SPRZĘT DODATKOWY

Pracując z koniem jeźdźcy nad wyraz często i chętnie korzystają z dodatkowego sprzętu. Zakładają czambon albo wytok, lub czarną wodzę. Widziałam też wierzchowce, które miały założone wszystko naraz. 

Człowiek jest zawsze nauczycielem dla konia. Siedząc w siodle uczymy go znaczenia sygnałów, prawidłowej reakcji na pomoce, właściwego wykonania polecenia czy prośby. Nie ma znaczenia, czy jeździcie rekreacyjnie czy sportowo. Ważne czy staracie się robić to dobrze, dogadując się ze zwierzęciem, czy podążacie po najmniejszej linii oporu stosując siłowe środki przymusu. Takimi właśnie są wymienione wcześniej dodatkowe wodze. Jeźdźcy stosują je głównie po to, by na siłę ściągnąć głowę i szyję konia w dół, nie zastanawiając się nawet z jakiej przyczyny on je zadziera. 

Czarna wodza błędnie jest wykorzystywana jako hamulec i narzędzie do zginania szyi zwierzęcia. W skrajnych przypadkach, gdy zwierzę bardzo silnie szarpie wodze, wyrywając je z rąk jeźdźca, ten dodatkowy sprzęt może być pomocny, ale powinien on być jak antybiotyk zapisany przez specjalistę na receptę i dawkowany czasowo. 

Zadaniem wytoku jest pomoc w oduczeniu „chorego” wierzchowca rzucania głową w górę i do tyłu. Na czarną wodzę, która nie powinna być maksymalnie naciągnięta, powinien „nadziewać” się koń szarpiący głową i szyją w dół.

RZĄD KOŃSKI

Wydawałoby się, że w zasadzie nie ma o czym pisać. Każdy, kto już jakiś czas jeździ konno potrafi wierzchowca osiodłać, założyć ogłowie i ochraniacze. Jednak wszystko w co ubieramy zwierzę musi być dla niego wygodne. Nie może ograniczać swobody ruchu, uciskać mięśni albo prowokować konia do ich spinania. 

Zadaniem siodła jest rozkładać ciężar jeźdźca na żebra zwierzęcia tak, by w jak największym stopniu odciążyć jego kręgosłup. Siodło nie może nachodzić na łopatki konia, bo ograniczy ich ruch. Przedni brzeg siodła powinien idealnie przylegać do jego ciała, ale nie uciskać. Z tyłu, żeby nie naciskać na nerki, poduszki siedzeniowe siodła nie mogą sięgać za ostatnie żebra zwierzęcia, które łatwo wyczuć palcami. Stojąc za wierzchowcem powinniście widzieć między tymi poduszkami wyraźny prześwit, a pod przedni łęk muszą zmieścić się cztery palce, ustawionej pionowo waszej dłoni. Wyznaczcie środek na dnie siedziska. Na prawidłowo ułożonym siodle, turlająca się między łękami piłeczka zatrzymałaby się w końcu dokładnie na owym środku. 

Będziecie mogli to wszystko dokładnie ocenić przymierzając siodło bez podkładania czapraka. Sposób jego ułożenia też nie jest bez znaczenia. Zbyt mocno obciągnięty wzdłuż ciała, podczas jazdy nieustannie naciąga skórę zwierzęcia w dół, co z pewnością stwarza mu duży dyskomfort. Przed zapięciem popręgu podciągnijcie przód czapraka w górę pod przedni łęk. 

Wiele koni przy podpinaniu popręgu wzdyma się reagując z wyprzedzeniem na ucisk, który ma nastąpić. Zawsze dzielę proces zapinania na kilka etapów. Podciągając popręg ostatecznie, uważam, by nie ścisnąć zbyt mocno wierzchowca, nie prowokując go tym samym do nerwowego napinania mięśni. 

Przy ogłowiach często widuję zbyt ciasny naczółek, który wciśnięty w czoło drażni konia. Ciężko jest również przecisnąć jego uszy przy zakładaniu ogłowia. Z czasem wierzchowce zaczynają przy tej czynności podnosić głowę, żeby uciec od nieprzyjemnej ciasnoty. 

Bardzo nie lubię przy ogłowiu paska krzyżowego, którym ludzie zazwyczaj zamykają otwarty z bólu pysk koński. Nie sądzę też, żeby wierzchowiec lepiej reagował na wędzidło z zaciśniętą na siłę „buzią”. Paska krzyżowego użyłabym jako „zło konieczne”, tylko po to, by oduczyć konia przekładać język nad wędzidło. Jak już pisałam wcześniej, koń nie powinien bawić się wędzidłem, więc wszystkie wyposażone w „zabawki” nie powinny mieć racji bytu (zob. WĘDZIDŁO W KOŃSKIM PYSKU). Najbardziej odpowiednie są wędzidła podwójnie łamane, bez udziwnień. Im grubsze tym bardzie delikatne i wygodne dla zwierzęcia. Uważajcie więc, bo bardzo grube wędzidła mogą prowokować je do opierania się na rękach jeźdźca. Przy odpowiedniej długości pasków policzkowych wędzidło powinno lekko naciągać kąciki „ust” konia, tworząc nad nimi dwie delikatne zmarszczki. Wbrew pozorom zwisające niżej wędzidło nie będzie oddziaływało delikatniej na pysk wierzchowca.

WEWNĘTRZNA ŁYDKA JEŹDŹCA KONTRA ZEWNĘTRZNA WODZA

Każde polecenie przekazywane koniowi przez jeźdźca musi być obramowane bardzo precyzyjnymi informacjami. Muszą one jasno określać warunki, według których zwierzę ma wykonać dany ruch albo ćwiczenie. Należy, nie tylko sygnalizować, co podopieczny ma zrobić, ale również jak ma to zrobić. Jeżeli zażądamy wewnętrzną łydką by wierzchowiec na nią zareagował i na przykład zrobił krok w bok, to równocześnie musimy wyznaczyć tempo tego ruchu i wskazać mu sposób w jaki ma ustawić łopatki, głowę i szyję. Jeździec odpowiada za to, aby wykonanie każdego zadania spoczywało głównie na pracy tylnych nóg konia. Zad musi być niezmiennie ”silnikiem pchającym” w tym „pojeździe”. Nie powinniście mieć uczucia, że wam gaśnie.

Błędem, jaki często popełniają jeźdźcy przy pracy wewnętrzną łydką, jest oddawanie zewnętrznej wodzy. Jest to bardzo odruchowe przesuwanie ręki do przodu. W takiej sytuacji zewnętrzna łopatka wierzchowca, nie czując żadnych sygnałów ograniczających, przejmuje w ruchu inicjatywę. Jeździec nie ma wówczas możliwości regulowania ustawienia owej łopatki za pomocą sygnałów, co skutkuje utratą równowagi zwierzecia. Przednie nogi przejmują rolę silnika, a szyja zostaje zmuszona do nadmiernego zgięcia do wewnątrz. W efekcie takiego niedopatrzenia, wierzchowiec przyswaja sobie odruch wieszania się na zewnętrznej ręce po sygnale danym wewnętrzną łydką. Jest to pierwsza rzecz, której powinniście oduczyć wierzchowca podczas pracy naprawiającej błędy. Pukanie łydką powinno zgrać się w czasie z szarpnięciami przeciwległej wodzy, które mówią: „nie reaguj pyskiem, nie wieszaj się”. Nie rezygnujcie z sygnałów, póki nie otrzymacie jasnej i wyraźnej odpowiedzi ze strony zwierzęcia: „ok, rozumiem, już nie opieram się na wodzy”. Po niej, cała, dotąd nieciekawa sytuacja, powinna ulec diametralnej poprawie.

WYGODNICKIE KONIE

Pytanie dotyczące postu: "Mur między nami": „...kiedy idę z koniem w lewą stronę jest ok. Za to w prawo, wykonuje moje polecenia, ale za chwilę znowu opiera się na mnie, spycha, a kiedy chcę go od siebie odgonić przyśpiesza…”

Odpowiedź: 
Konie popełniają przeróżne błędy zazwyczaj z winy jeźdźca. Każdy z nich jest nieprzyjemny w skutkach dla zwierzęcia, w mniejszym lub większym stopniu. Jednak w naprawienie błędu wierzchowiec musi włożyć sporo wysiłku fizycznego i intelektualnego. Konie są wygodnickie, jeżeli znajdą sposób, żeby się nie napracować, to go wykorzystają. Idą „wspierając się na ramieniu człowieka”, żeby samemu nie nieść własnego, pokrzywionego przez brak równowagi cielska. Wiszą na wodzach, dzięki czemu jeździec „niesie” ich ciężką głowę. One nie muszą wówczas pracować nad wzmocnieniem mięśni u nasady szyi, odpowiedzialnych za jej dźwiganie itd. Zwierzęta te uczą się bardzo szybko, jeżeli rozumieją sens naszych sygnałów. Błąd ciągle przez nie powielany staje się rutyną, w którą wierzchowce chętnie wpadają. Jeżeli koń wykonuje już prawidłowo zadanie, to kolejnym naszym problemem jest wymóc na nim, żeby sam pilnował, by nie powtórzyć błędu. Musi wiedzieć, że powinien zapamiętać nasze wskazówki i niezmiennie według nich pracować. Niestety, one bardzo chętnie tą pamięciową pracę również zrzucają na nas. Zdają się mówić całym sobą: „sama sobie pamiętaj i jak chcesz, żebym coś zrobił to mi o tym przypominaj”. W takiej sytuacji, podczas „dialogu” z pupilem, ogromne znaczenie ma nasza koncentracja i refleks. Musimy wyczuć, że chce on coś takiego powiedzieć zanim to zrobi i użyć te same pomoce, którymi naprawiamy błędy. Działając nimi w odpowiednim momencie, będziemy im zapobiegać. Konie rozumieją też znakomicie znaczenie wielu słów. Użyte przez człowieka, w odpowiedniej intonacji słowa: „nie”, „nie wolno”, „nie psuj”, „skup się” i podobne, w znacznym stopniu mogą pomóc w pracy z wierzchowcami.

PRIORYTETY

Wsiadając na konia nigdy nie planuję tego, nad czym będziemy razem pracować podczas jazdy. Oczywiste jest tylko to, że zaczynamy i kończymy współpracę stępem. Nie zakładam ile czasu poświęcę na jazdę w kolejnych chodach i jak wyczerpujący ma być każdy z nich. Wszystko zależy od nastawienia zwierzęcia, od błędów jakie popełnia, od jego kondycji fizycznej i psychicznej danego dnia, a także od warunków zewnętrznych w jakich pracujemy. Zdarzają się treningi w całości poświęcone na stęp, takie bez galopu albo z jego przewagą. Spróbujcie, siedząc w siodle wyczuć, co akurat dzisiaj najbardziej przeszkadza wam w porozumieniu się z pupilem. Niech ten problem stanie się tematem przewodnim treningu. Rozwiązując problem nie wymagajcie od siebie i wierzchowca cudu. Róbcie małe kroki, przekraczając tylko odrobinę granicę tego co już umiecie, a czego jeszcze nie umiecie. Każdego dnia utworzy wam się inna lista rzeczy najważniejszych do wypracowania. Jednak zawsze priorytetem powinno być wyegzekwowanie od konia skupienia się na waszej osobie (zob. DLACZEGO KOŃ NIE SŁUCHA SYGNAŁÓW). Musicie czuć, że koń chce was słuchać. Musicie poczuć, po użyciu sygnałów skupiających, jak zwierzę zgadza się na wykonanie polecenia. Upieranie się przez jeźdźca, by wierzchowiec je wykonał bez pozytywnego nastawienia, kończy się użyciem siły. Każda taka akcja wywołuje siłową reakcję i koło zaczyna się toczyć. Nie możecie mieć poczucia, że robicie coś za konia, że go pchacie - powinien iść sam, że zginacie mu szyję – poproszony powinien zgiąć szam, że dźwigacie na swoich rękach jego głowę – powinien nieść ją sam itd. Konie potrafią być bardzo uparte, więc wy musicie być bardzo konsekwentni i jeżeli to konieczne używać silnych, pełnych charyzmy, często powtarzanych, ale krótkich pomocy skupiających.