. Najpierw człowiek siedzący w równowadze całego ciała.



Sytuacja postaci trzymających piłkę niewiele się zmieniła. Nawet, gdyby człowiek na piłce robił jakieś ćwiczenia rozciągająco - rozluźniające tułów, postacie trzymające nie odczułyby zbytnio obciążenia ciężarem piłki. Teraz podciągnę do góry nogi człowieka na piłce.


Teraz postacie trzymające piłkę mają sporo pracy. Muszą utrzymać ciężar niestabilnego człowieka na piłce. A niech zacznie on niezdarnie obracać się wokół własnej osi. Niech zacznie spadać na jedną ze stron i wykrzywiać na różne sposoby swoje ciało. Bez siłowych napięć i bez blokowania ruchomości swoich stawów, trzymające piłkę postacie nie utrzymają w równowadze piłki i jej pasażera. Zwróćcie też uwagę, że kręcący się na piłce ciężar, wymusza utrzymanie piłki nie tylko na linii przód - tył. Mimo, że trzymające piłkę postacie znajdują się naprzeciwko siebie, to musiałyby utrzymać piłkę uciekającą na boki. Uciekającą spod jej pasażera. Czyli ich prawa albo lewa strona zostałaby mocniej obciążona. W zależności od poczynań pasażera piłki, jedna z postaci ją utrzymujących może być też bardziej obciążona ciężarem niż druga.

Teraz pozostaje mi poprosić was byście wyobrazili sobie, że piłka to grzbiet i brzuch konia, a postacie trzymające piłkę to końskie kończyny. Bez siłowych napięć mięśni i bez blokowania ruchomości stawów swoich kończyn, koń nie utrzyma swojego torsu obciążonego niestabilnym pasażerem. Z niestabilnym pasażerem na grzbiecie wierzchowiec nie będzie równo rozkładał swojego ciężaru na swoje kończyny – a taki stan jest brakiem równowagi. W tym miejscu namawiam was jeszcze raz do przeczytania postu pod tytułem: „Jak to jest z tym zapieraniem się w strzemionach”. (https://pogotowiejezdzieckie.blogspot.com/2019/09/jak-to-jest-z-tym-zapieraniem-sie-w.html). Dowiecie się z jego lektury, że wierzchowiec nie ma kostnego połączenia między kłodą a kończynami przednimi.

Ćwiczenia, które wskazałam w tym poście, są ćwiczeniami przykładowymi podczas których jeźdźcy kodują sobie, że równowaga jeźdźca siedzącego na koniu zaczyna się od ich pośladków. W jeźdźcach rodzi się przekonanie, że stabilne oparcie nóg dla utrzymania równowagi całego ciała nie jest konieczne w przypadku podróżowania na końskim grzbiecie. Przy takich ćwiczenia jeźdźcy budują empatyczne przekonanie, że bylejakość ich dosiadu nie ma wpływu na komfort pracy ciała konia. Budują przekonanie, że wielkość konia i jego siła dają im przyzwolenie na bycie biernymi balastami na końskich plecach. Ćwiczenia te budują w jeźdźcach przekonanie, że koń wszystko wytrzyma, że ich siłowe ściskanie, zaciskanie, ciągnięcie nie sprawia zwierzęciu bólu i nie przyczynia się do dyskomfortu fizycznego i psychicznego oraz do powolnego pogarszania się jego stanu zdrowia.

Według mnie, wszelkie ćwiczenia wykonywane przez jeźdźca na grzbiecie konia, powinny przygotowywać do poprawy zjednoczenia we wspólnej pracy. Nie można brać pod uwagę dobrostanu tylko jednej z pracujących istot. I właśnie dlatego wiele z tradycyjnych, szkoleniowych, jeździeckich ćwiczeń uważam za bezsensowne.

Ktoś mi ostatnio w komentarzach zarzucił zbyt nachalne promowanie swojej wyidealizowanej wizji jeździectwa. Dziwi i martwi mnie fakt, że promowanie podejścia do konia jako partnera może być uważane za wyidealizowaną wizję? Wyobraźcie sobie tańczącą parę ludzi i jednego z partnerów ćwiczącego postawę, równowagę i rozluźnienie kosztem drugiego z parterów. Kosztem partnera, z którego zrobiono podporę i „trzymacza”. A potem wymaga się od niego siły, gracji, sprężystości i lekkości we wspólnym tańcu. Taka para nie współgrałaby w tańcu. Nie współpracowałaby ze sobą. I znowu „słyszę” głosy – ale koń to nie człowiek. Owszem, nie człowiek. Ale koń, to tak jak człowiek, żywa i czującą istota. Zbudowana z tej samej materii i według tych samych zasad funkcjonowania ciała. Dlaczego więc nie jest traktowana jak partner w pełnym tego słowa znaczeniu?

Teraz dodam parę dygresji. Po pierwsze, uwielbiam serię filmów GF Darwin pod tytułem: „Byli sobie Ludzie”. W jednym z odcinków pada istotne dla mnie pytanie. Cytuję: „Mówimy o prawach ludzi i o prawach zwierząt. Zupełnie tak jakby człowiek w jakiś sposób nie był zwierzęciem.......Skoro ludzie i zwierzęta są dziećmi tej samej planety, jedzą te same owoce, piją tą samą wodę, to czy nie powinniśmy wobec tego mówić o prawach istot? Wielka inteligencja, to również wielka odpowiedzialność”. https://www.youtube.com/watch?v=-3bDLHVTWEI To tak a propos mojej wyidealizowanej wizji podejścia do zwierząt.

Po drugie, chciałam podziękować Marzenie, mojej czytelniczce, za to, że zawsze ze zrozumieniem czyta moje teksty. Marzena jako jedyna odpowiedziała na moje pytanie, zacytowane na początku tekstu. To pytanie wstawiłam również na stronie: „Jeździectwo nie takie łatwe jak się wydaje”. I tam, w komentarzach wymieniłyśmy swoje spostrzeżenia.

Oto odpowiedź Marzeny na moje pytanie: „Już nie pamiętam jak stawiałam pierwsze jeździeckie kroki w Polsce i jakie ćwiczenia wykonywałam. Tutaj, w Hiszpanii wkurza mnie stanie z koniem przy barze i picie piwa. Szczytem szpanu jest wypicie całej puszki tak, aby koń się nie poruszył i ani jedna kropla się nie wylała. Dla mnie to brak szacunku dla konia. To ćwiczenie ma uczyć dyscypliny biedne zwierzę. Bo takie picie piwa i ględzenie z kumplami może trwać z dwie godziny lub więcej”.

No cóż …...dla mnie masakra. Szczyt ludzkiej głupoty i braku empatii.

Olga Drzymała

Przeczytaj proszę post pt: "Bez tytułu"




Obejrzyjcie też film o aktywnym dosiadzie.

poniedziałek, 14 września 2020

LIST OTWARTY DO WSZYSTKICH OSÓB NIEBĘDĄCYCH WŁAŚCICIELAMI KONI, KTÓRE ODWIEDZAJĄ STAJNIE


Wszystkie osoby, które odwiedzają różne stajnie (osoby niebędące właścicielami koni w tej stajni), bardzo proszę o niedokarmianie zwierząt. Prośbę kieruję do osób, które przyjeżdżają w towarzystwie właścicieli wierzchowców. Do osób nieletnich i pełnoletnich przyjeżdżających na naukę jazdy konnej. Prośbę kieruję do rodziców przywożących dzieci na treningi oraz do wszystkich innych osób będących gośćmi w stajni. Gośćmi częstymi i nieczęstymi. Jest to prośba powtarzana nieustannie i na okrągło. Powtarzana wszystkim i każdemu z osobna. Niestety, ciągle nierespektowania. Jestem pewna, że prośba taka powtarzana jest w każdej stajni.

Proszę te wszystkie osoby, by zrozumiały również, że prośba o niedokarmianie koni nie jest podszyta złośliwością, brakiem sympatii czy jakąś niechęcią. Ta prośba kierowana jest w trosce o dobro i zdrowie koni.

W naszej stajni mieszka siwa klacz. Przedpołudniami stoi na padoku najbardziej oddalonym od stajni. Kilkukrotnie klacz walczyła z ochwatem. Czym jest ochwat?

Ochwat – u konia, to ostre, rozlane zapalenie tworzywa kopytowego, okrywającego kość kopytową. Ochwat może być ostry lub przewlekły. Zazwyczaj dotyka przednich nóg konia, choć może też pojawić się we wszystkich czterech kopytach. Schorzenie jest bardzo niebezpieczne, ponieważ róg kopyta może ulec trwałemu zniekształceniu w wyniku powikłań (Wikipedia). Ochwat jest bardzo bolesny. Najbardziej bolesna jest wówczas dla konia przednia część kopyt, w związku z tym stara się on przenieść cały ciężar na piętki, wyciągając przednie kończyny przed siebie i równocześnie starając się przemieścić zadnie nogi pod kłodę, by te przejęły na siebie jak najwięcej ciężaru ciała. Koń wygląda tak, jakby siedział na zadzie. Odczucie bólu jest więc bardzo duże, stan ogólny zwierzęcia jest zły, temperatura ciała podwyższona, chore kopyta są gorące, nierzadko występuje równoczesny obrzęk koronki. W skrajnych wypadkach może dojść nawet do oderwania się koronki od puszki kopytowej. Przy ochwacie przewlekłym mamy natomiast do czynienia przede wszystkim z deformacją puszek kopytowych wywołaną rotacją kości i charakterystycznym sposobem chodzenia konia, obciążającego najpierw piętki, a dopiero w następnej kolejności resztę kopyta. Na kopytach są widoczne również charakterystyczne dla tego schorzenia pierścienie ochwatowe.

Przyczyny ochwatu są różne. Często jest to konsekwencja i objaw choroby Cushinga. U wspomnianej klaczy istnieje podejrzenie występowania tej choroby. By zapobiec możliwości pojawienia się u klaczy kolejnego ochwatu, właścicielka konia ma dwie możliwości działania. Może przestrzegać ścisłej diety w karmieniu podopiecznej albo karmić bez przestrzegania diety i podawać drogi lek. Podawać codziennie do końca życia klaczy. Koleżanka wybrała dietę. Ta ścisła dieta konia to siano. Klaczy nie wolno jeść owsa, trawy – szczególnie tej przedpołudniowej, ponieważ zawiera dużo cukrów. Nie może jeść marchewki, jabłek, bananów, buraków. Nie może jeść niczego oprócz siana.

Ponieważ klacz stoi na padoku daleko od stajni, pada czasami ofiarą osób, którym wydaje się, że podsuwanie zwierzęciu do zjedzenia wszystkiego co człowiekowi wpadnie w ręce, jest okazaniem miłości do tych zwierząt. To jednak nie jest okazywanie miłości. Kochasz zwierzątka, to nie dokarmiaj tych, które są pod czyjąś opieka. Zaadoptuj realnie albo wirtualnie zwierzę bezdomne, zwierzę w potrzebie. Wspieraj osoby, które poświęcają czas i wszelkie środki na ratowanie zwierząt w potrzebie. Jest wiele bezpiecznych możliwości okazania miłości zwierzętom. Dokarmiając wspomnianą klacz stwarzasz zagrożenie. Możesz się przyczynić do ogromnego cierpienia zwierzęcia. U wspomnianej klaczy każdy kolejny ochwat może być tym, przy którym będzie trzeba podjąć decyzję o eutanazji, by skrócić cierpienie zwierzęcia. Dokarmiając tego konia możesz przyczynić się do konieczności podjęcia takiej decyzji.

Karmiąc zwierzę, którego nie znasz, karmiąc je bez zgody właściciela możesz trafić na takie, którego schorzenie nie pozwala jeść tego czy owego. Dokarmiane przez Ciebie zwierzę może być uczulone na to, co podajesz mu do zjedzenia. Może też dostawać od tego kolki. Dokarmiając nieznane sobie zwierzę, nie wiesz czy nie zjadło już tego dnia dozwolonej dawki tego, co mu podajesz.

Dokarmiając konie na padokach i wybiegach możesz przyczynić się do tego, że zazdrosne o łakocie konie pobiją się ze sobą i zrobią sobie krzywdę. Dokarmiając konia możesz przyczynić się do tego, że zwierzę zrobi krzywdę osobie, która właśnie go obsługuje. Dzieci, które uczą się jeździć na mojej klaczy, przynoszą dla niej marchewki. Przynoszą zazwyczaj w workach foliowych. Dźwięk worka to informacja dla Loli, że „przyjechały” łakocie. By pozwolić się skupić klaczy na pracy i osobie ją obsługującej, dzieci bezszelestnie chowają worki z marchewkami do stajennej „kuchni”. Później dają te marchewki za moją zgodą, pod moją kontrolą i w nagrodę po pracy. Za moją zgodą moja klacz dostaje też marchewkę od dwóch koleżanek, które przywożą regularnie ową marchewkę swoim koniom. Wszystkie jednak zdajemy sobie sprawę z tego, że jest to „niekończąca się opowieść”. Koleżanki wiedzą, że niosąc marchewkę swoim koniom nie mogą pominąć mojej klaczy oporządzanej przez amazonkę, ponieważ ta pominięta stanie się niespokojna. Zawsze jednak zadają to samo pytanie.....”czy mogę dać Loli marchewkę?”

Pewnej soboty pierwszy raz zdarzyło się, że owa klacz postanowiła wyrwać się młodej amazonce. Próbowała pobiec w stronę taczki, gdy usłyszała jej dźwięk. Taczki, z której dostawała trawę. Dostawała bez mojej zgody. Byłam przy tym i powstrzymałam zwierzę. A co mogłoby się stać, gdyby nie było mniej akurat przy niej? Niektóre konie w tej stajni są oporządzane i dosiadanie przez dzieci. Dzieci te zawsze są pod opieką i kontrolą osoby dorosłej. Ta opieka i kontrola nie oznacza jednak, że opiekunowie są przylepieni jak cień do swoich podopiecznych.

Powtarzam, więc prośbę jeszcze raz: nie dokarmiaj koni. Nie dokarmiaj, bo przyczynisz się do nieszczęścia.

Piszę ten list w swoim imieniu ale myślę, że wielu ludzi, którzy opiekują się zwierzętami, podpiszą się pod moja prośbą. Podpiszą się nie tylko opiekunowie koni. Podpiszą się opiekunowie wszelkich zwierząt. Z problemem dokarmiania zwierząt boryka się też kolejna z koleżanek. Podzieliła się ostatnio ze mną pewną refleksją. Otóż zauważyła ona, że prośbę o niedokarmianie zwierząt respektują i przyjmują do wiadomości częściej dzieci niż osoby dorosłe. Drodzy dorośli, poddaję Wam tą refleksję koleżanki do przemyślenia.

Olga Drzymała


niedziela, 31 maja 2020

JEŹDZIECTWO - TRENING CZY TRESURA?


Jakiś czas temu (sporo tego czasu upłynęło) Klaudia, czytelniczka moich blogów, podesłała mi pomysł na temat postu. Uważam, że pomysł genialny: „jeździectwo - trening czy tresura?” Genialny temat ale bardzo trudny do przeanalizowania, szczególnie w odniesieniu właśnie do koni. Trudny, ponieważ tresura w języku francuskim to słowo „dressage”. Wszystko się we mnie buntuje, gdy pomyślę, że dresaż (czyli ujeżdżenie) miałoby być tresurą. Le dressage oznacza również ustawianie, ostrzenie, rozstawienie (źródło: tłumacz Google) ale nie oznacza trenowania.

Zajrzałam do Wikipedii, by znaleźć definicję słowa tresura i zadanie napisania postu stało się jeszcze trudniejsze: „Tresura, tresowanie (niem. Dressur z fr. dresser) – zespół działań mających na celu przyzwyczajenie, wdrożenie (nauczenie) zwierząt do wykonywania określonych czynności przez wielokrotne ich powtarzanie w jednakowych okolicznościach, wyrabianie lub wytwarzanie przez człowieka odruchów warunkowych u zwierząt, czasem prostych nawyków poprzez stosowanie systemu nagród i kar.
Tresurę prowadzi się w celach:
praktycznych (np. u psów, koni), 
widowiskowych (np. w cyrkach),
jako metodę naukową w fizjologii (zwłaszcza neurofizjologii), etologii i zoopsychologii – w celu poznania zdolności uczenia się zwierząt, funkcjonowania ich zmysłów oraz sposobów porozumiewania się.
Tresowanie zwierząt (udomowionych lub dzikich) jest wykorzystywane m. in. w szkoleniu psów myśliwskich, obronnych i pasterskich, koni, słoni roboczych, dla potrzeb pokazów cyrkowych”
.

Zajrzałam też do internetowej encyklopedii PWN: „tresura [niem. < fr.], biol. sztuczne wytwarzanie przez człowieka odruchów warunkowych u zwierząt, niekiedy prostych nawyków, z zastosowaniem systemu nagród i kar stanowiących tzw. wzmocnienie”.

Wyszukałam oczywiście też definicję pojęcia „trening sportowy”: Trening sportowy – proces polegający na poddawaniu organizmu stopniowo rosnącym obciążeniom, w wyniku czego następuje adaptacja i wzrost poziomu poszczególnych cech motorycznych. Pojęcie treningu obejmuje także naukę nawyków ruchowych związanych z daną dyscypliną sportu. Poprzez odpowiedni trening, połączony z właściwym odżywianiem, można również kształtować pewne cechy morfologiczne np. zwiększać masę mięśniową czy redukować poziom tkanki tłuszczowej”.

W pierwszym odruchu, po przeczytaniu tych wszystkich definicji, można wyciągnąć wniosek, że jest bardzo cienka granica między tresurą zwierząt a ich trenowaniem. Sięgnęłam więc ponownie do encyklopedii:trening [ang.], systematyczne ćwiczenia w celu uzyskania maks. sprawności w uprawianej dyscyplinie sportowej; prowadzony zwykle pod kierunkiem trenera. Trening sportowy jest wieloletnim procesem nauczania, kształtującym m. in. sprawność fiz., cechy wolicjonalne i osobowość zawodnika. Ze względu na rodzaj zastosowanych środków treningowych rozróżnia się metodę t. całościową (syntetyczną) — trenowanie gł. czynności stanowiącej podstawę danej konkurencji (np. trening skoków o tyczce przez tyczkarza), cząstkową (analityczną) — trenowanie osobno różnych elementów składających się na daną konkurencję (np. t. rozbiegu, wybicia lub techniki pokonania poprzeczki w skoku o tyczce), kompleksową (mieszaną) — naprzemienne stosownie metody całościowej i cząstkowej. Ze względu na rodzaj wysiłku rozróżnia się metody t. ciągłe (jednostajne i o zmiennej intensywności) oraz przerywane (powtórzeniowe i interwałowe); metoda ciągła jednostajna jest jednym z najstarszych rodzajów t. wytrzymałościowego; polega na stopniowym zwiększaniu pokonywanego dystansu przy stałej intensywności pracy, a następnie zmniejszaniu dystansu przy zwiększonej intensywności; metoda ciągła o zmiennej intensywności polega na wprowadzeniu dodatkowo kilku odcinków o zmienionej intensywności; metoda powtórzeniowa — na wielokrotnym wykonywaniu danego elementu techn. przy stałej intensywności t.; metoda interwałowa — na stosowaniu w t. naprzemiennych okresów dużego wysiłku i niepełnego odpoczynku. Rodzajem t. jest też metoda startowa mająca za zadanie podniesienie wytrenowania zawodnika (zarówno fiz., jak i psychicznego) w warunkach zawodów sportowych. Istotną rolę w przyspieszeniu procesu uczenia się przez zawodników poszczególnych czynności odgrywa t. mentalny — kształtowanie precyzyjnego wyobrażenia ćwiczonej czynności, przez obserwowanie innych i świadome wyobrażenie sobie wykonywania danej czynności przez siebie. Efekty t. są uzależnione m. in. od wrodzonych predyspozycji zawodnika, współpracy zawodnika z trenerem, właściwego doboru rodzaju t. oraz od motywacji zawodnika.”

Zaraz, zaraz, odezwą się pewnie niektóre osoby. Ale ta definicja dotyczy ludzi. Owszem, ale nie znalazłam definicji treningu sportowego zwierząt. Poza tym, gdy „wyrzucimy” z tej definicji zdania o przykładowym sporcie czyli skoku o tyczce, definicja bez zastrzeżeń może dotyczyć zwierząt a w szczególności koni. I po przeczytaniu tej definicji, granica między tresurą a treningiem nie wydaje się już tak cienka.

Znalazłam natomiast wzmiankę o treningach medycznych na terenie ogrodów zoologicznych. Przytoczę wam jako ciekawostkę: „Do obowiązków opiekunów zwierząt w zoo należy między innymi przeprowadzanie treningów medycznych. Po co wykonywane są te ćwiczenia? Czym się różnią od tresury praktykowanej w cyrkach? Trening medyczny daje możliwość obejrzenia każdego centymetra ciała zwierzaka, a także pozwala na poddawanie go koniecznym zabiegom weterynaryjnym, czy pielęgnacyjnym przy jego zminimalizowanym stresie. Od tresury, która praktykowana jest w cyrkach, różni się tym, że ćwiczenia są dobrowolne. Ponadto trening nie zakłada kar, tylko nagrody, które są wzmocnieniem pożądanego zachowania: Trening medyczny to także zabawa z opiekunem i nauka, że ten konkretny człowiek jest ich przyjacielem”.

Przy definicjach dotyczących tresury uwagę przyciąga wzmianka o stosowaniu kar i nagród. Czyli przy tresurze nieodzowne są nagrody jak i kary. Myślę, że to jest pierwszy element odróżniający tresurę koni od trenowania koni. Przy pracy treningowej nie widzę konieczności ani możliwości stosowania kar. Znowu mógłby ktoś zaoponować i powiedzieć, że w takim razie nagród też nie powinno być. Nie zgodzę się – nagrody muszą być, ponieważ konie, w odróżnieniu od ludzi, nie trenują z własnej i nieprzymuszonej woli. Dla osiągnięcia efektu zadowolenia konia z pracy sportowej (noszenie rekreacyjnego jeźdźca też jest dla konia pracą sportową), dla wzmocnienia prawidłowych skojarzeń na etapie nauki, dla zachęty do efektywnej pracy, nagrody są nieodzowne. I nawet nie próbujcie argumentować, że te zwierzęta chodzą pod nami ponieważ potrzebują ruchu, kochają ruch i tak chętnie chodzą w „lajcikowe tereny”. Prawda jest taka, że nasze konie nie znają tego co kochali ich dzicy przodkowie. Nie znają wolności, niczym nie ograniczonych przestrzeni, nieśpiesznego podążania za stadem we wspólnym poszukiwaniu pożywienia. A przede wszystkim nie znają braku jarzma ludzi. Tak, tak, wiem, dzikie konie były narażone na ataki głodnych drapieżców. Niewiele się jednak pod tym względem zmieniło – nadal są pożywieniem. Zjadane są przez ludzi, którzy proces konsumpcji mięsa poprzedzają całym ciągiem fizycznych i psychicznych tortur zwierzęcia (targi, transport, ubój).

Kolejnym argumentem moich oponentów może być stwierdzenie, że konie się buntują i odmawiają wykonania poleceń, co usprawiedliwia użycie kary wobec nich. Mam inne zdanie na ten temat. Konie buntują się i nie wykonują poleceń z dwóch powodów. Pierwszym powodem jest nie rozumienie polecenia a drugim brak fizycznych możliwości do jego wykonania. Brak równoważenia ciała i jego prawidłowego ustawienia. Brak kondycji, brak odpowiednio przygotowanych mięśni do wykonania konkretnego zadania. Wymuszenie wykonania zadania mimo tych braków, wymuszenie karą i strachem przed karą powoduje, że w ciele końskim utrwalają się krzywizny i napięcia ciała. Utrwala się niezrównoważony rozkład ciężaru ciała zwierzęcia. A przez to utrwala się w zwierzęciu odruch szukania wszelkich sposobów na radzenie sobie z niedogodnościami, strachem, bólem i dyskomfortem. Dla konia siłowe wymuszanie poprzez zadawanie bólu będzie odczytywane jako kara. W momencie zastosowania siłowego przymusu i zadania bólu, człowiek czyni z jeździectwa tresurę.

Następnym elementem, na który należy zwrócić uwagę przy rozpatrywaniu tytułowego zagadnienia, to dwa słowa zawarte w przytoczonych definicjach. Przy tresurze mowa jest o wyrabianiu odruchów warunkowych. Czym są odruchy warunkowe? odruch warunkowy klasyczny — reakcja na bodziec wcześniej obojętny, skojarzony z bodźcem wywołującym tę reakcję (warunkowanie klasyczne); odruch warunkowy instrumentalny (reakcja instrumentalna) — reakcja wytworzona w wyniku nagradzania lub karania swobodnie emitowanych zachowań (warunkowanie instrumentalne), zapewniająca otrzymanie nagrody lub uniknięcie kary”. (Wikipedia)

W definicji treningu sportowego mowa jest o budowaniu nawyków ruchowych. Czym one są? Nawyki ruchowe to jedne z najbardziej pożądanych efektów treningu sportowego w każdej dyscyplinie na poziomie amatorskim, jak i zawodowym. Wedle definicji z Wikipedii, nawyk ruchowy to nabyta lub wyuczona czynność spostrzegawczo-ruchowa, oparta na mechanizmach neurofizjologicznych, pozwalająca na uzyskiwanie przewidywanych wyników działania z dużą pewnością siebie, minimalną stratą czasu, energii i często w stanie nieświadomości.

Mówiąc prościej: ruchy, które na skutek dużej powtarzalności w pewnym stopniu się zautomatyzowały, dzięki czemu jesteśmy w stanie je pewnie i ekonomicznie wykonać, np. koszykarz, który regularnie doskonali swoje rzuty z dystansu buduje ten konkretny nawyk ruchowy, dzięki czemu jest to czynność wysoce zautomatyzowana, regularna, a także świadcząca o poziomie jego wytrenowania – w teorii wygląda to pozornie prosto, jednak z punktu widzenia pracy organizmu, jest to czynność szalenie złożona. Proces nauki konkretnego ruchu jest zależny od różnorodnych możliwości organizmu. Kształtowanie nawyków ruchowych wpływa na rozwój zwinności oraz siły, minimalizując jednocześnie straty energii. Te są związane ze wzrostem możliwości koordynacyjnych kory mózgowej, która wpływa na podwyższenie możliwości organizmu, co stwarza nowe warunki dla kształtowania ruchu. Proces uczenia się ruchu jest związany także z postrzeganiem, wyobrażeniami, odczuciami, wolą i pamięcią, więc jest to proces wysoce zależny od współpracy mięśni oraz układu nerwowego”
.
(Źródło: https://blogujmy24.pl/budowa-nawykow-ruchowych/)

Nawyk 1) zautomatyzowana czynność (sposób zachowania, reagowania) nabyta w wyniku ćwiczenia, zwłaszcza przez powtarzanie; zwykle nawyk wiąże się z aktywnością typu motorycznego (ruchową), można też mówić o nawykach myślowych, poznawczych, językowych; przyswojenie sobie nawyku przebiega przez wiele faz, w których dana czynność automatyzuje się, uwalniając się stopniowo od świadomej kontroli; u dziecka opanowywanie podstawowych nawyków, związanych np. z chodzeniem, pisaniem, czytaniem itp., wymaga osiągnięcia przez nie pewnej dojrzałości rozwojowej;

2) w psychologii behawiorystycznej — jeden z podstawowych konstruktów teoret. (zmienna pośrednicząca) oznaczający wytworzony związek między bodźcem a reakcją
. (Encyklopedia PWN) 

Kiedyś już pisałam, że koń niosący jeźdźca musi być szczęśliwym atletą. Musi mieć kondycję, postawę i równowagę pozwalającą w sposób swobodny nieść jeźdźca. Koń powinien wozić nas na swoim grzbiecie bez uczucia dyskomfortu,bólu i strachu, ponieważ to wszystko generuje w jego ciele niezdrowe napięcia i blokuje swobodną pracę mięśni i stawów. Z wierzchowcami człowiek powinien pracować nad wyrabianiem nawyków. Nawyku prawidłowego ustawienia ciała i prawidłowego rozłożenia ciężaru. Nawyku pracy z rozluźnionymi mięśniami, zaangażowanym zadem i wyprężonym grzbietem. Wszystko po to, by zwierzę mogło pozytywnie odpowiedzieć i wykonać zadanie, o które prosi jeździec. Wszystko po to, by wierzchowiec mógł przeskoczyć przez przeszkodę i wykonać piruet w galopie w odpowiedzi na zrozumiałe sygnały opiekuna. By mógł wykonać te ćwiczenia dlatego, że ma do wykonania tych ćwiczeń stworzone wszelkie warunki. Koń zmuszany siłą i presją, wykonujący polecenia w strachu przed karą i bez względu na to czy jest gotowy psychicznie i fizycznie do tej pracy, będzie miał wpajane nie nawyki tylko odruchy. Taki koń będzie skakał przez przeszkodę i kręcił piruety w wyniku odruchu a nie na prośbę jeźdźca.

Wnioski, czy jesteście trenerami czy treserami koni, wyciągnijcie sami. Sami sobie odpowiedzcie na pytanie: czy wasz koń trenuje z wami i pod wami, czy jest tresowany?

 



niedziela, 29 marca 2020

CZYM JEST DOSIAD JEŹDŹCA



Zastanawialiście się, czym jest dosiad jeźdźca? Wbrew pozorom, nie jest to postawa jeźdźca pozwalająca wygodnie rozsiąść się na końskim grzbiecie. Nie jest to postawa pozwalająca utrzymać się na plecach zwierzęcia. Zwierzęcia, które porusza się w przeróżny sposób. Dosiad jest postawą człowieka do wykonania pracy jako partner i równocześnie trener. Dosiad - to postawa ciała człowieka zaczynająca się od „podeszwy” stóp do czubka głowy. Jest to postawa, która powinna pozwalać na aktywność fizyczną. Jest to postawa, której trzeba się nauczyć w długim procesie ćwiczeń. Trzeba się jej uczyć tak, jak dziecko uczy się chodzić. Dziecko, zaczynające chodzić, uczy się pracy nogami, uczy się utrzymania równowagi i uczy się działania rękami. Na początku ręce pomagają w balansowaniu, szukaniu i utrzymaniu równowagi. Później dzieci uczą się wykonywać ruchy i pracę rękami niezależnie od utrzymywania równowagi ciała. Z czasem odpowiedzialność za utrzymanie równowagi spada na kończyny dolne. Wielu trenerów i instruktorów jeździectwa uczy dosiadu i prowadzi treningi „dosiadowe”, pozbawiając jeźdźców oparcia dla całego ciała (włącznie z nogami) czyli pozbawiając ich strzemion. Dla mnie to trochę tak, jakby chcieli nauczyć dziecko chodzić nie stawiając go na podłodze. Jakby chcieli nauczyć dziecko chodzić, sadzając je na tak wysokim krzesełku, że mogłyby one machać nóżkami w powietrzu. Co z tego, że takie dziecko siedzi prościutko i na kościach kulszowych? To w żaden sposób nie pomoże mu w nauce chodzenia. Prostej i zrównoważonej postawy przy chodzeniu trzeba i można się nauczyć tylko właśnie podczas chodzenia. Nawet, gdy proces tego uczenia dzieci wspomaga się chodzikami, to i tak jest to patent pozwalający mu przysiąść na siedzisku - jednak jego nóżki nadal opierają się o podłoże. Żeby móc zrobić kilka kroków, dziecko musi odciążyć siedzisko i przerzucić ciężar ciała na nogi. Musi stanąć na nogach, żeby móc podjąć próby chodzenia.

Wróćmy do postawy partnerskiej i trenerskiej jeźdźca na koniu. Odpowiedzialny człowiek, wsiadając na konia, powinien wiedzieć, że grzbiet podopiecznego to nie miejsce na odbycie przejażdżki. Na grzbiecie wierzchowca powinniście być partnerem prowadzącym we wspólnym tańcu. Jako trener i partner w jednym, stanowicie wzór postawy ciała, pracy ciała, jego równowagi, lekkości ruchów, rozluźnienia mięśni i sprężystości stawów. Jednak nie możecie ograniczyć się do bycia wzorem - musicie pokazać partnerowi, jak ma pracować, jak ćwiczyć, jak się poruszać, by móc dorównać i odzwierciedlić prezentowany przez was wzór. Musicie wiedzieć, że na pewno nie będziecie takim wzorem siedząc w siodle jak na krzesełku. Przy takiej pozycji możecie jedynie pomajtać sobie nóżkami, jak dziecko siedzące na zbyt wysokim krześle. Tak siedzący jeźdźcy nie ruszają zazwyczaj jednak w ogóle nogami z obawy przed upadkiem z krzesełka. W tym poście nie chcę jednak pisać o dosiadzie fotelowym. Chcę zająć się jeźdźcami, którzy dążą do przyjęcia postawy aktywnego dosiadu.

Wyobraźcie więc sobie teraz, że w tanecznej parze (o której wyżej wspomniałam) przyjmujecie piękną i wzorową postawę. Jesteście ubrani w piękny i profesjonalny taneczny stój. Wasze nogi utrzymują nienagannie proste plecy, biodra macie ustawione bez przegięć (brak kaczego kupra), wasza głowa jest dumnie podniesiona a rozluźnione ramiona i oddane ręce tworzące „ramę” lekko oplatającą partnera. Czy taka sylwetka pomoże wam z gracją pląsać w tańcu, gdy postawa waszego partnera pozostawia wiele do życzenia? Mimo, że profesjonalnie i pięknie go ustroiliście, ciało ma on pokrzywione, wygięte mocniej w jedną ze stron, nieustannie traci równowagę i łapie ją, przytrzymując się waszych rąk. Przez utratę równowagi gubi on rytm tańca i nieustannie nie dogania on albo przegania rytm muzyki i tańca. W jego ruchach nie ma lekkości i sprężystości - tylko drepcze on z nogi na nogę, kiwając się na boki jak na szkolnych potańcówkach. Przepraszam za porównanie do dzieci w wieku szkolnym, ale takie mam wspomnienia i skojarzenia.


Będąc tylko pięknie ustawionym wzorem nie będziecie trenerami. Pozwalając partnerowi dreptać po swojemu i wypuszczając go z objęć, żeby sam sobie radził, nie będziecie trenerami. Tą piękną postawę (którą przyjęliście) musicie uaktywnić nawet kosztem możliwości jej chwilowej utraty. Musicie uczyć się ją utrzymywać podczas aktywnego udziału w budowaniu postawy partnera. Podczas aktywnego udziału w budowaniu kondycji, szukaniu równowagi ciała przez partnera i pracy nad rozluźnieniem mięśni we wspólnym tańcu. Na niewiele przyda się wam piękna i wzorcowa postawa, gdy boicie się ruszyć z miejsca, boicie się „zrobić krok” i uaktywnić ciało oraz ręce z obawy przed jej utratą. Wiedza o tym, jak powinien wyglądać wzorcowy dosiad (wzorcowa postawa), ma wam ułatwić pracę nad nim podczas aktywnego „tańca” i aktywnej pracy trenerskiej. I nie ważne jest jaki rodzaj „tańca” trenujecie. Postawa aktywnego partnera i trenera powinna obowiązywać przy pracy nad doskonaleniem tańca klasycznego i akrobatycznego. Powinna obowiązywać, gdy taniec w parze jest waszym hobby, a wy jesteście amatorami. Powinna obowiązywać, gdy trenujecie zawodowo.

Każdy mój post jest czymś zainspirowany. Co jest inspiracją dzisiejszego postu? Kojarzycie pary jeździeckie, gdzie siedzący na grzbiecie konia człowiek ma właśnie taką piękną postawę? Wszystko jest prawidłowo poustawiane. Ładnie i prawidłowo są ułożone nogi - jakby przyklejone do końskich boków – stabilne, nieruchome. Ciało proste, ręce oddane.. Aż miło popatrzeć na taką postawę i to naprawdę się chwali. To bardzo pozytywne, że coraz więcej jeźdźców chce świadomie budować swój dosiad. Jednak ten obraz psuje tuptające pod jeźdźcem zwierzę z opuszczoną szyją i głową. Patrzę na takie pary i zaczyna mnie wszystko boleć. Pod pięknie usadzonym jeźdźcem widzę sztywnego, zrezygnowanego konia z zaburzoną równowagą. W jego ruchu nie ma tańca, ekspresji, radości, sprężystości. Jest tylko wytresowany, tuptający sposób chodzenia i ta zwieszona szyja i głowa. Szyja i głowa, które do niedawna były podparte na rękach jeźdźca czyli tzw „piątej nodze”. Ta „piąta noga” pozwalała zwierzęciu radzić sobie z niesieniem nadmiaru ciężaru opartego na przednich kończynach. Oddanie przez jeźdźca rąk i wodzy spowodowało tylko tyle, że pozbawiona oparcia głowa i szyja opadły w dół. W żaden sposób nie pomogło to takiemu zwierzęciu zrównoważyć ciała. Pozbawienie wierzchowca w takim momencie „piątej nogi” wręcz utrudnia mu zrozumienie tego, że powinien odciążyć przód ciała i zaangażować zad. Koń, u którego opuszczenie głowy i szyi jest wynikiem prężenia grzbietu przy zrównoważonym ciele, poproszony będzie tą szyję i głowę swobodnie niósł opuszczoną jak i w pozycji na wprost - czyli w równej linii z linią grzbietu. Prawidłowo niesione w dole głowa i szyja będą częściami ciała zwierzęcia, które bez oporu podniesie ono w odpowiedzi na sugestie jeźdźca. Podniesie je nie próbując ich przy tym oprzeć na wędzidle, wodzach i rękach jeźdźca. Mało tego - przy prawidłowo opuszczanej głowie i szyi , zwierzę to (przy procesie podnoszenia głowi i szyi i ponownego opuszczania na prośbę jeźdźca), nie utraci nadanego tempa i rytmu chodu. Gdybym miała okazję popracować z taką opisana wyżej parą, natychmiast zasugerowałabym jeźdźcowi pracę ciałem, rękami i łydkami nad podniesieniem zwieszonej głowy i szyi i nad zaangażowaniem zadu, by umożliwić zwierzęciu sprężystą pracę ciała i w równowadze. I byłby to moment, w którym jeździec utraciłby piękną ale do tej pory nieruchomą postawę. Byłby to moment, w którym człowiek siedzący na koniu musiałby zacząć uczyć się utrzymywania prawidłowego dosiadu podczas trenerskiej pracy. Byłby to zupełnie normalny bieg wydarzeń. Jeździec powinien mieć świadomość tego, jak powinna wyglądać prawidłowa postawa. Powinien mieć świadomość wzorca, do którego będzie dążył podczas jeździecko - trenerskiej pracy. Nie powinien jednak bać się jej utraty i konieczności nieustannego korygowania przy fizycznym zaangażowaniu w pracę nad postawą partnera. Jeździec nie ma po prostu mieć pięknej i prawidłowej postawy. Jeździec ma używać swojej postawy do prowadzenia żywej istoty we wspólnych pląsach. Martwi mnie ten brak zrozumienia jeźdźców dla konieczności pracy nad postawą konia.

Przyczyn tego braku zrozumienia jeźdźców szukałabym u ich szkoleniowców. Jeździec i wierzchowiec to para, to partnerzy. Obu im należy się równa uwaga i poświęcenie pracy dla budowania postawy. Przecież postawa konia pod jeźdźcem to nic innego, jak tylko jego „dosiad”.

Rolą instruktorów i trenerów powinno być uczenie jeźdźców, jak być trenerami dla swoich podopiecznych, przy równoczesnym dążeniu do doskonalenia postawy i systemu komunikacji między partnerami. Szkoleniowcy muszą uczyć jeźdźców uczyć swoich podopiecznych. Wiem, że łatwiej pracuje się z jeźdźcami dosiadającymi wierzchowce, które idealnie wpisują się w metody szkoleniowe i nie stwarzają dodatkowych problemów. Łatwiej usadzić jeźdźca na „tuptusia”, który posłusznie idzie w wyznaczonym kierunku. Po co zauważać tragiczną postawę konia i psuć idylliczny obraz udanego treningu? Po co poprawiać postawę zwierzęcia, która to postawa „krzyczy”: idę, więc nie próbuj wymagać ode mnie czegokolwiek więcej. Zastanawiam się, co robią instruktorzy, gdy z prośbą o współpracę zwracają się do nich jeźdźcy, których podopieczni nie wpisują się w żadne reguły? Nie da się wówczas zaplanować treningu. Trzeba przeprowadzić taki trening pary jeździec – koń, na jaki pozwala w danym momencie dyspozycja fizyczna i psychiczna obu partnerów. A ta dyspozycja wymusza często przełożenie pracy nad doskonaleniem dosiadu jeźdźca na dalszy plan i skupienie się w pierwszej kolejności nad „dosiadem”(postawą) wierzchowca. Totalnie pokrzywione i niezrównoważone ciało zwierzęcia oraz jego zszargana psychika nie pozwalają mu na swobodną pracę pod jeźdźcem. Nie pozwalają one też na wykorzystanie utartych, sztampowych pomocy szkoleniowych typowych dla danego instruktora. Chyba niewielu szkoleniowców podjęłoby współpracę z taką jeździecką parą. Dlatego mam wrażenie, że zazwyczaj pozostawieni sami sobie, pozbawieni pomocy szkoleniowej są ci jeźdźcy, którzy postanowili ratować konie po przejściach, zbuntowane, nieufne, przerażone. Konie, które nie akceptują relacji z człowiekiem opartej na poddańczym, bezrozumnym posłuszeństwie człowiekowi. Ot, taka dygresja na zakończenie postu.




Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...