KOŃ "SAMO-NIOSĄCY"

Podstawą partnerskiej współpracy jeźdźca i konia jest prowadzenia zrozumiałego dla obu stron „dialogu”. Ten post jest dwieście drugim na tym blogu i wszystkie są o tym, co i jak należy wierzchowcom „mówić” i o tym, co zwierzę może chcieć przekazać opiekunowi poprzez pewne zachowania. Informacji, które powinni sobie wzajemnie przekazywać człowiek i jego podopieczny, jest więc spora ilość. Podczas pracy z wierzchowcem należy rozmawiać na temat jego ustawienia, rozluźnienia, równowagi, skupienia, zrozumienia treści sygnałów i na temat rozwiązywania problemów technicznych konia, jakie może on mieć przy wykonaniu polecenia. Wszystkie te treści będą zrozumiałe dla zwierzęcia i będzie ono szybciej uczyło się znaczenia nowych sygnałów, gdy będzie koniem „samo-niosącym”. „Samo- niesienie” jest wręcz nieodzowne do prawidłowej pracy ze zwierzęciem.

Kiedy jedziecie na rowerze, to podczas pedałowania nieustannie napędzacie pojazd. Jednak od czasu do czasu (może po to, by dać odpocząć nogom) rowerzyści intensywnie pedałując rozpędzają rower, by przez jakiś czas toczył się sam. Takie toczenie się, to swego rodzaju właśnie „samo-niesienie”. W przypadku roweru to bardziej „samo-toczenie”. Takie uczucie „samo-toczenia” wierzchowca powinno towarzyszyć jeźdźcowi podczas pracy z nim w każdym z chodów. Jednak, gdy na rowerze konieczne jest rozpędzenie pojazdu, by jak najdłużej się toczył, to w przypadku wierzchowca nie wiąże się to ze zwiększaniem przez niego prędkości. Koń powinien zrozumieć, że „rozkręcające” go łydki pasażera proszą o wypracowanie i utrzymanie takiego sposobu poruszania, który nie niesie za sobą konieczności nieustannego i siłowego popędzania go przez pasażera. Dla wierzchowca, który jest uczony „samo-niesienia”, staje się ono po pewnym czasie nawykiem. Jeździec „zwolniony” dzięki temu z powtarzania sygnału: „idź, idź, idź” ma większe możliwości, żeby „regulować” rytm, tempo chodu i długość kroków stawianych przez podopiecznego.

Korzystając jeszcze z porównania jazdy na rowerze do jazdy wierzchem, zwrócę uwagę na parę szczegółów:

„Samo-niosący” wierzchowiec, tak samo jak rower, musi mieć napęd z tyłu. W rowerze napędzającym jest tylne koło, u konia tylne nogi. Dzięki tylnemu napędowi, jeździec podróżujący na końskim grzbiecie nie będzie musiał „dźwigać” ciężaru przodu ciała, jakim „obdarowuje” go wierzchowiec, którego w ruch wprawiają przednie kończyny. Czyli, że komfort trzymania „kierownicy” na koniu będzie taki sam jak na rowerze. Trzymając kierownicę roweru z niczym nie musimy się siłować i nic nas nie ciągnie z dużą siłą.

Rower podczas „samo-toczenia się” z górki będzie się rozpędzał, a przy podjeździe pod wzniesienie wyraźnie zwolni. Natomiast „samo-niosący” koń, podczas schodzenia z niewielkiego wzniesienia jak i podchodzenia pod nie, zachowa wcześniej wypracowane tempo i rytm chodu.

Używając hamulca podczas jazdy rowerem człowiek musi się pilnować, by nacisnąć ten, który zadziała z na tylne koło. Gdy uruchomi hamulec przy przednim kole ma zagwarantowaną wywrotkę połączona z przekoziołkowaniem przez kierownicę. Im bardziej rozpędzony rower, tym bardziej spektakularny „koziołek” w przód. Rozpędzony koń z „napędem” z przodu ciała czuje się tak, jakby zaraz miał przekoziołkować w przód. Jego wieszanie się na wodzach, usztywnianie mięśni i stawów to forma ratowania się przed upadkiem, a hamowanie wodzami (przednim hamulcem) zwiększa prawdopodobieństwo upadku i potęguje strach wierzchowca przed owym upadkiem.

„Samo-niesienie” konia daje nieograniczone możliwości „wyhamowania” „pojazdu” za pomocą tylnych kończyn. Gdy jednak na rowerze to dłoń człowieka wciska tylny hamulec, na koniu „uruchamiamy” „hamulec” pracując ciałem i łydkami. Wbrew pozorom praca łydek jest konieczna, gdy jeździec „prosi” wierzchowca o zwolnienie i zatrzymanie. Im „krótszy” koń, im wyraźniej jego pracujące tylne nogi kroczą pod jego brzuchem, tym łatwiej mu prawidłowo „odpowiedzieć” na „prośbę” o zwolnienie tempa, zmianę chodu na niższy i o zatrzymanie. Pracujące przy zwalnianiu łydki jeźdźca informują również zwierzę, że mimo zwalniania nadal powinien „sam się nieść”.

Gdy rozpędzony rower toczy się sam, nogi „kierowcy” mogą w tym czasie „odpocząć”. Podczas pracy na koniu „samo-niosącym”, łydki jeźdźca powinny pracować nadal. Powinny być przekaźnikiem informacji „nadających” tempo marszu i rytm wierzchowca. Przekaźnikiem „sugerującym” konieczność korekty ustawienia ciała zwierzęcia, rozluźnienia mięśni i stawów.

Abstrahując już od roweru, „samo- niosący” wierzchowiec nie będzie bez polecenia zwalniał tempa i rytmu chodu podczas pracy wodzami i łydkami. Czyli, że nie zwolni on „marszu”, gdy „poprosicie” go o rozluźnienie, skupienie, o korektę ustawienia ciała i nie zwolni, gdy zaczniecie wspólnie wykonywać trudniejsze figury ujeżdżeniowe np. chody boczne.

Jak już wcześniej napisałam, „samo-niesienie” konia nie jest równoznaczne z nabieraniem przez niego prędkości. Koń „samo-niosący” nie będzie zwierzęciem pędzącym. Będzie „pojazdem”, dla którego zwiększenie i zmniejszenie prędkości w każdym chodzie nie będzie stanowiło problemu. Jednak etap nauki „samo-niesienia” może wiązać się z koniecznością rozpędzania zwierzęcia. Musi on zrozumieć, że „poproszony” o ruch, powinien zapamiętać „treść prośby” i kierować się nią podczas pracy, aż nie otrzyma kolejnych wskazówek, które zresztą również powinien zapamiętać do czasu otrzymania następnych, i tak w kółko. Owa „prośba” powinna informować wierzchowca o tym, że ma iść sam, bez konieczności nieustannego „zachęcania”. Powinna informować, że ruch ma być energiczny, radosny i zamaszysty. Zanim jednak zwierzę zrozumie „mechanizm” „samo-niesienia”, będzie zachowywało się tak, jakby chciało być pchane. Każde zachowanie wierzchowca jest swego rodzaju pytaniem zadawanym „pasażerowi”. Na etapie nauki, to „rozpędzenie” konia będzie pierwszą zachętą dla zwierzęcia do samodzielnego marszu. Jednak po paru krokach wierzchowiec zmniejszy tempo, zadając w ten sposób pytanie opiekunowi: „czy już mogę zwolnić? czy możesz mnie trochę popchać?” Oczywiście, największym błędem byłoby zacząć pchać konia biodrami i łydkami. Należy ponownie „poprosić” go o rozpędzenie się i pozwolić iść bez popychania, do momentu aż ponownie zada to samo pytanie. Gdy jeździec będzie konsekwentny w powtarzaniu i egzekwowaniu „prośby”, wierzchowiec zacznie zadawać pytanie o możność zwolnienia coraz rzadziej. Ostatecznie z niego zrezygnuje, a „samo-niesienie” stanie się nawykiem.

„Samo-niesienie”konia to również wyraz zaufania do jeźdźca. Wyobraźcie sobie wejście do pomieszczenia, które znajduje się tuż przed pracującym koniem. Zaraz za progiem jest jedna wielka niewiadoma. Koń nie wie co zastanie po przekroczeniu progu. Czuje obawę przed nieznanym, jednak odważnie przekracza próg, bo ma zaufanie do swojego opiekuna. Każdy krok wierzchowca podczas pracy powinien być jak przekraczanie tego progu. Jakbyśmy nieustannie odtwarzali tą właśnie chwilę. Zwierzę nie może przekraczać progu, jakby chciało jak najszybciej „przelecieć” przez nieznajome pomieszczenie. Musi przekraczać próg odważnie ale z rozwagą, roztropnie i tak, jakby chciał mieć odrobinę czasu na „zlustrowanie” „sytuacji” tuż za progiem.

Przy „samo-niesieniu” konia dużo łatwiejszym okazuje się również ustawianie ciała konia. Można, i należy wówczas prowadzić zwierzę tak, by „przechodziło przez próg” w „bezpiecznej odległości” od „framug”. Tak, by idealnie przeszedł przez środek wejścia nie zahaczając nosem, żadną łopatką czy biodrem o owe „framugi”. Koń, który ma własne „pomysły” na trasę marszu, nie „niesie się sam”. Jego zachowanie i postawa jaką wówczas przyjmuje świadczy o tym, że „chciałby” ominąć bokiem „wejście”, w które go wprowadzamy. Rozpycha się łopatką i idzie ze zgiętą szyją oraz przestawionym w bok zadem. Często zadziera głowę albo chowa się za wędzidło. Podczas pracy nie jest koniem chętnie, samodzielnie i odważnie idącym do przodu i „przekraczającym próg”.

JEŹDZIĆ "NA KONTAKCIE"

Napisałam już post o tym, czym jest kontakt z koniem. Dość dawno, bo w maju 2014 roku. Nic pod tym postem się nie działo aż do teraz. Pojawił się tam komentarz: „nic nie kumam”. Odpisałam, że może pomogłoby rozbudzenie wyobraźni ale zaraz potem naszła mnie refleksja - może należałoby jednak opisać ten temat bardziej obrazowo.

Każdy jeździec zna hasło: „złap kontakt” albo stwierdzenie, że na koniu należy jeździć „na kontakcie”. Mało kto, z uczących sztuki jeździeckiej, tłumaczy co tak naprawdę ten kontakt z wierzchowcem oznacza. Jeźdźcy sugerując się owym hasłem: „złap kontakt”, skracają wodze i mocnej ciągną koński pysk. Jednak „jeździecki kontakt” to nie powinna być „rozmowa” człowieka z końskim pyskiem, to musi być współpraca i współgranie dwóch ciał. A „smaczku” dodaje fakt, że przy „łapaniu kontaktu” jeździec powinien oddać ręce z wodzami do przodu, nie zaś cofać. Kontakt z koniem można „złapać” na wodzach o różnej długości i nie musi się to wiązać ze skracaniem wodzy czy ich silniejszym trzymaniem.

Żebyście zrozumieli „cały mechanizm”, musicie zrobić dwa założenia: pierwsze to, że bez problemu można poprosić wierzchowca o zwolnienie tempa, przejście do niższego chodu i o zatrzymanie, bez użycia wodzy. Drugie założenie to, że „namawiając” konia ciałem do wymienionych czynności, można ( a nawet trzeba !) równocześnie pracować łydkami. Ci z was, dla których wydaje się to niewykonalne, niech po prostu wyobrażą sobie, że tak się da jeżeli pragną zrozumieć to co mam w dalszej części postu do powiedzenia.

Przy „hamującej” pracy ciałem, mięśnie i stawy jeźdźca muszą być rozluźnione- nie wchodzi więc w grę żadne siłowe ciśnięcie biodrami w koński grzbiet. Pośladki nie powinny być zaciśnięte, „konsystencją” powinny przypominać raczej woreczek wypełniony wodą. Człowiek musi mieć również zachowaną własną równowagę w siodle, by móc „oddać” ręce z wodzami do przodu i nie trzymać się kolanami siodła. Czynność ta bowiem blokuje ruch stawu kolanowego i praca łydkami staje się niemożliwa.

Ciało jeźdźca, żeby zostać „informatorem” wierzchowca „proszącym” o regulację tempa, rytmu i rodzaju chodu, powinno stać się czymś w rodzaju kotwicy. Rzucona ze statku kotwica zapiera się w piaszczystym dnie i stopniowo spowalnia pęd jednostki pływającej. By mogła ona ruszyć dalej, należy zniwelować działanie kotwicy. Wyobraźcie sobie, że druga osoba chwyta was za ręce i zaczyna ciągnąć, sugerując byście za nią podążyli. Jaka powinna być wasza reakcja jako 'kotwicy”? Chcecie iść za tą osobą ale tak, by decydować o „prędkości” z jaką wspólnie podążacie. Dlatego dajecie się „ciągnąć” na wyciągniętych w przód rękach. Cofanie ich powodowałoby przyciągnięcie ciągnącej osoby do was, a tego nie zamierzacie zrobić. Chroniąc przed naciągnięciem stawy łokciowe, zostawiacie je lekko zgięte. Ponieważ jednak nie chcecie, by tempo marszu było zbyt szybkie, stawiacie lekki opór zapierając się ciałem. W ten sposób zaczynacie spełniać funkcję spowalniającej ruch kotwicy. Można to tempo regulować. Pozwalając na szybszy marsz, „odpuszczacie” trochę owe zapieranie się, a chcąc zatrzymać „kolegę” zaprzecie się ciałem tak mocno, by całkowicie uniemożliwić ruch partnera. Jest jednak pewien szkopuł. Jeździec na grzbiecie konia musi zaprzeć się ciałem zanim i mimo tego, że zwierzę nie ciągnie go za ręce.

Kolejną rzeczą jaką musicie sobie wyobrazić to umiejętność konia do rozciągania i skracania ciała. Im krótszy koń, tym łatwiej wykonać mu wszelkie polecenia z obciążonym grzbietem. Podczas pracy z wierzchowcem należy więc nieustannie pracować nad skracaniem ciała zwierzęcia. Gdy koń jest młody, trzeba uczyć go tej sztuki. Późnej należy pracować nad utrwalaniem tej prawidłowej postawy zwierzęcia. Do tego skracania człowiek powinien zabrać się od tyłu podopiecznego, a nie od przodu. Jeżeli od tyłu, to informacja „wysyłana” zwierzęciu musi brzmieć:„proszę podejdź zadnimi nogami bliżej przednich”. Do rozmowy z tymi zadnimi kończynami jeździec angażuje pukające łydki, które dzięki działaniu „ciała-kotwicy” nie zostaną zrozumiane, jako pomoce sugerujące chęć zwiększenia tempa. Przy utrzymanym przez „dosiad” równego tempa i rytmu chodu, do skrócenia ciała konia nie będą potrzebne żadne sygnały przytrzymujące jego przód. Czyli, że nie potrzebne będą siłowo zaciągnięte wodze. Jeździec powinien nieustannie trzymać je w oddanych do przodu rękach. Wyobraźcie sobie, że na ich końcach zamiast wędzidła macie przywieszony woreczek. Waszym zadaniem jest utrzymać jego położenie tuż przed nosem konia. Nie wolno wam tego woreczka wciągać zwierzęciu na nos, ani pozwolić, by „zwisał” daleko od mordy.

Takie „skracanie” ciała zwierzęcia sprowokuje go do wyprężania grzbietu, czyli do „tworzenia” tak zwanego „kociego grzbietu”. Kiedy człowiek tworzy łuk do wypuszczania strzał z prostego drewnianego kija, to na obu jego końcach podczepia cięciwę. To dzięki niej prężące drewno nie wraca do swojego pierwotnego, prostego układu. Prężąc swój grzbiet, wierzchowiec „szuka” intuicyjnie wsparcia takiej „cięciwy”. Dzięki niej, łatwiej będzie mu utrzymać podczas pracy wypracowany układ ciała z prężącym grzbietem. Od strony zadu podczepioną „cięciwą” są pracujące łydki jeźdźca. Łydki angażujące zadnie nogi do pracy pod kłodą, jak najbliżej jej środka. Szukając cięciwy z przodu, koń lekko pociągnie i napręży oddane mu do dyspozycji wodze i ręce jeźdźca. I w ten sposób zwierzę „złapie kontakt”. Ułożone na języku wędzidło wierzchowiec pchnie dolną szczęką na tyle, że człowiek poczuje niewielkie i całkiem przyjemne ciągnięcie za czwarty palec w obu dłoniach. Dlatego właśnie, przy prawidłowym kontakcie, nos konia wystaje lekko przed pionową linię poprowadzoną w dół od jego czoła. A gdybyście faktycznie trzymali tuż przed końskim nosem woreczek, to zwierzę samo „włoży” w niego nos, żeby znaleźć „oparcie”. Jeździec „znajduje” w ten sposób partnera, który go będzie ciągnął za ręce. To ciągnięcie sprawia, iż łatwiej jeźdźcowi zaprzeć się ciałem i „stworzyć” z niego regulującą tempo „kotwicę”.

Należy jednak pamiętać, że takie zapieranie się ciałem, nawet wówczas, gdy już mamy ciągnącego partnera, nie może zaburzać naszej równowagi. W żaden sposób nie może się wiązać z nadmiernym odchylaniem się do tyłu. Wracając do porównania z ciągnącą was za ręce drugą osobą, to musicie założyć, że może ona zrobić wam głupi dowcip i niespodziewanie puścić wasze ręce, żeby spowodować wasz upadek na „cztery litery”. Zapierajcie się więc, utrzymując pionową postawę. Postawę, która zagwarantuje utrzymanie równowagi nawet wówczas, gdy partner przestanie ciągnąć was za ręce albo wówczas, gdy wierzchowiec jeszcze nie zaczął ciągnąć.

Pracując na takim kontakcie, sygnały wysyłane poprzez wodze mogą być delikatne, subtelne i lekko naginające szyję konia poprzez przyciąganie dolnej szczęki. Działanie wędzidłem nie może zniechęcić zwierzęcia do nieustannego ciągnięcia za nasze ręce. Po odpuszczeniu sygnału danego wodzami, szyja konia powinna zadziałać jak sprężyna, pozwalając w ten sposób dolnej szczęce na kontynuowanie ciągnięcia za wodze. Przy jeździe na „kontakcie”, wodzami pracujemy nad rozluźnieniem mięśni zwierzęcia, nad koniecznością jego skupiania się i nad prawidłowym ustawieniem łopatek i szyi. Wszystko oczywiście we współpracy z pracującymi łydkami.

RÓWNOWAGA JEŹDŹCA - NAJWAŻNIEJSZE JEST UŁOŻENIE NÓG

Gdzieś już pisałam, że marny ze mnie „komputerowiec”. Jak wpadłam na pomysł pisania bloga, to musiałam zacząć od nauki obsługi komputera. Ostatnio odkryłam program do obróbki filmów. Przednia zabawa i daje mi kolejne możliwości propagowania jeździectwa opartego na porozumieniu z wierzchowcem. To, że wszystko co robię w internecie jest bardzo amatorskie, to jedna sprawa. Druga jest taka, iż moje przekazy, w jakiej formie by nie były, są swego rodzaju wzorcem, do którego jeździec powinien dążyć. Sposób w jaki tłumaczę zasady jeździectwa w moich postach, odzwierciedla sposób w jaki prowadzę treningi. Wszystkie porównania i w postach i na treningach zmierzają do przedstawienia, jak najdokładniej, idealnego stanu rzeczy. To samo dotyczy zdjęć rysunków czy animacji. Taki ideał jednak w jeździectwie osiąga się rzadko. To co rajcuje mnie w pracy z końmi, to właśnie nieustanna praca nad doskonaleniem i dążeniem do ideału. Nawet jak osiągnięcie ideału jest bliskie, trzeba nieustannie pracować nad „pielęgnowaniem” tych osiągnięć. Dlatego też filmy, na których mamy okazję obserwować jeźdźców, zawsze będą pełne bardziej lub mniej zauważalnych błędów. Staram się przekazać moim uczniom, że tych błędów nie należy się wstydzić, dlatego bez problemu godzą się na wstawianie na bloga albo w grupie filmów z ich udziałem.

Najwięcej emocji budzą moje posty na temat dosiadu aktywnego i opieraniu przez jeźdźca swojego ciężaru na strzemionach. Zdaję sobie sprawę, że taki sposób dosiadania wierzchowca jest dość odległy od bardziej rozpowszechnionego w polskim jeździectwie, wyraźnego siedzenia w siodle. Jednak nie jest to mój sposób czy filozofia (jak mi nieraz zarzucono). Wielu jeźdźców pracuje z końmi w sposób, który opisuję i wielu trenerów taką wiedzę przekazuje. Zaczynałam jeździć konno w typowej szkółce jeździeckiej. Nie odpowiadało mi takie porozumiewanie się z koniem, jakie szkółki „serwowały”, więc zmieniłam źródło czerpania jeździeckiej wiedzy. Mam więc możność porównywania tych „szkół” i z pełną odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że dla mnie obecna praca z koniem daje dużo większe możliwości porozumienia, zrozumienia zwierzęcia i pracy bez użycia siły. Te możliwości wynikają w dużej mierze z aktywnego dosiadu i z utrzymywania równowagi ciała przy opieraniu się na strzemionach. Przestawienie się na aktywny dosiad, który wydawał mi się na początku być niewygodnym, kosztowało mnie mnóstwo pracy i fizycznej i koncepcyjnej. Teraz mogę już powiedzieć, że jest on niesamowicie wygodny dla mnie i wierzchowców, z którymi pracuję. Są to moje subiektywne odczucia, refleksje i doświadczenia ale na tyle dla mnie wspaniałe, że mam ochotę się nimi tutaj dzielić. Tą są intencje, jakie kierują mną, by propagować na blogu sposób w jaki pracuję z końmi.

W wielu książkach przekazujących wiedzę jeździecką można przeczytać, że nad dosiadem pracuje się przez całą aktywną przygodę na końskim grzbiecie. Takie zdanie można też usłyszeć od wielu trenerów i instruktorów jeździectwa. Zadaliście sobie kiedyś pytanie dlaczego nieustannie trzeba pracować nad dosiadem? Dawniej nie znajdowałam odpowiedzi. Siedziałam na siodle stabilnie, wyprostowana. Trzymałam się wprawdzie kolanami siodła ale mówiono mi, że tak należy, więc co tu zmieniać. Siedzę, nie spadam to mam dosiad. Nie miałam pojęcia nad czym powinnam w moim dosiadzie popracować, nikt nie potrafił mi również tego wskazać. Teraz wiem, że wypracowanie prawidłowego dosiadu aktywnego jest bardzo trudne, a dążenie do wzorca i „pielęgnowanie” osiągnięć nie ma końca. Ilu jeźdźców może pochwalić się tym, że ciągle pracuje nad dosiadem? Że wie jak wygląda wzorzec do którego może dążyć? Może niektórzy czasami zdają sobie sprawę z pochylania się albo ze sztywności mięśni i stawów swojego ciała. Gorzej jednak z ich świadomością jak poprawić błędy.

Drugim tematem, o którym „mówią” książki” i nauczyciele jeździectwa to równowaga jeźdźca. I tu zaczynają się „schody”. Człowiek ucząc się jeździć konno jakoś automatycznie zakłada, że jak nie spada z siodła dzięki balansowaniu ciałem i trzymaniu się siodła, to ma już równowagę. Wielu instruktorów uczy zresztą jeźdźców takiej właśnie „równowagi”. Jednak dla mnie nie jest to równowaga. Równowaga dotyczy całego ciała człowieka, od stóp po czubek głowy.

Według mnie, w wielkim skrócie, człowiek zachowuje równowagę wtedy , kiedy się nie przewraca, gdy jest pozbawiony jakiegokolwiek oparcia czy podparcia. I żeby móc powiedzieć, że mam równowagę w siodle, staję w strzemionach i opieram pośladki o siodło tak, że gdyby nagle zabrakło pode mną podparcia w postaci konia, opadnę na nogi i nie przewrócę się. Jeżeli na czymś siadasz lub podciągasz, na czymś się opierasz albo czegoś przytrzymujesz, oddając do „niesienia” swój ciężar albo jego część - to twoje ciało nie ma równowagi. Jeżeli jakąś przyjętą przez ciało pozycję można utrzymać tylko dzięki opieraniu, podpieraniu o coś lub podciąganiu - to człowiek nie zachowuje wówczas swojej równowagi.

Do utrzymania równowagi w siodle najważniejsze jest ułożenie nóg. Wyobraźcie sobie, że chcecie usiąść na dość wysokim stołku. Zdajecie sobie jednak sprawę, że ktoś podpiłował nogi stołeczka licząc na waszą wywrotkę po jego obciążeniu. Świadomość tego każe przysiąść wam w taki sposób, by głupi dowcip się nie udał. Żeby nie zdradzić się ze swoją wiedzą przysiądziecie na stołek okrakiem tak, by „oddać” stołeczkowi jak najmniej swojego ciężaru. Tak, by jak najwięcej tego ciężaru nadal niosły wasze nogi, nie pozwalając sobie równocześnie na utratę równowagi. By zachować przy tym prostą postawę ciała, cofniecie mocno łydki, dając swoim stopom oprzeć się pod pośladkami, a kolana osuniecie nieco w dół. Układając nogi właśnie w ten sposób i przysiadając, jak na owym stołeczku podczas pracy w siodle, pozwalacie pozostać swojemu ciału w równowadze.

Przy pozycji zachowującej równowagę całego ciała, nad jej utrzymaniem będą pracowały wówczas również stawy nóg a nie tylko balans ciałem. Będzie to taka praca nóg, jaką wykonują osoby ćwiczące jazdę, stojąc na grzbiecie konia podczas treningu woltyżerki. Taki jeździec nie może pozwolić sobie wówczas na zablokowanie i usztywnienie stawów biodrowych, kolanowych i skokowych. Gdy nogi jeźdźca „potrafią” już tak pracować, można „zająć się” postawą torsu. Postawą jak najbliższą idealnemu wyprostowaniu. Nie jest to łatwe i zależy od ustawienia bioder podczas przysiadania. Jeżeli będą one „uciekały” nieco w tył, to tors będzie miał tendencje do pochylana się. Najłatwiej jest mi to wytłumaczyć na przykładzie anglezowania.

Namówiłam dwie młode amazonki do pokazania dwóch różnych sposobów anglezowania (na ziemi). Starsza amazonka „przysiada w siodło” „uciekając” biodrami do tyłu, w kierunku tylnego łęku siodła. Wstając wypycha biodra do przodu nad przedni łęk. Nadal jednak jej równowaga pozostaje nie zachwiana, ograniczona tylko zostaje możliwość pracy mięśniami brzucha.

Młodsza dziewczynka pokazuje sposób anglezowania, przy którym jeździec opuszcza i pozwala unieść się biodrom wzdłuż pionowej linii prostej. I to jest ideał dosiadu aktywnego, do którego należy dążyć- jednak bardzo trudny do osiągnięcia.

Dla konia, który nas niesie, sposób w jaki siedzimy ma ogromne znaczenie. Przy aktywnym dosiadzie nie obciążamy naszym ciężarem kręgosłupa wierzchowca. Ciężar jeźdźca niosą boki jego „pleców”. Przy aktywnym dosiadzie człowiek może zasugerować zwierzęciu, iż powinien wyprężać grzbiet. Im lżej przysiadamy na „stołku”, tym „więcej miejsca” mają końskie plecy, by się prężyć. Przy aktywnym dosiadzie, podczas anglezowania jeźdźca, zwierzę „podrzuca” jego „lżejsze” „dupsko”. „Lżejsze” o te kilogramy, które pozostawił do niesienia swoim nogom. Uważam też, że człowiekowi dużo łatwiej jest „poprowadzić” swoje biodra ku górze z pozycji, w lekkim czy większym przyklęku, niż wówczas gdy musi je podnieść z siedzącej pozycji. Dodając do podrzucającej energii końskiego grzbietu możliwość podniesienia bioder z przyklęku, stajemy się dla zwierzęcia bardzo „lekkim” balastem. Jednak, co najważniejsze, pozostajemy nadal lekkim pasażerem, kontrolując przysiadanie w siodło dzięki przyklękającej pracy kolan. Ucząc tego moich jeźdźców proszę ich, by przysiadali w siodło wyobrażając sobie, że siodło parzy. Albo, żeby wyobrazili sobie, że na siodle może znajdować się potłuczone szkło a ich zadaniem jest przysiąść tak, jakby chcieli sprawdzić czy to fakt i w razie czego nie pokaleczyć się. Oczywiście nie wolno im przy tym przytrzymywać się wodzy albo siodła.

Już słyszę głosy wielu jeźdźców: „Tak się nie da, tak jest źle!”. A ja pytam: „Dlaczego”?
Bo jeździsz inaczej, bo tak nie umiesz, nie rozumiesz, bo nigdy nie próbowałaś,próbowałeś?

I na koniec suplement dotyczący pół-siadu. Zazwyczaj pytania o jego poprawność ograniczają się do sposobu ułożenia tułowia. Pytania dotyczą głównie ułożenia bioder, kąta pochylenia torsu. A tu znowu najważniejsze jest ułożenie nóg! Powinny one nadal nieść ciało jeźdźca w równowadze. Kąt pochylenia tułowia można wówczas regulować w zależności od potrzeb. 

Jeździec nie utrzymujący równowagi przy pól-siadzie będzie cofał mocno ręce do tyłu, a potrzebne są one oddane do przodu, szczególnie podczas skoku przez przeszkody czy pracy na drążkach. Jeźdźcy zmuszeni do wysunięcia rąk w przód „ratują się” przytrzymując się siodła, mocno ściskając kolanami. Blokują jednak wówczas stawy kolanowe co uniemożliwia dawanie zwierzęciu sygnałów przy pomocy łydek. Przeczytaj: Galop i półsiad

ROZMOWA O CZAMBONIE

Przeprowadziłam ostatnio na prywatnym czacie na facebooku rozmowę z czytelniczką na temat sensowności użycia czambonu. Od jakiegoś czasu pracujemy wspólne nad „ułożeniem” jej podopiecznego. Zgodziła się na opublikowanie tutaj dialogu, bo być może ktoś z Was będzie miał coś do dodania na ten temat. Trochę uporządkowałam tą chaotyczną rozmowę ale sensu wypowiedzi nie zmieniłam. Zaczęło się od filmiku lonżowanego konia, który czytelniczka przysłała, z podpisem:

Amazonka: „Chodził i ruszał się cudnie, a potem podczepiliśmy czambon.

Ja: Czambon działa jak silna ręka człowieka ściągająca głowę konia na siłę w dół. Tylko, że oprócz nacisku na kąciki ust, dodatkowo dochodzi nacisk na potylicę. Konik pewnie nie był zadowolony. W efekcie pracy z czambonem koń będzie uciekał z brodą do piersi albo zadzierał głowę wysoko, żeby walczyć z siłowym przymusem. Będzie wzrastał też jego opór przed pójściem do przodu. Same straty, żadnego zysku. Koń (nawet na lonży) powinien opuścić głowę i szyję w reakcji na podstawienie zadu i wyprężenie grzbietu.

Amazonka: Ok ale widziałam że głowa mojego konia szła do ziemi a nie na pierś ? a wydaje mi się, że czambon działa wówczas, gdy koń zadziera głowę do góry. Gdy szuka odpowiedniego ustawienia. Od czambonu mój koń spuścił głowę w dół. To raczej dobrze. Mięśnie szyi oraz grzbietu pracowały.

Ja: Owszem. Na razie pracowały. Założyłaś mu czambon po raz pierwszy. Proces destrukcyjny zawsze trwa jakiś czas. Jak założysz mu czambon jeszcze parę razy, to się sama przekonasz. Nic się „nie psuje w koniu” po jednym treningu, tak jak się „nie naprawia”. Przypomnij sobie ile czasu potrzebowałaś, by oduczyć konia „przeganaszowania”.

Jak myślisz, jaka byłaby Twoja reakcja, gdybym zarzuciła dłonie na tył Twojej głowy, chwyciła i obiema rękami ciągnęła ją na siłę w dół, wbrew Twojej woli? I jaka byłaby reakcja, gdybyś straciła siły by walczyć?

Amazonka: W końcu poddałabym się.

Destrukcyjny ?? co mogę mu zrobić? jeśli Pani wie ? zacznie się chować za wędzidło?

Ja: Ale czy byłoby to opuszczenie głowy w dół na prośbę?

Amazonka: Nie

Ja: Dlaczego myślisz, że zwierzęta reagują inaczej niż ludzie?

Każde siłowe działanie na głowę i szyję, nawet nie zbyt mocne ale wbrew jego woli, przypomni mu o tym, że można albo wręcz trzeba walczyć. Przypomni mu o chowaniu się za wędzidło i przeganaszowaniu.

Kiedy pracuję na lonży z Twoim koniem i udaje mi się „namówić” go na opuszczenie szyi, to nie niesie on jej tak cały czas i nie powinien. Końska szyja „budująca” dopiero mięśnie musi mieć możliwość zmiany pozycji dla „odprężenia”. Jak nie ma takiej możliwości, to mięśnie stają się sztywne i obolałe. Przy czambonie zmiana pozycji szyi wymaga wysiłku i walki z gumą. Nie jest to ruch swobodny.

Amazonka: Ale wcale nie był jakoś długo lonżowany ok 15 minut.

Tak sobie myślę, że te patenty powstały jednak po to, by jakoś pomóc, gdy używa ich się „z głową” oczywiście.

Ja: Patenty powstały dla tych, którym nie chce się uczyć i rozumieć.

Amazonka: Ale 1 lub 2 razy w tygodniu zakładać można?

Ja: Ani razu. Bo wówczas człowiek nie czuje potrzeby, by nauczyć konia rozumieć sygnały i by z nim rozmawiać. Bierze człowiek do ręki "pilota" do sterowania i wyłącza myślenie.

Amazonka: Co pani miała na myśli, mówiąc o procesie destrukcyjnym?

Ja: Destrukcyjny to znaczy psujący. Czambon psuje mięśnie - zmusza je do usztywniania się, dzieje się tak przez siłowe ściąganie głowy i szyi w dół. I to psucie mięśni trwa jakiś czas, zanim zaczną być widoczne jego efekty.

Amazonka: Aha, ale od czasu do czasu użyć można ? Pani przecież też tego używała parę razy.

Ja: Nie. Ja z gum (czambonu) robiłam trójkątne wypinacze. Nie miałam profesjonalnych, skórzanych.

A słyszałaś o patencie „pessoa”?

Facet wymyślił patent do lonżowania, który ma działać na zad. I oto chodzi. Wszyscy skupiają się na szyi i głowie. A jej ułożenie jest efektem końcowym pracy z koniem. Nie można zaczynać tej pracy od układania szyi.

Jestem przeciwna patentom ale „pessoa” to jest mniejsze zło niż czambon itp.

A wracając do trójkątnych wypinaczy, to trzeba je tak założyć, żeby też nie ściągały głowy i nie ciągnęły za pysk zwierzęcia. One maja pomóc podstawić zad, imitując oddane ręce (wraz z wodzami) jeźdźca. Potrzebna jest wiedza jak to zrobić. Zresztą w przypadku „pessoa” również ta wiedza jest potrzebna.

Przy tych dwóch patentach potrzebna jest odpowiednia praca. Nie wystarczy ich założyć.

Amazonka: Czy wypinacze trójkątne nie działają tak samo jak zwykłe ?

Ja: Niehttp://pogotowiejezdzieckie.blogspot.com/2013/10/kon-zganaszowany.html

A dlaczego tak strasznie zależy Tobie na tym ściąganiu głowy konia w dół. Do tej pory nie miałaś takiej potrzeby. Przy dobrej pracy nad zaangażowaniem zadu, koń sam opuszczał głowę.

Amazonka: Nie wiem. Tak pięknie to wczoraj wyglądało jak spuszczał tą główkę. Widziałam jak pracują mięśnie grzbietu.

Ja: Mięśnie grzbietu pracowały bo koń szedł od zadu. Z głową podniesioną ( nie mylić z zadartą) też pracowały mu te mięśnie. To nie dzięki ściągniętej głowie pracowały. Jednak jak będziesz się skupiać na ściąganiu szyi, to za chwilę koń przestanie iść od zadu, bo skupi się na bólu szyi i na walce z siłową presją.

W nie tak dawnych Chinach wiązano małym dziewczynkom stopy, żeby nie rosły, bo mężczyznom podobały się małe stopy u kobiet. Powiązane stopy deformowały się, kości łamały, kobiety z bólu chodziły o laskach ale stopy były małe i podobało się to drugiej płci. Taka dygresja a propos tego, że pozornie coś jest piękne.

Amazonka: Jeśli głowę ułoży odpowiednio, nie będzie jej zadzierał, to pewnie będzie mu wygodnie, a bacik pilnuje czy idzie od zadu.

Ja: Tak, ale niech ułoży odpowiednio tą głowę sam. Ty za niego tego nie rób. "Powiedz" mu jak ma pracować, żeby głowa znalazła wygodna pozycję.

Amazonka: Ale na czambonie też szukał wygody? Tak czy nie?
Ja: Ale czambon mu w tym przeszkadzał naciskając na potylicę i kąciki ust, więc szukając wygody musiał walczyć z przeciwnościami i bólem. To usztywnia mięśnie.”


Komentarz:

Ta wygięta końska szyja w dół! Głównie na jeździeckich zawodach widzi się ją ukształtowaną na podobieństwo łabędziej szyi. Stąd pewnie obsesja u jeźdźców, by „wypracować” taką u swojego wierzchowca. Nie wiem, jest ona symbolem albo wyznacznikiem umiejętności jeździeckich? Nawet jeżeli tak, to dlaczego tak niewiele osób chce zrozumieć, że to jest efekt końcowy „procesu twórczego”. A ten „proces twórczy” można przyrównać do rzeźbienia w drewnie. Najpierw jest kłoda drewna, potem ogólna bryła rzeźby i na końcu „dopieszcza” się szczegóły. Do tej pracy potrzebne są narzędzia – dłutka, czyli takie nasze jeździeckie pomoce. Ale dla mnie czambon, czarna wodza i podobne patenty są jak siekiera, która ma złamać, jeszcze nieobrobioną kłodę w miejscu, gdzie szyja konia ma być zgięta.

Przesadziłam?

KONIE I JEŹDZIECTWO

Siedmioletni synek moich znajomych, po ukończeniu pierwszej klasy szkoły podstawowej, był bardzo zdziwiony, gdy okazało się, że po wakacjach znowu pójdzie się uczyć. Buntował się twierdząc, że on już był w szkole, nauczył się czytać i pisać i nie musi już do szkoły wracać.

Bardzo podobny stosunek do nauki mają konie. Każdy etap szkolenia chciałyby uznać za końcowy a wprowadzanie nowych elementów do wspólnej pracy wywołuje u nich bunt. Oczywiście, każdy wierzchowiec jest inny. U jednych bunt jest większy, u innych nie ma go prawie wcale. U jednych zauważymy bunt podczas każdego etapu nauki, u innych tylko przy trudniejszych elementach. Najmniej kłopotów ze swoimi podopiecznymi mają ci jeźdźcy, którzy pozwalają pracować zwierzęciu na pamięć, według nieustannie powtarzanego planu. Jest to jazda wierzchem na zasadzie: tyle ile umiesz wystarczy, bylebyś jechał do przodu i dał się zatrzymać. Konie lubią taką rutynę i nawet, gdy owa rutynowa praca sprawia im ból albo dyskomfort, nie są zadowolone z wprowadzania jakichkolwiek zmian.

Takimi zwierzętami bardzo „przywiązanymi” do rutyny i jazdy na pamięć często są konie szkółkowe i takie, które chodzą w terenie i na placu utartymi ścieżkami. W terenie wiedzą gdzie należy zrobić przejścia w kolejny chód i robią to bez szczególnej zachęty. Na ujeżdżalni biegają wzdłuż ściany, niejednokrotnie brnąc wyżłobioną w podłożu wąziutką ścieżką, przypominającą kształtem rynnę. W swoim blogu promuję jeździectwo, które jest niestety obce wielu koniom. Próby wdrożenia takim zwierzętom sposobu pracy, który przedstawiam na blogu, często kończą się fiaskiem. Kończy się tak, gdy adept sztuki jeździeckiej chce dokonać zmian, dosiadłszy wierzchowca „zaprogramowanego” od lat na rutynę. Takie konie nigdy nie były uczone skupiać się na człowieku ani rozumieć polecenia. To, że wierzchowce wykonują jakieś polecenia wynika z tego, iż mają wpojony nawyk albo „uciekają” od bolesnego impulsu lub takiego, który „straszy”. Potrzeba mnóstwa czasochłonnej pracy, by przestawić konia „szkółkowego” na pracę z człowiekiem opartą na porozumieniu. Wielu jeźdźców podejmuje jednak próby „porozumienia się” z takim wierzchowcem i szybko się zniechęca, gdy pierwszym efektem takich prób jest absolutny brak posłuszeństwa zwierzęcia. Pierwsza myśl jaka przychodzi do głowy po takiej jeździe to pytanie: „może jestem za mało stanowczy?”. Problem w tym, że dla takich koni stanowczość jeźdźca jest równoznaczna z użyciem siły. Nie znają innej „stanowczości” i wykorzystują brak siłowych sygnałów do realizacji „własnych celów”.

Stanowczość jest równoznaczna z użyciem siły również dla wielu jeźdźców. Używając siły można na każdym koniu jeździć w ten sam sposób. Jeździć, działając wypracowanymi sygnałami, które na wierzchowcu mają zadziałać jak przyciskanie guziczków pilota. Ktoś może powiedzieć: „ale przecież trzeba się nauczyć sygnałów, którymi przekazujemy zwierzęciu informację”. Owszem, ale jest to jak nauka słówek. Można je wykuć na pamięć i potem źle je wymawiać, próbować posługiwać się pojedynczymi słowami zamiast układać całe zdania albo konstruować nielogiczne zdania. Nawet jeżeli człowiek ma bogate słownictwo, to sposób rozmowy jest też bardzo zależny od rozmówcy. Tok rozmowy zależy od odpowiedzi rozmówcy, od wzajemnego nastawienia do rozmowy, od tematu. W zależności od rozmówcy zmieniamy tembr, głośność, natężenie głosu, przechodzimy na gwarę czy dialekt, wyrażamy emocje. Takim rozmówcą dla jeźdźców powinien być również koń.

Jeźdźcy jednak „wolą” użyć przymusu niż uczyć siebie i zwierzę „rozmowy”. Ludziom wydaje się, że siłą łatwiej „zdławić” koński bunt, o którym wcześniej pisałam. Druga sprawa, to jeźdźcy rzadko kiedy wiedzą, jak uczyć konia bez użycia siłowego przymusu. Nie zadają też sobie pytania dlaczego zwierzęta bronią się przed „nowościami w edukacji”. A bronią się, bo nauka wymaga od nich skupienia na jeźdźcu, wymaga wysiłku intelektualnego. Potrzebują sporo czasu i powtórzeń, by zrozumieć znaczenie sygnału. Bronia się, bo czują lęk przed nieznanym i niezrozumiałym. Bronią się, bo nie zawsze warunki fizyczne pozwalają na wykonanie wymaganego zadania, a opiekun tych fizycznych ograniczeń nie wyczuwa.

Jak już pisałam, delikatne sygnały są obce wielu koniom i siłowanie się z opiekunem to dla nich „chleb powszedni”. Niektóre wierzchowce godzą się na taki los i stają się uległe wobec siłowego przymusu. Czasami tylko, jak się uda, odrobinę kombinują, by w miarę możliwości uniknąć wysiłku albo ulżyć sobie w niedogodnościach i dyskomforcie. Ogromne problemy stwarzają natomiast te konie, które nauczą się, że są silnymi stworzeniami i że tą siłę można wykorzystać przeciwko człowiekowi. Najgorszą rzeczą jaka spotyka w pracy z takimi końmi jest to, iż oduczając te zwierzęta siłowania się, trzeba niestety przez jakiś czas nadal używać siły. Jednak siły tej nie można wykorzystywać do wymuszania pracy i posłuszeństwa . Jest ona potrzebna jedynie do oduczenia siłowych nawyków. Siłowe sygnały, „wysyłane” przez człowieka, muszą więc być tak „zaaplikowane”, by koń nie mógł ich odwzajemnić i odpowiedzieć na nie siłą.

Pracując z koniem, jeździec musi informować konia nie tylko o tym, jakie zadanie ma do wykonania ale również o tym, czego mu robić nie wolno. Tych ostatnich informacji potrzebują szczególnie dużo zwierzęta chodzące pod jeźdźcem „na pamięć” i te wierzchowce, które oducza się złych siłowych przyzwyczajeń. To właśnie wówczas niezbędne jest czasami użycie siły ze strony „nauczyciela”. W reakcji na takie sygnały koń powinien zaniechać kolejnych prób „siłowania się” z opiekunem i zaniechać wyrażania buntu. Dzięki temu można w kolejnym ruchu „poprosić” podopiecznego o prawidłowe wykonanie zaplanowanego zadania już bez siłowych wymuszeń. Wierzchowcom, którym delikatne sygnały i konieczność rozumienia sygnałów było dotąd obce, ciężko jest się przestawić na nowy sposób pracy. Wymaga to od nich zmiany nastawienia: do tej pory swoją uwagę zwierzę skupiało na wyszukiwaniu momentów nieuwagi jeźdźca, by wykorzystać siłę do realizacji swoich „pomysłów”.Teraz musi skupiać się na tym, by zrozumieć polecenia opiekuna. Takie przestawienie wymaga czasu, nakładu pracy, cierpliwości i wytrwałości jeźdźca i jego podopiecznego. Przy takiej zmianie współpracy, konia trzeba nauczyć, że człowiek od tej pory będzie „namawiał” do pracy i będzie oczekiwał wyrażenia chęci do wykonania ćwiczenia. Będzie „namawiał”, by podopieczny rezygnował z buntu, a nie wymuszał działanie mimo buntu.

Wszelkie zmiany są możliwe, gdy jeździec jest szczęśliwym właścicielem wierzchowca. Inaczej mają się sprawy, gdy adept sztuki jeździeckie „skazany” jest na ośrodek szkolenia jeździeckiego. Tutaj diametralne zmiany w sposobie pracy wymagają zgody instruktora czy trenera, a oto dość trudno. Myślę jednak, że wprowadzanie niewielkich zmian jest możliwe. Na pewno można poprawiać dosiad i pojeździć stojąc w strzemionach. Można próbować „prosić” wierzchowca o przejścia do wyższego chodu działając łydkami, zamiast wciskać biodra w jego grzbiet. Można ćwiczyć przekazywanie podopiecznemu sygnałów sugerujących chęć zwolnienia i zatrzymania bez bolesnego zaciągania wodzy. Zawsze jest jakaś szansa, że wierzchowiec i instruktor docenią starania jeźdźca.

JAZDA NA STOJĄCO

Pierwsze ćwiczenie (w nowej etykiecie: „zrób ćwiczenie”) jakie chciałam wam przedstawić i podpowiedzieć jak je wykonać, to jazda na stojąco w strzemionach. Opiszę też korzyści jakie to ćwiczenie przynosi. Wielu na pewno zapyta: „a co to za problem?”. Prawidłowe wykonanie tego ćwiczenia może być problemem dla wielu jeźdźców.

Stojąc na ziemi, gdybyście mieli pokazać jak się siedzi na koniu, to każdy z was przyjmie pozycję w rozkroku z lekko ugiętymi kolanami. W zależności od sposobu ugięcia kolan i ułożenia bioder wasz tors pozostanie w pozycji prostej albo wymusicie jego pochylenie. W każdym jednak przypadku będziecie pewnie stać na podłożu bez groźby utraty równowagi. Przy każdym innym układzie dolnej części ciała, utrzymanie równowagi będzie niemożliwe. Żeby, dodatkowo, wasz tors pozostał w pozycji wyprostowanej a biodra „nie uciekały do tyłu”, owo ugięcie kolan powinno imitować ruch przyklękający, a nie siadający. I taką właśnie pozycję każdy jeździec powinien przyjąć również na grzbiecie konia. Pozycję w równowadze. Jednak w siodle postawa człowieka zazwyczaj ulega diametralnej zmianie. Jeźdźcy przestają zachowywać swoja równowagę. Pośladkami siadają na siodło jak na krzesło i układają nogi tak, jak „wymusza” siedzenie na owym krześle. Oczywiście jest sporo różnic w sposobach siedzenia na „krześle”. Jedni siadają „bardzo głęboko na siedzisku, tuż przy oparciu krzesła”, ustawiając uda w pozycji poziomej i pozostawiając stopy przed siedziskiem. Inni siadają na „brzegu krzesła” cofając stopy nieco pod siedzisko. Jeszcze inni siadają w sporym rozkroku „łydkami obejmując krzesło po bokach”. Jednak w każdym z tych przypadków ciało człowieka podtrzymuje owo krzesło i gdyby nagle go zabrakło, człowiek przewróci się do tyłu spadając na pośladki. Wracam teraz do pozycji „stój” w rozkroku, z ugiętymi kolanami, na stabilnym podłożu. Gdyby ktoś przy owym staniu podstawił wam stołek pod same pośladki, żeby zachować właściwy „wzór” dosiadu, nie wolno byłoby wam na ów stołek usiąść. Chodzi o to, że nawet przy opartych o stołek pośladkach wasze nogi nadal powinny nieść ten sam ciężar ciała, jaki niosły bez stołka między udami.

Dlaczego na grzbiecie konia tak trudno przyjąć właściwą pozycję? Przede wszystkim, grzbiet konia tuż pod pośladkami jeźdźca „kusi” by na nim usiąść. Po drugie: stanie w rozkroku z ugiętymi kolanami bardzo się różni od obejmowania, głównie udami, „okrągłego” brzucha konia. Po trzecie: do prawidłowego dosiadu konieczne są silne nogi i wiedza na temat tego jak je ułożyć, by tej właściwej pozycji nie utrzymywać w sposób siłowy. Potrzebna jest wiedza jak stanąć w strzemionach w równowadze, by mięśnie waszych nóg mogły pozostać rozluźnione. Po czwarte: strzemiona nie są stabilnym podłożem (jak ziemia). Na koniec: próbujemy zachować swoją równowagę znajdując się na „pojeździe”, którego płynność ruchu bardzo trudno jest „wyregulować”.

W wypracowaniu prawidłowej postawy w siodle, pozwalającej zachować wam równowagę, pomoże właśnie jazda na stojąco w strzemionach. Należy spełnić jednak sporo warunków, by ćwiczenie przyniosło pożądane efekty. Musicie założyć, że nie wolno wam utrzymywać się w siodle dzięki ściskaniu go kolanami. Wyobraźcie sobie, że strzemiona wiszą na puśliskach zawieszonych gdzieś wysoko w powietrzu i że między waszymi udami nie ma końskiego cielska (tak, jak nie było stołka przy prezentacji dosiadu na ziemi). Zanim podejmiecie próbę podniesienia się do stojącej pozycji musicie tak ułożyć nogi, by móc podnieść ciało z siodła bez pochylania torsu, bez podciągania się na wodzach, bez wyskakiwania z siodła. Musicie podnosić ciało w górę tak, jak byście je podnosili kończąc prezentację dosiadu podczas stania na ziemi. Mało tego, nie powinniście czuć, że wkładacie w to wstawanie zbyt dużo wysiłku, połączonego z nadmiernym spinaniem jakichkolwiek mięśni i usztywnianiem stawów.

Jak zatem ułożyć nogi w siodle? Stopy powinny być ustawione płasko. Gdybyście mieli na stopach rolki a nogi tak długie, że sięgałyby ziemi, to wszystkie kółka rolek powinny być w równym stopniu oparte o podłoże. Nie podnoście do góry ani pierwszego ani ostatniego kółka rolek. 

Stopy wraz z łydkami powinny być cofnięte na tyle do tyłu, byście czuli, że wasze stopy są dokładnie pod waszymi pośladkami. Kolana opuśćcie jak najniżej, jak do przyklęku, naciągając równocześnie uda do pozycji najbliższej pionowemu ułożeniu. Tak ułożone nogi „przekręćcie” w stawie biodrowym do wewnątrz na tyle mocno, by palce stóp ustawiły się w kierunku brzucha konia, a pięty w kierunku: od brzucha.

Kiedy uda się wam wypracować pozycję nóg pozwalającą na swobodne stanie w strzemionach, musicie wypracować również sposób przysiadania z powrotem w siodło. Musicie nauczyć się, przy tej czynności, nie zmieniać układu nóg. Muszą być one zawsze ułożone tak, by przed kolejnym wstawaniem nie trzeba było ich ponownie układać. Musicie być gotowi, by na każde hasło: „stajemy w strzemionach” zareagować wręcz natychmiast. Taka praca bardzo wzmocni kondycję waszych nóg, nauczy pracować na grzbiecie konia przy zachowaniu własnej równowagi. W pozycji zachowującej ową równowagę, praca fizyczna na koniu będzie łatwiejsza do wykonania.

Proponuje poćwiczyć pozycje: „stój w strzemionach” najpierw na koniu który stoi. Dopiero potem spróbujcie wykonać ćwiczenie w stępie i kłusie. Gdybyście podczas ruchu tracili równowagę, próbujcie ją odzyskiwać szukając właściwej pozycji nóg.

Ćwiczcie jazdę na stojąco podczas przejść do wyższego chodu. Nie będziecie mieli wówczas możliwości siłowego pchania biodrami swojego podopiecznego i dzięki temu nauczycie się rozmawiać z koniem przy pomocy łydek. Przekonacie się na ile praca łydkami powinna być intensywna, by wierzchowiec zaczął maszerować i angażować zadnie kończyny.

Warunkiem utrzymania równowagi podczas omawianego ćwiczenia jest elastyczna praca stawów waszych nóg. Stawy muszą pracować tak, jakbyście mieli w nich zamontowane sprężyny. Próba przytrzymania się kolanami, żeby nie stracić równowagi, zablokuje ich elastyczny ruch. Przy zablokowanych stawach kolanowych zaczniecie się huśtać tak, jakby przez owe stawy przeciągnięta była oś. Tułów wraz z udami, na przemian z łydkami i stopami, zaczną wykonywać odchylenia przód – tył. Przy takim huśtającym sposobie amortyzowaniu ruchu konia, nie tylko utrzymanie równowagi będzie niemożliwe. Niemożliwa również będzie „rozmowa” z końskim zadem za pomocą pukających łydek. CDN

NADMIAR ENERGII CZY JEJ BRAK?

Kojarzycie na pewno jak trudno maszeruje się pod górkę. Ile trzeba mieć sił w nogach, by podejść pod wzniesienie. Im bardziej strome, tym silniejsze nogi są potrzebne. Wspinając się, człowiek stawia długie, spokojne kroki, wyraźnie odpychając się od podłoża. Im dłuższa wspinaczka tym trudniej się idzie, a uczucie zmęczenia narasta. Nikt nie oparłby się, w takim momencie, pokusie chwycenia rękoma za jakąś linę, by odciążyć nogi i podciągać ciało. Nasze nogi niosą nas całe życie, wydają się być przez to silne i wytrzymałe ale człowiek, jeżeli ma tylko możliwość, woli bardziej zmęczyć ręce niż kończyny dolne. Woli, by to kończyny górne bardziej się napracowały. Konie też tak mają!

Swego czasu napisałam króciutki post z wymownym rysunkiem mojego brata:”Jak zaangażować tylną część konia do bardziej wydajnej pracy? Najważniejszym bodźcem jest praca łydek jeźdźca. Bardzo niesłusznie wykorzystuje się je tylko do dawania sygnału, który nakazuje zwierzęciu zwiększyć prędkość, albo zmienić rodzaj chodu na wyższy. Powinniście zdać sobie sprawę z tego, że pukanie łydkami w boki wierzchowca powinno, przede wszystkim, uaktywniać pracę końskiego zadu. Wyobraźcie sobie tył konia jako człowieka, który pcha pod górkę taczkę z jakimś ładunkiem. Bez względu na to, czy porusza się wolno, czy szybko, czy przyspiesza, czy zwalnia, zatrzymuje się, czy rusza, musi taczkę pchać, bo inaczej stoczy się z nią w dół. Tak właśnie, jak ten człowiek, powinna pracować ta część konia, której nie widzimy siedząc na nim. Jednak bez zachęcających sygnałów, o których napisałam wyżej, nie zmotywujemy wierzchowca do takiego wysiłku.”

 

Ponieważ wierzchowce maszerują na czterech nogach, jeźdźcy nie potrafią zaobserwować i ocenić czy zwierzę idzie tak, jak człowiek podchodzący pod wzniesienie bez pomocy liny, na której może się podciągać. Czy może idzie podciągając ciało przy pomocy kończyn „górnych” (u konia przednich)? Ludziom niestety wydaje się, że skoro zwierzę „przebiera” tylnymi kończynami, to idzie „od zadu”. A skoro pędzi- to znaczy, że idzie chętnie. A skoro chętnie- to też „od zadu”. Problem w tym, że koń pracujący pod jeźdźcem nie odpycha się chętnie tylnymi kończynami, „woli” podciągać swoje ciężkie ciało z „plecakiem” na grzbiecie, używając do tego kończyn przednich. Do wydajnej pracy tylnymi nogami bez podciągania „rękami” trzeba zwierzę zachęcić, trzeba go tego nauczyć i długo pracować nad kondycją tylnej części ciała.

Efekty takiego podciągania się wierzchowca są przeróżne. Wszystko zależy od sposobu w jaki koń będzie próbował poradzić sobie z tym problemem. Większość wierzchowców podczas kłusa i galopu po prostu zaczyna pędzić. Dlaczego? Przy „podciąganiu” niemożliwe jest osiągnięcie stabilnej zrównoważonej postawy. Nawet u człowieka po utracie równowagi niekontrolowanym odruchem jest przyspieszanie tempa w nadziei, że to pomoże odzyskać równowagę. Konie mają ten sam niekontrolowany odruch. Do tego bardzo często „plecak” podskakujący na grzbiecie zwierzęcia „przerzuca” swój ciężar na „kark” „lecącego” już „na łeb, na szyję” wierzchowca. Ten fakt bardzo utrudnia powrót do równowagi. Poza tym, jeździec pozwalający tak pracować zwierzęciu, używa wodzy i wędzidła jako hamulca. Nie raz już pisałam jaki to ma wpływ na podopiecznego i pracę z nim. Nie będę się więc powtarzać. Nadmienię tylko, że u wielu koni wywołuje to chęć ucieczki od bólu jaki jest mu wówczas zadawany. A dokąd może uciekać? Tylko jeszcze szybciej do przodu.

Jaki wniosek, bardzo często, wyciągają opiekunowie „pędzących” koni? Taki, iż podopieczny ma za dużo energii. Pomysły na poradzenie sobie z „nadmiarem energii” u tych koni są przeróżne: zmniejszenie dawki owsa, założenie czarnej wodzy i „zgoda” na to, by wierzchowiec bez ładu i jakiejkolwiek kontroli się wybiegał. Ponieważ „jak się zmęczy to się rozluźni, straci energię i zacznie słuchać”. Problem jest tylko taki, że te konie pędzą z powodu „braku energii”, a dokładnie z powodu jej braku w tylnych nogach. Z powodu braku energii w słabych, „nienabudowanych” i nie pracujących prawidłowo zadnich mięśniach. Gdy na „pędzącego” wierzchowca wsiądzie osoba, która nie pozwoli mu „podciągać się” przy pomocy przednich kończyn, która w zrozumiały dla niego sposób „poprosi” o „wspinanie się” poprzez odpychanie tylnymi kończynami, to okaże się, że jest to zwierzę, które trzeba pchać. Okaże się, że jest to zwierzę, które trzeba zachęcać do ruchu, które daje wciąż do zrozumienia, że nie ma sił iść.

Koń, który będzie szedł w sposób przypominający wspinanie się człowieka pod górę, nigdy nie będzie pędził. Zobaczcie w wyobraźni takie kroki (najlepiej u wspinającego się człowieka): spokojne, posuwiste z wyraźnie zginającymi się stawami z wyraźnym oparciem się o podłoże i odepchnięciem się od niego. Czy pod górkę można pędzić?

Na początku posta napisałam, że: „efekty takiego podciągania się wierzchowca są przeróżne. Wszystko zależy od sposobu w jaki koń będzie próbował poradzi sobie z tym problemem. Większość wierzchowców podczas kłusa i galopu po prostu zaczyna pędzić”. A co ze stępem? W większości przypadków z jakimi się spotkałam w stepie, konie „nie idące od zadu” „wloką się”. Spotkałam się z jednym przypadkiem, kiedy klacz „pędziła” nawet w stępie. Właściwie to w ogóle nie chciała iść stępem. Nieustannie próbowała przejść do kłusa, a przytrzymywana wodzami i wędzidłem, caplowała. Wrócę jednak do tego wleczenia się. W stępie, koniom podciąganie się przednimi kończynami i brak równowagi najmniej doskwiera. W stępie konie najmniej boją się konsekwencji jakie „niesie” brak równowagi, więc nie odczuwają potrzeby, „by ratować” się zwiększając tempo. Co się dzieje z wierzchowcem, który nie jest zmuszony do pracy w wyższym chodzie i ma bardzo słabe tylne kończyny i mięśnie zadu? Najchętniej nie szedłby w ogóle. Jeźdźcy czując intuicyjnie ten brak chęci konia do ruchu zaczynają go pchać. Każdy krok wierzchowca jest okupiony niewiarygodnym wręcz wysiłkiem człowieka, siedzącego na grzbiecie podopiecznego, włożonym w wypchnięciem do przodu którejś z końskich nóg.

Tutaj zacytuje kolejny mój króciutki post z początków blogowania:
”Z moich obserwacji wynika, że stęp jest chodem, w którym unika się pracy z koniem. Nie docenia się znaczenia stępu przy szkoleniu podopiecznych. Jest to dość nagminne. Często wierzchowce paskudnie wloką się, snują i człapią w stępie. Zaraz potem zasuwają w kłusie tak, że jeździec nie nadąża z anglezowaniem. Owszem, koń powinien ruszać się energicznie, ale nie należy mylić tego z prędkością. Stęp powinien być dynamicznym i rytmicznym chodem. Zwierzę musi stąpać mocno tylnymi nogami, wyraźnie odpychając się nimi od podłoża, jakby chciało wejść pod górkę. Wówczas, w rytm długiego kroku zwierzęcia, biodra jeźdźca obszernie się "huśtają". Stęp jest bardzo ważny w procesie szkolenia konia. Każde nasze polecenie powinien on prawidłowo wykonać najpierw właśnie w stępie, zanim poprosimy o to samo w kłusie, a potem w galopie”.

Jak buduje się kondycję i „siłę mięśni”? Zaczynając od prostych ćwiczeń i łatwiejszych wyzwań, stopniowo „podnosząc” poprzeczkę. Najpierw „maszerujemy” regularnie i wytrwale pod niewielkie wzniesienie. Potem do wspinaczki „znajdujemy” bardziej strome górki i zwiększamy tempo wchodzenia. Praca z wierzchowcem w stepie to wspinaczka pod „łagodną górkę”. Im wyższy chód, im trudniejsze zadanie, tym „bardziej strome wzniesienie”. Jednak wielu jeźdźców „mówi” w stępie swoim podopiecznym: „połaź tu troszeczkę po równinie, ooo... nie chce ci się- to ja cię popchnę”. „Niedźwiedzia przysługa”.

MA BYĆ LEKKO, ŁATWO I PRZYJEMNIE

Ma być lekko, łatwo i przyjemnie- skąd taki tytuł? Mam wrażenie, że wielu jeźdźców wsiadając na konia wychodzi z założenia, że takie odczucia powinny mu towarzyszyć podczas jazdy wierzchem. Jednak nie dotyczy to występującej pracy siłowej. Wielu ludzi nie widzi problemu w tym, że siłuje się z wierzchowcem. Priorytetem dla wielu jeźdźców podczas pracy z wierzchowcem jest uniknięcie pracy koncepcyjnej, obserwacyjnej, analitycznej, „samo-kontrolującej” i samokrytycznej.

Człowiek jest wzrokowcem a obraz konia i jeźdźca w przeróżnych mediach zazwyczaj dotyczy zaawansowania w pracy. Obserwujący jeździecką parę człowiek, szczególnie taki, który zaczyna jeździecką przygodę, zwróci swoją uwagę przede wszystkim na przód konia i na to, jak jeździec pracuje rękami. Ten fakt i powszechny obraz wygiętej w dół szyi zwierzęcia prowokuje wielu jeźdźców do skupienia się na pracy wodzami i to głównie na egzekwowaniu poleceń od mordy konia. Najgorsze jest jednak to, że szukają na tą pracę przepisu i „narzędzia”. Jakże częstym jest pytanie: „jakie użyć wędzidło, by koń zrobił łabędzią szyję?” albo jak powszechne jest jeżdżenie na koniu z obowiązkowo założonym wytokiem. Niewielu adeptów sztuki jeździeckiej zastanawia się w ogóle po co ten wytok. Zaczyna on być po prostu obowiązkową częścią składową kiełzna.

Na jednej z klinik z moją Panią trener, wyjechała na plac amazonka na wierzchowcu, który miał założony wytok. Pani trener zdjęła go z konia przed rozpoczęciem treningu mówiąc dziewczynie, że zakładanie koniowi wytoku jest jak przyznanie się do braku umiejętności pracy z podopiecznym. A dosłownie powiedziała: „jest to przyznanie się do tego, że nie umiesz jeździć”. Pracowałam jakiś czas temu z dziewczynką i jej kucykiem. Praca szła nam całkiem nieźle, chociaż młoda i niecierpliwa amazonka oczekiwała, że wyraźne postępy w pracy z koniem będą widoczne w dużo krótszym czasie. Z tego też powodu i chyba dlatego, że w jakiś sposób jej to imponowało, koniecznie chciała zaopatrzyć podopiecznego w wytok. Nie wiedziała jednak, jak on miałby pomóc w pracy z koniem. Powtórzyłam więc jej słowa mojej trenerki dodając, że to samo tyczy się czarnej wodzy.

Usłyszała moje słowa inna amazonka, już nastoletnia i nieco zdegustowana powiedziała: „to spróbuj pojechać w teren na wałaszku (i tu wymieniła imię konia) bez czarnej wodzy i spróbuj go zatrzymać”. Nie rozumiem podejścia, w którym nie próbuje się najpierw dogadać z wierzchowcem w kwestii reakcji na sygnały zwalniające i zatrzymujące, zanim wyruszy się na dalekie wyprawy. Myślę, że ktoś taki nie podejmuje takich prób z niewiedzy. Ale dlaczego ludzie nie chcą się takich i innych rzeczy dowiedzieć, nauczyć się jak można uczyć konia porozumienia lepszej jakości i oduczać złych nawyków- tego nie wiem. Łatwiej i przyjemniej jest im założyć, że wszystko już wiedzą i tylko koń, z którym pracują „tak już ma”.

Kiedyś też zasugerowałam innej adeptce sztuki jeździeckie, że nie powinna wybierać się w daleki teren, póki jej podopieczny nie nauczy się rozumieć i respektować sygnały zwalniające i zatrzymujące. Pracowałyśmy wówczas z jej młodym, dość zbuntowany wałachem. Miała ona jednak daleko inną koncepcję na pracę z koniem niż ja. Ponieważ nie mogła ona dogadać się z podopiecznym przy pomocy zwykłego wędzidła i wodzy, zamieniła je na sznurkowy halter. Nasze drogi zupełnie się rozeszły, gdy zaczęła obszywać „sznurki” futerkiem, by nie obcierały jej podopiecznemu skóry na nosie. Generalnie ludzie mają tendencje do szukania tego, czym pracować z wierzchowcem a nie jak. Nie mogąc „dogadać się” z wierzchowcem na linii ręce- pysk, na ujeżdżalni nie używają wodzy i wędzidła w ogóle, za to jadąc w teren zakładają zwierzęciu pelham. Dokonują zmian sprzętu, bo czują, że komunikacja z podopiecznym nie jest taka, jakiej by się spodziewali. Zmieniają nieustannie siodła z terlicowych na bezterlicowe i z powrotem. Ogłowia wędzidłowe na bezwędzidłowe i na sznurki i z powrotem. Pracują na jednej lonży, bez bata i na sznurkowym halterze, potem „przeskakując” w drugą skrajność- zakładają wędzidłowe ogłowie, wytok, pas i dwie lonże. Nie twierdzę, że szukanie właściwego sprzętu to coś złego ale jeżeli po każdej jego zmianie nie ma efektu w jakości zachowania i pracy konia, nie widać poprawy komunikacji ze zwierzęciem to należałoby chyba zastanowić się nad sposobem pracy. Należałoby udoskonalić pracę tak, by sprzęt jeździecki był nie zadającym bólu nośnikiem zrozumiałych informacji dla podopiecznego.

I tu od razu pozwolę sobie na dygresje a propos zwrotu „pracować z koniem”. Uważam, że każdy jeździec już od pierwszych lekcji w siodle powinien uczyć się pracować z koniem, a nie jeździć na koniu. Dla mnie to dwie skrajnie różne rzeczy. Wiecie jak to jest na stajennych korytarzach, gdy zbierze się kilku jeźdźców? Toczą się końsko – jeździeckie rozmowy, w których każdy po trosze chce pochwalić się swoją wiedzą. Gorzej jak taka rozmowa zbacza na tory: ja wiem lepiej , a ty...... Przysłuchiwałam się jednej takiej rozmowie dotyczącej kiepskiego przylegania pośladków jeźdźca do siodła. Konkluzja jednego rozmówcy w kierunku drugiego była taka: „ty skaczesz w siodle, bo nie umiesz jeździć, a u mnie to wina sztywnego grzbietu konia”. Na moją propozycję, by uelastycznił grzbiet, jeździec odpowiedział, że jego koń tak ma a brak tej elastyczności grzbietu wynika z kąta układu zadnich kości zwierzęcia. (A nie z braku pracy nad wydłużeniem i uelastycznieniem kroku tylnymi nogami, nad równowagą wierzchowca itp....?) I on to wie, bo umie jeździć. Temu nie przeczę- jeździ on na koniu stępem, kłusem i galopem, jeździ w lewo,w prawo ale czy umie z tym koniem pracować? Jestem pewna że nie. Praca z wierzchowcem to nie tylko ruch w różnych kierunkach i umiejętność zatrzymywania się. To nie tylko umiejętność utrzymania się na końskim grzbiecie we wszystkich chodach. Praca z koniem to kształtowanie jego postawy, kondycji, rozluźnienia, elastyczności i sprężystości. Praca z koniem to zauważanie problemów swoich i konia, dotyczących współpracy i umiejętność ich wspólnego rozwiązywania.

A każdy koń ma problemy podczas „noszenia” nas na grzbiecie. Mówi się: „jaki koń jest, każdy widzi”. Właśnie problem w tym, że nie każdy widzi. Bo każdy wierzchowiec to indywidualny stan sprawności jego grzbietu, stawów, mięśni. Niewiele koni swój zły stan „okazuje” ewidentną kulawizną. Jednak część z nich, gdy nie są „poprowadzone” przez jeźdźca z wyraźnym określeniem tego, jak mają rozłożyć równowagę, jak odciążyć i rozluźnić przód ciała, jak zaangażować zad, „zaznaczają” swój ruch kulawizną. I znów, w takich przypadkach, często jeźdźcy szukają prostych i łatwych rozwiązań: kucie konia, lanie nóg zimną wodą po treningu i szukanie mechanicznych uszkodzeń w ciele konia. Kiedy takie rozwiązania nie przynoszą efektu, konie spisywane są na straty albo zakłada się, że koń po prostu tak ma. „Najciekawszym” sposobem ludzi na wszelkie końskie problemy jest ich niezauważanie. Wyobraźcie sobie zwierzę z notorycznie opuchniętymi tylnymi nogami, które „ciągnie” z wielkim bólem i kulawizną- i jego jeźdźca, który chwali się swoją znajomością koni i ich psychiki zadając pytania typu: „a co to oznacza jak koń tak i siak wykręca ucho?”. Bez komentarza.

Bardzo dużo goryczy jest w tym moim poście. Tak- bo żal mi koni. Musicie wiedzieć, że zaczynałam przygodę w typowej szkółce jeździeckiej. Załapałam bakcyla, przyszła pasja, jeden koń, potem drugi. Mój pierwszy koń kulał na przednią nogę, gdy tylko „wkładało” się w jeżdżenie siłę. Były to dawne czasy. Miałam okazję pokazać podopiecznego podczas jazdy specjaliście z Holandii (lekarz weterynarii). Nie była to konsultacja tylko jego wizyta w stajni „w przelocie”. Stwierdził on, że koń ma sztywny i zablokowany staw biodrowy niczego więcej nie wyjaśniając. Nic z tego wówczas nie rozumiałam tym bardziej, że wcześniej leczono zwierzęciu ową przednią nogę. Drugi koń to wspaniały kucyk mojej córki. Kucyk, z którego problemami nie mogliśmy sobie w żaden sposób poradzić, więc doradzono nam jego sprzedaż i kupienie innego. Wiedziałam już wtedy, że coś jest nie tak z tym naszym jeździectwem. Nie może być tak, że bierze się pewne rzeczy na wiarę, nie próbuje się ich zrozumieć i tylko zmienia się sprzęt albo zwierzę. Zmieniłam więc źródło zdobywania wiedzy. Nowy sposób spojrzenia na jeździectwo, ten który promuję w moim blogu, był jak „odkrycie Ameryki”. Pani trener nie uczyła jeździć- uczyła pracować z koniem, uczyła jak na konia „patrzeć”, jak go obserwować, jak go uczyć i od niego się uczyć. Pierwszego konia straciłam w dość dramatycznych okolicznościach ale podczas klinik miałam okazję obserwować pracę z wierzchowcem z takim samym problemem. Faktycznie przyczyną przedniej kulawizny był spięty tył konia (w dużym uproszczeniu). Z kucykiem córki zaczęliśmy dochodzić do porozumienia, ze zrozumieniem. Byłam zachwycona i stwierdziłam kiedyś w obecności trenerki, że bez takich konsultacji nie da się dobrze z wierzchowcem pracować. Odpowiedziała: „można, tylko trzeba cały czas podczas jeździeckiej pracy myśleć i konsekwentnie robić swoje”. A to ostatnie w świadku jeździeckim nie jest ani łatwe, ani lekkie, ani przyjemne. Za to dużo przyjemniejsza staje się sama praca z koniem.

KOŃ "PRZYTULONY"

Nie raz już pisałam, że człowiek „podróżujący” na grzbiecie wierzchowca nie powinien za bardzo zawierzać zmysłowi wzroku, gdy chce zrozumieć swojego podopiecznego. To co jeździec widzi, „zasłania” prawdziwy obraz zwierzęcia. Szczególnie złudny jest obraz końskiej szyi. Lekko zgięta stwarza pozory, że wygięte jest całe ciało. I na takim obrazie układu szyi człowiek się często opiera, tworząc wizję całego ciała zwierzęcia. Nasz wzrok jednak nie jest w stanie tak naprawdę zobaczyć co się dzieje z wielkim, ale delikatnym cielskiem pod nami. To można tylko poczuć.

Również gdzieś też już pisałam, jak wspaniałym ćwiczeniem jest jazda wierzchem z zamkniętymi oczami. Podczas tego ćwiczenia można nauczyć się czuć i „odczytywać” ciało podopiecznego. Ćwiczenie staje się niezastąpionym, gdy ma się jeszcze pomoc instruktora, który podpowie na co zwrócić uwagę, co i jak spróbować poczuć i jak zależne są od siebie ciało jeźdźca i konia. Jeździec powinien wyczuwać czy mięśnie zwierzęcia są rozluźnione, ruch stawów sprężysty, a ciało prawidłowo ustawione.

Coś, czego również nie można zobaczyć, a ma niesamowite znaczenie przy pracy z wierzchowcem, to jest jego „zwarte” ciało. Jak to poczuć? Jak poczuć czy ciało konia jest "zwarte"? Siedząc na grzbiecie konia wyobraźcie sobie, że nie jest to grzbiet jednego zwierzęcia. W wyobraźni przesiądźcie się na dwa, idące obok i blisko siebie wierzchowce. Usiądźcie równocześnie na lewego i prawego konia. Zamykając oczy powinniście poczuć, że „oba te konie są do siebie idealnie przytulone poczynając od „czubków nosów” do obu „nasad ogonów”. Mało tego - musicie równocześnie czuć, że „linia, wzdłuż której ich ciała przytulają się, znajduje się idealnie tuż pod wami. Najtrudniej „namówić” „te dwa wierzchowce” do stałego przytulenia łopatek. Specjalne piszę „namówić”, ponieważ jak zwykle sygnały dawane przez jeźdźca wodzami, łydkami i ciałem mają poprosić zwierzę o wykonanie polecenia. Na pewno człowiek nie powinien próbować „przytulać” „obu koni” ściskają je siłowo udami, kolanami czy piętami. Każde napieranie konia łopatką i bokiem ciała w którąś ze stron, na wodzę i nogę jeźdźca, można „potraktować” jak próbę samowolnego „oddalenia się” „jednego konia od drugiego”. Taka próba "oddalenia się" inicjowana jest przez jedną z końskich łopatek. To oddalanie się jednej łopatki od drugiej prowokuje „przytulone nadal końskie szyje i głowy” do nadmiernego zgięcia w stronę przeciwną do napierającej łopatki. Czyli: jeżeli „napiera” i próbuje „oddalić się” „prawy koń” „końskie szyje” zegną się w lewą stronę. Dlatego przy próbie „namówienia” „oddalającej się łopatki konia” „do powrotu na miejsce”, człowiek musi równocześnie wyegzekwować od „podopiecznych”, by  skierowały „przytulone nosy” na wprost.

Ponieważ zakładamy w wyobraźni, że prawy i lewy bok konia, to dwie istoty, to nigdy nie wolno skupić się na pracy tylko z jednym z nich. Rozmawiając np. z „prawym koniem” na temat konieczności przytulenia się do lewego, jeździec musi dokładnie wytłumaczyć temu ostatniemu jak ma się przy „procesie przytulania” zachować. Musi on również „chcieć się przytulić” czyli nie może próbować się „odsunąć”. Musi „ się pilnować”, by nie stracić równowagi i nie dać się przepchnąć i odepchnąć, gdy towarzysz się przytula.

Żeby jednak podopieczny był naprawdę „zwartym” wierzchowcem, należy w wyobraźni „stworzyć” jeszcze jedną „parę koni”, z którymi równocześnie pracujecie. Jest to „koń przedni” i „koń zadni”. I jak w przypadku poprzedniej pary, ci dwaj towarzysze muszą być do siebie ściśle przytuleni i również linia, wzdłuż której się przytulają, powinna być przez was odczuwalna dokładnie pod wami. Często można znaleźć w internecie pytania typu: „mój koń pędzi, gdy coś tam...., mój koń pędzi podczas czegoś innego....? co mam zrobić, żeby nie pędził?” Gdy wierzchowiec pędzi sprawiając wrażenie, że chce uciec spod jeźdźca, to trochę tak, jakby „przedni koń” nie chciał iść w przytulonej parze z tylnym. Chcąc namówić podopiecznego, by nie pędził, człowiek musi najpierw wyegzekwować przytulenie się „przedniego konia” do „sąsiada” z tyłu. Podczas tej namawiającej do przytulenia pracy jeździec nie może pozostawić bez żadnej informacji tylnego partnera. Łydki jeźdźca powinny przekazać mu informację zachęcającą do bliskości z przednim partnerem. Powinny zachęcać tył do aktywnego ruchu, by nie pozostawał „zbyt daleko z tyłu” i by nie „odczytał” „przytulania się” przodu jako „odpychania”.

Przy bujnej wyobraźni taka praca nad „przytulaniem konia” nie jest trudna. Trudniejszą sprawą jest „namówienie” wierzchowca, by nie popsuł takiego „przytulonego” układu ciała. Trudniejsza jest praca nad wpojeniem tego układu, by z czasem stał się dla konia nawykiem. Żeby to osiągnąć, „włóżcie” „przytulonego” podopiecznego do dopasowanego pudełka bez dna. Nie może być za ciasne, ani zbyt obszerne. Powinno z jednej strony dotykać czubka nosa, a z drugiej nasadę ogona zwierzęcia. Po bokach powinno przylegać do końskiego brzucha. Podczas każdego z chodów, podczas przejść między nimi, podczas wszelkich ćwiczeń i zatrzymania, nieustannie „proście” swojego wierzchowca o nie wystawianie żadnej części swojego ciała poza to pudełko. Przy każdej próbie wystawienia nosa, zadu czy łopatki, „wyegzekwujcie” natychmiastowy powrót do „pudełka”. Gdy będziecie czujni, a refleks wasz będzie niezawodny, zareagujecie na samowolkę podopiecznego zanim zdąży „dokonać dzieła”.

Te przytulone konie muszą też cały czas współgrać, jak w tańcu w parze. Każde ćwiczenie, każdy ruch w tym tańcu się uda, będzie płynny i swobodny, gdy „konie” będą przytulone. Zawsze jednak w tanecznej parze jest partner prowadzący. W parze „przedni-tylni wierzchowiec” prowadzącym zawsze jest ten drugi. Przód „podąża” za jego ruchami, mimo że jest „istotą czołową”. Na przykład w kłusie dodanym „przedni koń” „wyrzuca” spektakularnie do przodu nogi dzięki temu, że tył uwydatnił krok, jeszcze mocniej „przytulił się” do przedniego partnera i poprowadził go długim tanecznym krokiem. Kłus wyciągnięty nie jest efektem rozpędzenia tej „końskiej pary”, jak się niektórym jeźdźcom wydaje. Każde zwolnienie tempa, przejście do niższego chodu czy zatrzymanie się konia powinno być efektem przekazania przez jeźdźca „prośby” „tylnemu zwierzęciu”. Przód jako „parter prowadzony” powiela ruch towarzysza. W parze „prawy-lewy koń” partnerem prowadzącym jest ten „zewnętrzny”. Dlatego, jak już nie raz pisałam, nawet podczas jazdy na linii prostej jeździec powinien „wyznaczyć”, który z partnerów w danym momencie jest zewnętrznym. Na łukach to rzecz oczywista.

JAK ROZMAWIAĆ Z PRZODEM CIAŁA KONIA NA TEMAT JEGO USTAWIENIA

Jak już nie raz pisałam, człowiek ma tendencje do „traktowania” konia tak, jakby miał tylko przód ciała. Nie dość, że jeźdźcy „rozmawiają” głównie z owym przodem, „rzucając” zwierzęciu tylko od czasu do czasu pojedyncze, zdawkowe informacje, to opiekunowie również zazwyczaj obserwują jedynie przód podopiecznego. A nie jeden z jeźdźców ogranicza swoje obserwacje i kontakty tylko do szyi i pyska konia. Słyszeliście na pewno o pracy z koniem w niskim ustawieniu szyi? Jeźdźcy namiętnie chwalą się na różne sposoby, że koń biegający pod nimi miał nos prawie przy ziemi. Niestety, układ szyi nie jest wyznacznikiem prawidłowego ustawienia ciała. Niewielu jeźdźców rozumie istotę pracy z koniem z nosem przy ziemi.

Ciągnąc szyję w dół za swoim nosem, wierzchowiec rozciąga i wzmacnia mięśnie grzbietu ale tylko wówczas, gdy jego ciało idzie w równowadze. Opadająca głowa i szyja z „niemocy” niesienia jej wyżej albo opadająca i szarpiąca, by wyrwać opiekunowi wodze, ma niewiele wspólnego z prawidłowym niskim ustawieniem. Bez zrównoważonego ciała wierzchowiec nieraz wyrywa wodze pasażerowi i opuszcza głowę jak najniżej, by utrudnić opiekunowi próby podniesienia jej w górę. A nie pozwala podnieść jej w górę, by, przy skróconych wodzach i sztywnych trzymających ludzkich rękach, nie oprzeć na wędzidle swojego przeciążonego z przodu ciała. Robi to, by uniknąć bólu w pysku związanego z tym opieraniem się.

Koń idący w równowadze będzie niósł głowę i szyję tak, jak poprosi o to jeździec siedzący na grzbiecie. Będzie w stanie zmienić ustawienie szyi, słuchając sugestii opiekuna, bez zmiany tempa i rytmu ruchu. Czyli, że koń poproszony o opuszczenie szyi przez stopniowe wypuszczanie wodzy (w uproszczeniu), będzie „schodził” w dół bez wyszarpywania wodzy. Nie będzie też stawiał oporu i nie będzie wieszał się na wodzach, gdy zaistnieje konieczność podniesienia głowy i szyi. Zrównoważony wierzchowiec utrzyma, niskie czy wysokie, ustawienie szyi podczas zmiany chodów, zmiany tempa i rytmu, podczas zatrzymania i podczas biegania po nierównym terenie czyli z górki i pod górę.

Zanim jednak jeździec poprosi swojego wierzchowca o opuszczania szyi, powinien potrafić „porozmawiać” z nim na temat jej „samoniesienia”. Uczenie konia prawidłowego rozłożenia równowagi nie zawsze przyniesie efekt w postaci odciążenia wodzy. Nie pozwolą na to zbyt słabe mięśnie szyi. Mięśnie tuż przy kłębie, które są „odpowiedzialne” za owo „samoniesienie”. Wyobraźcie sobie, że obojętnie o jakie ustawienie szyi „poprosicie” zwierzę, obojętnie w jakim chodzie właśnie pracujecie i obojętnie o jaki ruch „poprosicie” podopiecznego, zawsze czujecie na swoich rękach, przy naprężonych wodzach, ten sam ciężar. I to ciężar równy maksymalnie ciężarowi np. kiełzna. Do takiego ideału powinniście dążyć. Zanim jednak tak się stanie, zanim koń wzmocni odpowiednie mięśnie, „poproszony” będzie odciążał ręce opiekuna tylko na chwilę. Najpierw krótszą potem dłuższą. Przy konsekwentnej pracy, po jakimś czasie, oprze się tylko przy dużym zmęczeniu. Dążenie do ideału wymaga nieustannej i konsekwentnej pracy. Jakiej? Posłużę się porównaniem, które „trafiło” do dziesięcioletniej amazonki. Oprócz bujnej jej wyobraźni pomogło pewnie to, że ma ona dużo młodszą siostrę. Myślę, że nie trudno wyobrazić sobie małe rozkapryszone dziecko, które nosząc na rękach musicie wyciszyć i uspokoić. To „dziecko”, to nic innego tylko końska szyja. Takiego „malucha” najłatwiej i najwygodniej niesie się, gdy rozluźnione i wyprostowane opiera się na naszym torsie. Takie uczucie wyprostowania i możliwości przytulenia bez wywołania oporu powinno towarzyszyć prawidłowo ustawionej szyi i głowy konia. Rozkapryszone dziecko, próbujące wyrwać się z naszych objęć, będzie wyginało się na różne strony i opierało swoje napinające się ciało na naszych rękach. W zależności od przyjętej pozycji, będzie kładło się na dwóch naszych rękach naraz albo na którejś z nich mocniej i wyraźniej. „Udzielenie” oparcia i siłowanie się z takim ciałem (nawet małym) to nie lada wyzwanie i bardzo niewygodne do niesienia na rękach. Jak najlepiej poprawić pozycję „dziecka” by stała się prosta, pionowa i łatwiejsza do niesienia? Najlepiej lekkim ruchem ręki „podrzucić ją”, zmuszając do odciążenia rąk, choćby na chwilę. „Podrzucamy” z tej strony i tą ręką, gdzie czujemy największy ciężar. Jeżeli czujemy go równo na obu, to pracują obie ręce. „Siła” „podrzucenia” powinna być proporcjonalna do wielkości ciężaru jaki czujemy. Kwestia wyczucia. Najważniejsze, to być w tej pracy konsekwentnym, upartym, cierpliwym i wbrew pozorom delikatnym.

A teraz rzecz jeszcze ważniejsza od najważniejszej. Jeździec, pracujący wodzami w opisany sposób nad „samoniesieniem” szyi konia, musi sobie jeszcze wyobrazić, że tylko spokojny i rytmiczny „marsz” wyciszy i uspokoi „rozbrykane dziecko”. Siedząc na grzbiecie wierzchowca „włóżcie” w swojej wyobraźni końskie tylne nogi w swoje biodra i poruszajcie się długimi rytmicznymi krokami. „Nie pozwólcie” nogom „podłączonym” do swoich bioder na samowolną zmianę rytmu i tempa. Każda taka zmiana spowoduje rozbudzenie się „dziecka” i jego ponowne próby „wydostania” się z naszych objęć. A każde „podrzucenie” podopiecznego i próba „nadania” mu wygodnej pozycji może sprowokować „wasze” nogi do zmiany tempa i rytmu. Reasumując: tylko przy aktywnej pracy swoich łydek, angażującej koński tył do wydajnej i rytmicznej pracy, odniesiecie sukces w pracy nad „dogadaniem się” z końską szyją i głową.

Praca nad ustawieniem przodu ciała konia to nie tylko „rozmowa” z klatką piersiową czy szyją. To również wskazówki, przekazywane zwierzęciu, dotyczące prawidłowego ustawienia jego łopatek. Nie raz nadmierny ciężar, jaki czujecie na lewej lub prawej ręce, może być efektem tego, że koń szuka pomocy w „niesieniu” „źle stawianej” przedniej nogi. A ta „zła praca” kończyną może być efektem nieprawidłowego ustawienia łopatki. Bardzo ważne jest żebyście mieli wyczucie i pełną świadomość z jaką częścią ciała konia pracujecie. Jeżeli jeździec będzie to wiedział, to wierzchowiec prawidłowo zrozumie sygnały przekazywane poprzez wodze. Z tym, że w przypadku pracy nad ustawieniem łopatek, wodze pełnią rolę pomocniczą i to z każdej strony zwierzęcia pomagają inaczej. Nie chodzi jednak o stronę lewą cz prawą konia ale o zewnętrzną i wewnętrzną. Zawsze, nawet podczas ruchu na prostej, musimy „określić” która strona konia jest zewnętrzną, a która wewnętrzną. Na łukach to nie problem. To złe ustawienie końskich łopatek można porównać do, odstawionego w bok, łokcia ludzkiej ręki. Nasze łydki, oprócz pracy nad utrzymaniem rytmu i tempa chodu, muszą w takim przypadku prosić również konia: „trzymaj „łokieć” przy sobie, chowaj odstawioną łopatkę”. Zewnętrzna wodza ułożona blisko przy ciele konia pomaga bezpośrednio w ustawieniu łopatki zwierzęcia. Poprzez wewnętrzną wodzę można pomóc tylko pośrednio, prosząc zwierzę o rozluźnienie mięśni.

Każdy wie jak rozchodzą się kręgi na wodzie, gdy wrzucimy do niej np. kamień. Koń rozluźniając jeden mięsień, „prowokuje” do rozluźnienia kolejne. Można powiedzieć, że „rozluźnianie” rozchodzi się po końskim ciele jak fale na wodzie. Trzeba tylko jakoś zainicjować powstanie takiej rozluźniającej fali. Krótkimi i sprężystymi ruchami ręki i wodzy, przypominającymi jakby odhaczanie tej wodzy, „puszczamy falę” poczynając od szyi. Wyobraźcie sobie, że haczyk od wędki zaczepił się o coś na dnie jeziora. Ruch wodzą powinien być próbą „oderwania” haczyka od „przeszkody”. Jednak fale, im dalej od „centrum”, tym stają się słabsze. Jeździec powinien zadbać o to, by rozluźniająca fala dotarła do zadu wierzchowca w pełni wartościowa. Należy więc wzmacniać ją delikatnymi, krótkimi i powtarzanymi puknięciami łydką.

Jazda konna to współpraca ze zwierzęciem, a współpraca to nieustanny dialog z wierzchowcem. I pomyśleć, że wielu ludziom wydaje się, że konia się kupuje, ubiera, wsiada i po prostu jedzie.

Powiązane posty:
"Przód ciała konia"
"Jak rozmawiać z przodem konia na temat równowagi ciała"

JAK ROZMAWIAĆ Z PRZODEM KONIA NA TEMAT RÓWNOWAGI CIAŁA

Mimo, że sukces „dogadania” się z przodem konia zależy głównie od zaangażowana do pracy jego zadniej części, nie należy umniejszać wagi pracy, jaką należy włożyć w „rozmowę” z ową przednią częścią. Bardzo ważna jest jakość tej „rozmowy”, wartość przekazywanych informacji i jakość ich przekazywania. Często zakres informacji jakie jeździec wysyła poprzez wodze jest bardzo ubogi. Według mnie staje się jeszcze uboższy, gdy człowiek, napotykając na „konwersacyjne” problemy, szuka rozwiązań, które pozwolą mu w ogóle przestać „mówić” do wierzchowca. Po co się wysilać intelektualnie i szukać sposobów porozumienia, gdy można założyć jakiś „genialny” patent na pysk konia albo z tego pyska wszystko pozdejmować. Przy pierwszym sposobie, cokolwiek jeździec poczuje na swoich rękach, „załatwi” to jeszcze silniej przytrzymując wodze i zadając zwierzęciu ból. Przy drugim, nie czuje co się dzieje z końską głową, szyją, równowagą, układem ciała, więc cały trud rozmowy ma „z głowy”. Kiełzno powinno pozwolić na przekaz informacji. Powinno być jak zasięg telefoniczny, poprzez który wierzchowiec przekazuje opiekunowi informacje o swoich problemach. Bez zasięgu człowiek nie słyszy „rozmówcy”, a skoro nie słyszy, nie musi rozwiązywać tych problemów i tłumaczyć podopiecznemu jak ma się zachować, by zniwelować powstałe trudności.

Wbrew pozorom, trudnością w pracy z koniem nie jest jego wiszenie na wodzach. Jest to konsekwencją problemów jakie napotyka zwierzę niosąc człowieka na grzbiecie. W tym poście nie będę pisać jakie to są trudności, tylko jak pracować wodzami, ciałem i łydkami przy ich rozwiązywaniu. Przede wszystkim jeździec musi zdać sobie sprawę z tego, że jego ręce nie mogą „być nastawione” na podtrzymywanie „tego” co próbuje zawisnąć i z tego, że ręce nie powinny rozmawiać z pyskiem zwierzęcia, bo to nie on „się wiesza”. Wiesza się przeciążony przód ciała, wiesza się szyja zwierzęcia ze zbyt słabymi mięśniami i źle ustawione jego łopatki ( w dużym uproszczeniu). Każda podpórka prowokuje do oparcia się o nią, a skoro zakładamy, że należy zachować „zasięg”(poprzez kiełzno) pozwalający na rozmowę, jeździec musi poprosić zwierzę o nie podpieranie się. A co pozwoli zwierzęciu nie korzystać z podpórki z przodu ciała? Kiedy podniesie go nieco do góry i „stanie” mocniej i wyraźnie na tylnych nogach.

Wyobraźcie sobie, że „łapiecie” człowieka, który przewraca się w przód. Ratując go, żeby nie upadł, macie dwa wyjścia: podeprzeć go i trzymać, aż się nie „pozbiera” albo pomóc mu stanąć na nogi. W przypadku konia pierwsze rozwiązanie nie powinno wchodzić w grę, bo wierzchowiec sam z siebie nie poprawi swojej równowagi. Przy drugim rozwiązaniu najlepszym sposobem na pomoc upadającemu towarzyszowi, będzie „podrzucenie” opadającej góry ciała. Mimo, że koń opiera się na czterech nogach, takie porównanie do człowieka tracącego równowagę bardzo pomaga w pracy z wierzchowcem. Gdy jeździec czuje na swoich rękach „spadające” ciało podopiecznego, powinien wykonać właśnie ruch „podrzucający” to ciało, ruch „sugerujący”: „stań na tylnych nogach”. W takiej sytuacji idealnym rozwiązaniem byłoby podczepienie wodzy do klatki piersiowej wierzchowca, bo tam właśnie powinien „trafić” nasz sygnał. Jednak mimo tego, że kiełzno obejmuje głowę i pysk konia, zwierzę „odczyta” je prawidłowo, gdy człowiek „wysyłający” polecenie, będzie wiedział do czego dąży, co dokładnie chce „powiedzieć” podopiecznemu, o co chce „poprosić” i z którym miejscem na ciele konia w danej chwili „rozmawia”. Jednak to nie wszystko. U wierzchowca z „wiszącym” i „spadającym” przodem ciała, to przednie nogi są kończynami napędzającymi ruch. Obojętnie, czy to w stępie, w kłusie czy w galopie, przednie nogi „ciągną” całe ciało zwierzęcia. To ciągnięcie ciała przednimi nogami potęguje w koniu chęć znalezienia podparcia dla przodu ciała. Podrzucający sygnał, o którym pisałam, utrudni zwierzęciu używanie przednich nóg jako siły napędowej. A ponieważ utrudni, to koń odczyta nasz sygnał jako informację: „przestań ciągnąć przednimi nogami”. W takiej sytuacji każde zwierzę „zapyta”: „jeżeli nie mam ciągnąć przednimi nogami, to co dalej? Mam iść? Zwolnić? Czy może się zatrzymać?”. Odpowiedź jeźdźca może być tylko jedna: „zostań w danym chodzie i zacznij odpychać się tylnymi nogami, tam powinna być twoja siła napędowa”. Bez takiej odpowiedzi jeźdźca, dawanej łydkami, człowiek „nie postawi” zwierzęcia „na tylne nogi”. Owszem, jego przód „podniesie się” na chwilę ale potem znów zacznie się „przewracać” i „podpierać”. Jednak oprócz tej odpowiedzi, człowiek siedzący na końskim grzbiecie powinien przesłać do tyłu „pojazdu” dużo więcej informacji. Informacji, które pomogą koniowi „utrzymać” przód ciała „w górze”. Muszą to być prośby o utrzymanie konkretnego tempa chodu, rytmu stawianych kroków i ich długości. Muszą to być również informacje: „nie każ się pchać - idź sam”, „postaraj się zapamiętać tempo i rytm w jakim masz maszerować”, „rozluźnij stawy biodrowe”, „nie blokuj stawu lędźwiowo–krzyżowego”. Na pewno nie wymieniłam wszystkich „poleceń”, które należy przekazać podopiecznemu ale z każdym koniem taka rozmowa jest nieco inna, indywidualna. I znowu, jak w pierwszym poście, próbuję pokazać, że sukces rozmowy z przodem ciała konia zależy od jakości pracy tyłu. Jednak zwierzę nie zrozumiałoby naszych próśb wysyłanych zadniej części albo nie byłoby wstanie prawidłowo na nie odpowiedzieć, bez pracy wodzami, pomagającej podnieść się podopiecznemu.

A to nadal nie koniec. Nieskończenie ważna jest nasza postawa w siodle, a nade wszystko praca mięśniami brzucha. W tym miejscu namawiam do przeczytania postu pod tytułem: „Pochylanie się jeźdźca”. Najistotniejszy dla obecnego posta jest fragment, tu zacytuję: „Wyobraźcie sobie, że zamiast miednicy (w układzie kostnym) na kościach udowych postawiliście zwykłą miskę, ale wypełnioną po brzegi wodą. Podczas pracy na koniu układajcie to naczynie tak, by było w pozycji poziomej i nie wylewał się z niego płyn. Przy pochylającej pozycji naszego ciała „woda przelewa się” z przodu. Należy więc „podnieść” przedni brzeg miski, a opuścić tylni. „Podwijamy” pod siebie wówczas kość ogonową- „ruch” taki, jak u psa z „podkulonym” ogonem....Poziomując ją, podciągając w górę jej przedni brzeg- jeździec uruchamia do pracy mięśnie brzucha. To nimi człowiek podciąga „przedni brzeg miski z wodą”, a dzięki temu obniża tył. Najsilniej nawet działające mięśnie brzucha nigdy nie przegną „naszej miski” w drugą stronę. Nie ma możliwości, żeby jej przedni brzeg znalazł się zbyt wysoko, a tylni zbyt nisko. Nasze mięśnie brzucha mogą więc pracować bez ograniczeń....”. Pisałam kiedyś o tym, że koń zachowuje się jak nasze „lustrzane odbicie”. Ustawia swoje ciało sugerując się ustawieniem ciała jeźdźca. Pilnując więc, pracującymi wyraźnie mięśniami brzucha, by nasza góra ciała nie pochylała się do przodu, dajemy podopiecznemu sygnał, by również „nie przechylał się do przodu” (nie przeciążał przodu). Im bardziej czujemy, że koń wiesza się na wodzach, im większe mamy wrażenie, że jego klatka piersiowa „ciągnie” nas w dół, tym mocniej podciągamy mięśniami brzucha przedni brzeg „miski”. Trochę tak, jakbyśmy chcieli naszymi mięśniami brzucha podciągnąć w górę nie tylko naszą miednicę ale również tą część wierzchowca, którą mamy przed sobą.
CDN

PRZÓD CIAŁA KONIA

Większość jeźdźców, podczas jazdy wierzchem, całą pracę z koniem przeprowadza niestety z przodem ciała zwierzęcia. Nie twierdzę, że jeźdźcy nie używają do pracy łydek, a nawet ostróg czy bata, by wymusić ruch. Jednak niewiele ma to wspólnego z „rozmową” z tyłem zwierzęcia, z przekazywaniem mu „próśb” o wykonanie polecenia. Są to raczej sygnały poganiające wierzchowca, od których ma on „uciekać”, by biec przed siebie. Z drugiej strony nie twierdzę, że z przodem wierzchowca nie należy rozmawiać. Jeździec musi mieć jednak świadomość o czym należy „rozmawiać”. Musi również wiedzieć, że bez wyegzekwowania właściwego zaangażowania pracy zadu, koń nie wykona prawidłowo żadnego polecenia przodem ciała.

Zastanówcie się: o czym „rozmawiacie”, poprzez wodze, z przodem ciała konia? Czy w ogóle jest to rozmowa w formie dialogu, czy jest to może raczej wasz monolog?

Obserwowałam ostatnio amazonkę jeżdżącą na młodziutkiej klaczy, dopiero co zajeżdżonej. Zwierzę nie potrafiło utrzymać stępa i co parę kroków podkłusowywało. Jeździec reagował na to zaciąganiem wodzy, chcąc zmusić wierzchowca do przejścia do stępa. Ciało amazonki w tym samym czasie podążało za ruchem konia jak, wypełniony czymś, worek przerzucony przez siodło. Jak zachowywała się klacz? Przy zaciągniętych wodzach unosiła wysoko głowę, szarpiąc nią na lewo i prawo. Nie mogąc uwolnić się od bólu w pysku, klacz zatrzymywała się. Amazonka odpuszczała wówczas wodze, równocześnie wymuszając na klaczy ponowne przejście do stępa. Zwierzę szło parę kroków w stępie po czym scenariusz z podkłusowywaniem powtarzał się. Podczas stepa opiekunka tej klaczy była w siodle absolutnie biernym pasażerem, co oznaczało dla konia: „zostawiam cię samej sobie”. Amazonka nie dawała zwierzęciu żadnych sygnałów, które pomogłyby zwierzęciu pozostać w zrównoważonym stępie.

Jak wyglądał według mnie próba „rozmowy” owej pary w przełożeniu na słowa?

Klacz: „Nie umiem iść z tobą na grzbiecie, tracę równowagę, muszę się ratować żeby nie upaść”. Tym ratunkiem jest przyspieszenie tempa w stępie i w konsekwencji przejście do kłusa.

Amazonka nie zrozumiała nic z rozpaczliwego wołania klaczy. Wnioskuję tak, bo nie zauważyłam żadnej reakcji jeżdżącej osoby na taki sygnał zwierzęcia. Jeździec zareagował na podkłusowanie, co było konsekwencją złej równowagi konia, „krzycząc” zaciągniętymi wodzami: „zwooooolnijjjjj”. Ściągając przy tym wodze jak najmocniej w dół, opiekunka klaczy próbowała wymusić również od niej opuszczenie głowy i szyi.

Klacz: „Boli pysk, puść, uwolnij mnie od tego”. Żeby uwolnić się od bólu pyska, klacz zatrzymuje się. Brak równowagi nie pozwala jej zwolnić i przejść do stępa.

Amazonka odpuszcza zaciągnięte wodze i „wysyła” polecenie: „idź”.

Klacz: „Nie umiem iść z tobą na grzbiecie......” itd

W całej tej „pracy” z koniem używane były wyłącznie wodze, które próbowały „rozmawiać” tylko i wyłącznie z pyskiem zwierzęcia. Amazonka zgodziła się bym jej trochę pomogła w zmaganiach z wierzchowcem. Przede wszystkim poprosiłam jeźdźca, by zapomniał o tym , że rozmawia z pyskiem konia, mimo że właśnie w nim działa wędzidło. Zachęciłam do wyobrażenia sobie, iż wodze podczepione są z przodu do klatki piersiowej zwierzęcia. Amazonka miała działać wodzami przy pomocy krótkich, lekkich i powtarzanych szarpnięć imitujących klepnięcia w pierś podopiecznej. Klacz, spodziewając się bólu w pysku, zaczęła zadzierać głowę i szyję. Poprosiłam amazonkę, by nie próbowała ściągać głowy w dół tylko podniosła ręce w górę i opuściła je wówczas, gdy klacz sama opuści głowę i szyję. Jaką informację przekazał w ten sposób jeździec swojej podopiecznej? W odpowiedzi na jej: „Nie umiem iść z tobą na grzbiecie...... itd” i podkłusowywanie, amazonka „powiedziała”: „oprzyj swój ciężar na zadnich nogach, wyraźnie na nich „stań” i spróbuj odciążyć przednie”. Podniesione ręce amazonki sprawiły, że klacz nie mogła „zaczepić się” dolną szczęką o wędzidło i sprowokować siłowego przeciągania wodzy.

Klacz z czasem przestała podkłusowywać i „uspokoiła” głowę i szyję. Nie musiała już ona „walczyć” z bólem w pysku i strachem przed bólem. Potrzebowała jednak teraz informacji, iż zmiany w pracy, które amazonka wprowadza, mają pomóc dogadać im się podczas ruchu (w tym przypadku w stępie), a nie podczas pozycji: „stój”. Gdy to zasugerowałam, to nie musiałam już podpowiadać jeźdźcowi, by zaczął łydkami prosić konia o ruch. Zupełnie bierne do tej pory łydki jeźdźca musiały się „napracować”, gdy nagle się okazało, że pędzący do przodu koń wcale nie jest takim pędzącym, kiedy odzyskuje równowagę i nie myśli o ucieczce przed bólem. Cóż nam jeszcze pozostało? Należało „namówić” wierzchowca, by utrzymał wypracowaną równowagę angażując do pracy zadnie kończyny. Poprosiłam amazonkę, by wyobraziła sobie obszerny, spokojny i posuwisty ruch swoich bioder w siodle i tak je „prowadząc” nie pozwoliła, by klacz zmieniła ich sposób poruszania się. Dzięki temu ciało amazonki spokojnie „przemawiało” do klaczy: „stawiaj długie, nie za szybkie kroki, maszerując dzięki temu radośnie i sprężyście”.

W całej tej krótkiej „zabawie”, to zad wierzchowca potrzebował informacji jak ma pracować, by jego przód mógł się uspokoić, przestać „pędzić” i walczyć z jeźdźcem. Żeby przód ciała zwierzęcia pracował prawidło, świadomie i ze zrozumieniem poleceń, musi być „lekki” rozluźniony i skupiony. By jednak taki był, zad konia musi być maksymalnie zaangażowany, sprężysty i „świadomy” zadań przed nim postawionych. Piszę o przodzie i tyle konia tak, jakby były to niezależne i myślące istoty. Jest to zabieg celowy. Takie myślenie pomaga zrozumieć zachowanie się konia tą częścią ciała, którą jeździec widzi przed sobą siedząc w siodle i tą, która jest za jego plecami. Taki zabieg pozwala lepiej zrozumieć jak rozmawiać z tyłem i przodem konia.

Jestem w trakcie pisanie drugiego postu o tym, jak i o czym rozmawiać z przodem wierzchowca, więc ciąg dalszy nastąpi.