WSIADANIE NA KONIA

Każdy jeździec powinien być dla swojego wierzchowca „kierowcą”, przewodnikiem, nauczycielem, trenerem, partnerem „do rozmowy”, osobą prowadzącą „w tańcu”. Tymczasem z tego co obserwuję, wielu z nich jest tylko biernym pasażerem, próbującym spełniać rolę „pilota”. Przekazują oni zazwyczaj minimum informacji swojemu podopiecznemu: „jedź”, „skręć w prawo”, „skręć w lewo”, „stój”. Brak roli przewodnika widać już często przy wsiadaniu człowieka na konia. Jakże często widywałam scenki pt: „jak to zrobić, żeby zdążyć wskoczyć na wierzchowca i zaciągnąć wodze, zanim ten zdoła maksymalnie się rozpędzić?”. Czy możecie sobie wyobrazić kierowcę wsiadającego zawsze do rozpędzonego już pojazdu? Kierowca musi dostosować prędkość swojego pojazdu do wykonywanych manewrów, w tym „stój” przy wsiadaniu. Inny przykład to partner w tańcu goniący za swoją partnerką, by ją wziąć w ramiona i stworzyć duet. Albo wyobraźcie sobie taniec z kimś, kto się wyrywa i robi wszystko, by uniknąć lekcji tańca? Koń powinien „pozwolić” jeźdźcowi wsiąść na siebie i spokojnie stać, aż nie otrzyma sygnału proszącego, by ruszył. Jeżeli scenariusz jest inny, to trzeba nauczyć zwierzę prawidłowego zachowania. Trzeba pomyśleć, „poszukać” jakiegoś sposobu, przećwiczyć różne warianty nauki, ale na pewno nie zostawiać w obecnym stanie. 

Miałam ostatnio trening z nową znajomą, początkującym jeźdźcem na klaczy z opisanym wyżej problemem. Zwierzę nie tylko się wierci przy wsiadaniu, ale zachowuje się tak, jakby był to ostatni moment, by uciec od człowieka i uniknąć jazdy. Kiedy obserwowałam inną osobę wsiadającą na tą klacz, to zwierzę osiągnęło takie tempo marszu, że jeździec nie miał już szansy ani wsiąść na nią, ani zejść ze strzemienia. Ostatecznie druga osoba musiała złapać i przytrzymać konia. Spodziewałam się, że obserwowany jeździec będąc już na siodle zwolni i wyreguluje tempo, ale się myliłam. Ucząc nową koleżankę, musiałam jej wytłumaczyć, że mimo braku wiedzy musi nauczyć klacz, by ta grzecznie stała przy wsiadaniu na grzbiet. Zwierzę pokazało swój brak chęci do współpracy kręcąc niezliczoną ilości małych, nerwowych kółek. Pracę zaczęłyśmy od tego, że Magda (imię zmyślone) szła obok klaczy trzymając ją za wodze i namawiała ją do zatrzymania się. Zapierając się ciałem i coraz wolniej idąc sugerowała zwierzęciu, by zwolniło tempo marszu. Przytrzymując i puszczając wodze wyegzekwowała zatrzymanie, a przesuwając delikatnie wędzidło w pysku nie dopuściła, by podopieczna oparła się o wodze. Tu osiągnęłyśmy sukces dość szybko. Gdy klacz już stała, Magda zbierała wodze nad kłębem szykując się do wsiadania. Jeżeli koń się ruszył wracała do wyciszania i ponownego zatrzymania go. Po paru próbach wierzchowiec zaakceptował zbieranie wodzy i wkładaną lewą nogę Magdy w strzemię. Nie osiągnęłyśmy jednak pełnego sukcesu. Bywało, że Magda musiała poskakać z nogą w strzemieniu za odsuwającym się w bok „pojazdem” zanim grzecznie stanął. Zdarzało się, że musiał wsiąść na grzbiet podczas, gdy klacz ruszyła do przodu. Starałyśmy się podzielić naukę stania przy wsiadaniu na etapy i każdą pozytywną reakcje klaczy nagrodzić. Magda wspinała się na przykład na strzemieniu w górę i jeżeli koń stał, nie przekładała nogi przez siodło, tylko schodziła na ziemie i nagradzała zwierzę. Nie możliwym jest uzyskanie całkowitego efektu na jednej sesji szkoleniowej. Nie można oczekiwać, że każdy koń zareaguje tak samo na nasze metody szkoleniowe. Nie mogę się jednak zgodzić z opiniami komentującymi moje poczynania, według których szkoda mojego zachodu, bo zwierzę niczego się już nie nauczy skoro całe życie kręciła się przy wsiadaniu. Byłam świadkiem, jak pewna amazonka poświęcając wiele godzin cierpliwej pracy, wyciszyła bardzo nerwowego konia z wieloma fatalnymi nawykami. Nauczyła go stać wsiadając na grzbiet z jego prawej strony. Sama nigdy nie wsiadła z lewej, ale osoba, która kupiła wierzchowca pracowała z nim, już bez problemów, w tradycyjny sposób.

"CHOWANIE WEWNĘTRZNEJ ŁOPATKI KONIA" _1 (Jazda po nierównym terenie)

[Zob. „CHOWANIE WEWNĘTRZNEJ ŁOPATKI KONIA” („Ścinanie łuku na lonży”)]

Obserwując jeźdźców, nieraz widzę ich rozpaczliwe próby odciągnięcia na szerszy łuk konia, który „ścina zakręt” „wpychając” się do środka wewnętrzna łopatką. Do wykonania tego manewru, jeźdźcy ci próbują namówić zwierzę ciągnąc za zewnętrzną wodzę, równocześnie odstawiając ją jak najdalej od szyi podopiecznego. Ostatnio przyglądałam się „pracy” adepta sztuki jeździeckiej, który jeździł na kole po lekko pochyłym terenie. Zjeżdżając z górki, jego wierzchowiec rozpędzał się i ścinał łuk, a wjeżdżając pod górkę wyraźnie zwalniał tempo. W takiej sytuacji, człowiek siedzący na koniu powinien przede wszystkim wyegzekwować od konia, by je wyrównał. Pod górkę jeździec powinien podgonić łydkami wierzchowca. Z górki poprosić o zwolnienie, zwiększając swój ciężar w strzemionach (zob. CIĘŻAR JEŹDŹCA W STRZEMIONACH...), zapierając się ciałem (zob. CIĘŻKA OPONA), zwalniając w kłusie rytm anglezowania (zob. REGULOWANIE TEMPA W KŁUSIE... oraz A PROPOS REGULOWANIA TEMPA...), angażując mięśnie brzucha (zob. POŁYKANIE JABŁKA) i przypominając zwierzęciu o konieczności skupienia się na pracy ( zob. DLACZEGO KOŃ NIE SŁUCHA SYGNAŁÓW).

Po wyrównaniu tempa, pilnując by go podopieczny nie zmieniał, możecie skorygować trasę waszego wspólnego marszu i w miejscu, gdzie koń ścina zakręt, poprosić go, pukając wewnętrzna łydką, by „schował” wewnętrzną łopatkę. Tak jak w pracy na lonży, w zrozumieniu i prawidłowym wykonaniu polecenia pomoże zwierzęciu, gdy wewnętrzną wodzą wyegzekwujemy od niego rozluźnienie szyi, poprzez jej krótkie i lekkie zgięcie do wewnątrz. Ręka z zewnętrzną wodzą powinna być przy tej pracy odstawiona od szyi konia, jakby w geście zapraszającym do wejścia. Zewnętrzna ręka z wodzą powinna przylegać do końskiej szyi. Ważne też, aby obie ręce były na tym samym poziomie. Rozluźniony wierzchowiec z prawidłowo ustawionymi łopatkami, bez problemu powinien przesunąć się na szerszy łuk. Oczywiście podczas tej pracy nie zaniedbujemy „konwersacji” z zewnętrzną stroną konia pilnując, by nie uciekł zewnętrzną łopatką na zbyt szeroki tor (zob. NOGA SPADAJĄCA Z TORU).

POPRAWIANIE DOSIADU

Pytający:
"...Zerknij jeszcze na mój dosiad wyślę ci zdjęcia ;) Trochę nie aktualne ale za wiele się nie zmieniło, teraz mam tylko leciutko dłuższe strzemiona ;)..."

Na tym zdjęciu wyglądasz dość swobodnie, bez niepotrzebnych napięć ciała. Ramiona swobodnie opuszczone w dół. Patrzysz przed siebie i to jest bardzo pozytywne, ale na Twoim miejscu cofnęłabym brodę, bo to ustawi ci prawidłowo głowę – wzdłuż pionu ciała. Teraz wygląda to trochę tak jakby głowa „bardzo chciała wyprzedzić” całe ciało. Dłonie powinieneś trzymać tuż nad kłębem konia, nisko opuszczone prowokują zwierzę do zadzierania głowy. Gdyby na kłębie wierzchowca położyć blat stołu, to Twoje ręce znalazłyby się pod nim, a powinny być na nim „oparte”. Ze zdjęcia wnioskuję, że jeździsz na siodle skokowym. Dużo łatwiej byłoby Ci wypracować prawidłowy dosiad w siodle ujeżdżeniowym, albo wszechstronnym w typie zbliżonym do ujeżdżeniowego. Siedzisz w siodle zbyt przesunięty do tyłu – usiądź bliżej przedniego łęku.

Z tej pozycji nie wstaniesz bez pomagania sobie torsem tzn. bez pochylenia się do przodu, albo bez podciągania się na wodzach. Rozciągnij pachwinę, "otwórz" ją tak, by kąt między torsem a udem był bliski 180 stopni. Zegnij za to trochę mocniej kolano. Płaską stopą stań na strzemieniu jak na ziemi.

Z takiej pozycji Twoje nogi będą mogły podnosić Cię z siodła i będą wówczas bardzo aktywnie pracowały.

Pytający:

"...Mówisz rozciągać pachwiny i masz 100% racji ... Ale jaki masz pomysł na rozciąganie pachwin ???:) Podaj mi jakiś jeden lub dwa pomysły na rozciąganie pachwin i na rozwiązanie problemu z ułożeniem nóg..."

Piszesz, że "...przez całą jazdę czuję w pachwinach i udach że nogi szukają takiej pozycji gdzie mogłyby się złączyć bo przeszkadza im taka pozycja w siodle i dlatego lecą do góry żeby mogły się złączyć ...". Musisz więc zmienić nastawienie co do utrzymywania się na koniu. Nie powinieneś trzymać się kurczowo kolanami siodła, musisz nauczyć się balansować na strzemionach. Musisz w nich stać tak, jakbyś stał na jakiś wąskich filarach wystających z ziemi i razem z nimi tworzysz łuk, pod którym wierzchowiec ma przejść. Ponieważ konie to grubasy, więc żeby się zwierzę zmieściło stajesz szeroko i starasz się łapać równowagę nie blokując mu przejścia (nie ściskasz go). Brak takiej umiejętności to nie tylko kwestia zbyt słabo rozciągniętych pachwin i mięśni nóg. To również kwestia nastawienia jeźdźca do sposobu utrzymania się na koniu i poradzenia sobie ze strachem przed upadkiem. Kurczowe trzymanie się siodła jest właśnie jego wynikiem. Jeździec musi siedzieć w siodle przekonany, że utrzyma równowagę bez trzymania się konia i bez opierania o niego. Pytasz o pomysły na rozciąganie pachwin. Ja za to kiedyś Cię zapytałam czy jeździsz bez strzemion. Od tego bym zaczęła. Wyciągnij z nich nogi i jedź nie trzymając się nimi siodła, utrzymuj je całkowicie wyprostowane. Naciągaj nogi, ale tak jakbyś chciał sięgnąć ziemi piętami. Podczas jazdy ćwicz łapanie równowagi jadąc z mocno rozszerzonymi nogami.
Gdy nie są rozszerzone machaj nimi jak wahadłem w przód i maksymalnie w tył („wahadło zaczepione w biodrze”). Na przemian-raz lewą, raz prawą zginaj nogi w kolanie tak, by pięta sięgnęła Twojego pośladka. Stopy w strzemionach opieraj wyraźniej na ich przedniej krawędzi i zagarniaj je do tyłu tak jakbyś próbował zrobić to ostatnie ćwiczenie razem ze strzemionami. Zanim włożysz stopy w strzemiona ułóż nogi tak, jakbyś chciał oprzeć na strzemionach kolana i nie zmieniaj tego, gdy już włożysz w nie stopy.

Pytanie opublikowałam za zgodą jego autora.

PARTNERSTWO

O tym, że koń jest naszym partnerem w pracy wiedzą prawie wszyscy. Często to partnerstwo, a głównie jego brak, widać już gdy jeździec prowadzi swojego pupila. Zwierzę „wlecze” się za swoim opiekunem, jakby szło na ścięcie.

Koń powinien kroczyć dumnie obok nas, gotowy do pracy, zachęcany do tego pomocami. Konie chcą być naszymi partnerami, tylko jeźdźcy często nie wymagają od nich, aby to okazały.

Rysunki stworzone przez Cyber Brush 

"CHOWANIE WEWNĘTRZNEJ ŁOPATKI KONIA" ("Ścinanie łuku na lonży")

O konieczności poprawnego ustawiania wewnętrznej łopatki konia w trakcie pracy z nim pisałam omawiając ćwiczenie „zad do środka” (zob. DLACZEGO NIE WYCHODZI ĆWICZENIE ZAD DO ŚRODKA). W wielu sytuacjach podczas jazdy wierzchem, czy podczas lonżowania, umiejętność „dogadania” się z koniem co do ustawienia jego łopatek okazuje się bardzo przydatna. Pracuję ostatnio na lonży z klaczą, dla której jest to przede wszystkim okazja do „wyrzucenia z siebie energii”, do wybiegania się i do rywalizacji ze mną o wyższy szczebel w hierarchii. Każda lonża zaczyna się od szaleńczego galopu, brykania i stawania znienacka na wprost mnie, żeby trochę postraszyć.

Przy takim nastawieniu zwierzęcia bez sensu byłoby zmuszać je siłowo do przejścia do stępa. Swoją pozycję przewodnika utrwalam pracując w tym galopie nad ustawieniem konia i egzekwując od niego, by biegał po idealnym kole. Ten szaleńczy bieg powoduje bowiem, że klacz z jednej strony „koła” wpada łopatką do środka, a z drugiej wyciąga na zewnątrz. Przy nierównym terenie, tam gdzie jest z górki, wierzchowiec „ścina” zakręt a pod górkę zatacza większy łuk. Lonżując tą klacz, skupiam się na ustawieniu jej wewnętrznej łopatki, wymuszając w ten sposób, by nie „ścinała” łuku. Łopatkę, którą zwierzę ustawia tak, jakby rozpychało się łokciem, wskazuję batem i odganiając ją nim od siebie, sugeruję, by „przytuliła łokieć” do ciała. Żeby koń zrozumiał moje sugestie, pracuję równocześnie lonżą nad rozluźnieniem jego szyi. Krótkimi szarpnięciami proszę podopieczną, by ją zgięła na chwilę w moją stronę. Dzięki zgraniu tych dwóch sygnałów, klacz wyrównała koło po którym biegała i przestała wyciągać mnie na zewnątrz, gdyż było to bezpośrednią konsekwencją „ścinania” koła po przeciwległej stronie. Gdyby jednak zaistniała konieczność przekazania zwierzęciu informacji: „nie ciągnij, przybliż się do mnie” pracujemy lonżą, wyobrażając sobie, że przyczepiona jest ona do jego zewnętrznej łopatki. W odpowiedzi na przyciągające sygnały, wierzchowiec nie powinien zgiąć szyi ani odwzajemniać pociągnięć. Oczywiście, przez cały ten czas, daje zwalniające sygnały głosem, by koń nie pomyślał, że akceptuję jego samowolkę. Nie jest to jednak moim priorytetem. Po wyegzekwowaniu sygnałów poprawiających postawę, wierzchowiec chętniej zareaguje na prośbę o zwolnienie tempa.