TEMPO W STĘPIE

Regulowanie tempa danego chodu jest w jeździectwie trudną sztuką. Po pierwsze: w wielu jeźdźcach tkwi przekonanie, że sprawę można załatwić zaciągniętymi mocniej wodzami. Wodze w jeździectwie są ciągle hamulcem, którego działanie wzmacnia się „czarną wodzą”, gdy wersja podstawowa zawodzi. Widujemy potem „obrazki” koni, którym wżyna się wędzidło w kąciki „ust”, które z bólu zadzierają łeb w górę, z bólu otwierają „paszczę” i u których widać ten ból w przerażonych oczach. Szkoda, że jeźdźcy nie mają możliwości obserwowania oczu i pyska podopiecznego podczas jazdy na nim. Po drugie: sygnały, które mają „pobudzić” zwierzę, kojarzą się jeźdźcom z koniecznością włożenia w nie sporego wysiłku. Kojarzą się z bodźcami, które mają konia wyraźniej pchać. Gdy zwierzę stawia opór, „wprawia się w ruch”pomoce zadające ból zakładając, że „uciekając” od bólu koń w końcu przyspieszy. Ostrogi i baty jeździeckie są przydatnymi pomocami ale nie powinny być używane jako bodźce, które mają wprawić zwierzę w ruch na zasadzie bolesnej presji. Po trzecie: jeźdźcom łatwiej „rozmawiać” z koniem językiem na poziomie - „poniżej podstawowego”. Łatwiej rozmawiać prostymi poleceniami: „rusz”, „zatrzymaj się”, „przejdź do kłusa , do stępa”. W taki monolog jeźdźca koń nie musi wkładać skupienia ani umysłowego zaangażowana. Reakcji na jednowyrazowe polecenia może „nauczyć się” on na pamięć. Za to „dialog” ze zwierzęciem np.:

Jeździec: -„ jedź kłusem, ale bardzo wolnym, tak jakbyś biegł relaksującym truchcikiem. Podnoś przy tym wyżej nogi i, uwaga, skup się, nadaję tobie rytm kłusa jakiego od ciebie oczekuję.

Koń: -„chciałbym zwolnić ale nie wiem jak to zrobić, nie mogę sobie poradzić, nie mogę swobodnie nieść własnej głowy i szyi, może pomożesz mi ją nieść? ”,

Jeździec:- „nie będę niósł twojego ciężaru. Wydłuż krok stawiając tylne nogi, tylko nie przyspieszaj. Moje łydki nie proszą o przyspieszenie tylko o zaangażowanie w pracę twoich zadnich kończyn” itd.,

wymaga i od jeźdźca i wierzchowca zdecydowanie większej uwagi, skupienia, rozumienia i zaangażowania we wspólne relacje. Takie „dialogi”, to już „wyższa szkoła jazdy”, a namówienie wierzchowca do poruszania się w różnych tempach w danym chodzie, wymaga „bogatej konwersacji”.

Stęp jest chodem traktowanym w jeździectwie bardzo „po macoszemu”. Zauważcie, że w stępie prawie w ogóle nie robi się treningów. Instruktorzy jeździectwa „przeczekują” stęp, by zająć się szkoleniem adeptów dopiero, gdy przejdą z koniem do kłusa i galopu. W stępie wierzchowiec ma się tylko nieco rozruszać i „rozgrzać” przed „właściwym” treningiem. Wielu z was musi jednak przyznać, że to rozgrzewanie konia i próby rozruszania go nastręczają sporo problemów. Jakże powszechny jest obrazek zwierzęcia, z jeźdźcem na grzbiecie, który lezie. Nawet nie idzie tylko powłóczy noga za nogą, jakby „szedł za karę”. Znam jednak przypadki wierzchowców, które pędzą w tym chodzie.

Proponuję więc byście zaczęli pracę nad regulowaniem tempa wierzchowca w każdym z chodów. Zacznijcie od stępa. Tak jak już napisałam wyżej, częściej zdarza się sytuacja, w której koń z jeźdźcem na grzbiecie wlecze się w tym chodzie. Rozpatrzmy więc najpierw ten przypadek. Sygnały namawiające opornego konia do zwiększenia tempa muszą być bardziej intensywne, a nie coraz silniejsze. Wzmacniając ściskanie boków konia łydkami, pchanie biodrami, napinanie pośladków i wciskanie ich w siodło, człowiek napina całe swoje ciało, czasami do granic możliwości. Takie napięte ciało jeźdźca prowokuje zwierzę do takich samych napięć mięśni i stawów, co niewiarygodnie przeszkadza mu w poruszaniu się. Zwierzę idzie na pamięć ale każde dodatkowe, siłowe próby rozruszania go przez jeźdźca, potęgują u niego blokadę mięśni i stawów. Jest mu coraz trudniej iść. Użyty jako bolesna presja bat czy ostrogi powodują, że spięte i sztywne ciało bezmyślnie ucieka od owych pomocy. Przy porozumiewaniu się z koniem powinna obowiązywać zasada – im mniej siły tym lepiej. Zasadę tę można zastosować pracując łydkami. Można wzmocnić intensywność sygnału bez wzmacniania siły. Mało tego, pracujące łydki jeźdźca powinny być pozbawione siły tak jak całe jego ciało. Wyobraźcie sobie, że wasze mięśnie, i to każdy z osobna, mają zdolność samodzielnego oddychania. W pukających w koński bok łydkach mięśnie powinny być akurat przy długim i spokojnym wydechu. Dokładnie tak samo mięśnie ud czy pośladków. Uda nie mogą być „narzędziem” do trzymania się w siodle. Powinny „opadać”, jak wypuszczony z ręki, pionowo ustawiony kij. Rozluźnione biodra jeźdźca muszą „sugerować”, iż „chcą” być obszernie rozhuśtane, a nie próbować wyraźniej „rozhuśtać” podopiecznego.

Nie jest to jednak koniec sygnałów. Ponieważ, jak już pisałam, zwierzęciu łatwiej reagować na proste polecenia, pracę jeźdźca może ono chcieć potraktować jako sygnał przejścia do kłusa. To przejście jest łatwiejszym do wykonania poleceniem niż intensywny i energiczny stęp. Dlatego, przy tych podganiających konia łydkach, jeździec musi informować wierzchowca, iż nie wolno mu zmieniać chodu na wyższy. Można tego dokonać bez hamującego użycia wodzy. Informują o tym mięśnie podbrzusza jeźdźca. 

Wyobraźcie sobie wyrastającą z przedniego łęku siodła pionową rurę. Wasze mięśnie brzucha, te poniżej pępka, powinny nieustannie „przylegać” do tej rury. Pępka nie wypychajcie, pępek należy wciągnąć. Im bardziej wasz wierzchowiec pragnie przejść do kłusa tym mocniej należy przyciskać mięśnie podbrzusza do „rury”, nie zaprzestając oczywiście pukania łydkami. Gdy zwierzę zrozumie, że wasze pomoce nie proszą o przejście do kłusa, mięśnie brzucha mogą maksymalnie zmniejszyć „nacisk”. Bardzo ważna jest wyobraźnia, w której „budujecie” tempo i rytm marszu. Dzięki temu wasze ciało, mimo iż znajduje się w siodle, zachowuje się tak, jakby maszerowało na własnych nogach. Może ono być wówczas informatorem mówiącym podopiecznemu, że kłus nie jest waszym celem, tylko intensywny marsz. Jednak człowiek, który nigdy w ten sposób nie pracował z koniem, potrzebuje do pomocy wodze. Sygnały dawane nimi przy informowaniu zwierzęcia, że nie wolno mu zakłusować, powinny być krótkimi, powtarzanymi szarpnięciami. Przy takim ich używaniu wyobraźcie sobie, że chcecie wędzidłem klepnąć konia w pierś, a nie pociągnąć za pysk.

Podczas takiego ćwiczenia z „rozpędzaniem” dobrze jest jest podnosić „poprzeczkę”. Zwiększać tempo stępa aż do granicy przejścia do kłusa. Aż do momentu, w którym wierzchowiec musi się skupić i być czujnym, by zrozumieć czy jeździec nadal chce podążać w owym stępie, czy może przy następnym kroku „poprosi” o zakłusowanie. A wy w ramach ćwiczenia, zamiast o to poprosić, zacznijcie sugerować konieczność zwolnienia tempa. Wydawałoby się, że nic prostszego: trzeba tylko zaprzestać używania pomocy zwiększających tempo. Nic bardziej mylnego. Fakt, że pozwolicie wrócić zwierzęciu do tempa sprzed „rozpędzania” nie będzie waszym poleceniem. Będzie przyzwoleniem na podyktowanie tempa przez podopiecznego. Nie bierzemy też pod uwagę zaciągania wodzy. Waszym zadaniem bowiem jest nauczenie wierzchowca, by mimo wolnego tempa, szedł energicznie z zaangażowaną do pracy tylną częścią ciała. Poproście zaprzyjaźnioną osobę, by idąc obok waszej pary (jeździec na końskim grzbiecie), zaczęła „zatrzymywać” wam podopiecznego. Osoba ta powinna chwycić wodze i lekkimi szarpnięciami sugerować ów „manewr” Powinna również zaprzeć się całym ciałem, jakby „zaznaczała”: „nie dam się dalej ciągnąć”. W tym czasie waszym zadaniem będzie nie dopuścić do zatrzymania wierzchowca. Nadal powinniście pracować łydkami i ciałem w sposób opisany powyżej. Inaczej mówiąc nadal namawiacie konia do zwiększenia tempa. Ponieważ jednak „ktoś” to zadanie będzie wam utrudniał, intensywność pracy łydkami będziecie musieli wyraźnie zwiększyć. To krótkie ćwiczenie uświadomi wam, jak „dużo pracujących łydek” potrzeba, by w prawidłowy sposób zmniejszyć tempo stępa. Pomagającą wam osobę zastępujecie pracą mięśniami brzucha, pracą ciałem i „klepnięciami wodzami w pierś”. Powinny one „sugerować” zwierzęciu chęć zatrzymania, dlatego że dopiero w konfiguracji z pukającymi łydkami „tworzą” informację mówiącą: „zwolnij tempo w stępie.

Oczywiście, w tych niewielu przypadkach w których koń pędzi w stepie, ćwiczenie nad regulowaniem tempa zaczynamy od zwalniania go. I w tym przypadku potrzebny jest skonfigurowany sygnał. Nie wystarczą sygnały przekazywane wodzami, mięśniami brzucha i ciałem. Te pomoce w zestawieniu z pracującym łydkami wyegzekwują od zwierzęcia pracę zadem jako siłą napędową. Nauczą odciążać przód ciała i równoważyć ciało. Dadzą szansę zwierzęciu na rozciąganie mięśni grzbietu i prężenie – „koci grzbiet”. Nauczą konia skupiać się na jeźdźcu i angażować myślenie do pracy z opiekunem. A to wszystko ułatwi zwierzęciu wykonanie polecenia: „zwolnij”. Skoro jednak wlokącego się konia uczymy zwalniać tempo na nasze polecenie, to „pędzącego” uczymy iść szybkim, podyktowanym przez nas tempem. Skoro podyktowanym, to jak się pewnie domyślacie, nie należy pozwolić iść zwierzęciu „po swojemu”. Nawiążę do tego jeszcze w następnym poście.

Zapytacie jaki jest sens takiej pracy i jaki z niej pożytek? Oprócz tego o czym już napisałam, czyli pracy wierzchowca w skupieniu, zrozumieniu, w równowadze i w harmonii, przy tym ćwiczeniu pracujecie również nad ustaleniem hierarchii. W małym stadzie, jaki tworzą jeździec i jego podopieczny, na wyższym szczebelku hierarchii znajduje się ten „członek grupy”, który dyktuje jakim tempem i rytmem para podąża. Żeby jeździec znalazł się na owym wyższym szczebelku nie wystarczy, by określał rodzaj chodu niosącego go zwierzęcia. To, że w jakiś sposób namówicie konia do ruszenia do stępa, do zakłusowania i do zagalopowania, nie świadczy o tym, że staliście się przywódcą „stada”. Musicie jeszcze umieć „określić” w jaki sposób podopieczny ma iść danym chodem. CDN

Powiązane posty:

Rusz się koniu

Pracuj łydkami

Co to znaczy „poprosić konia”?

Caplowanie
Jazda na stojąco

JAZDA NA STOJĄCO

Pierwsze ćwiczenie (w nowej etykiecie: „zrób ćwiczenie”) jakie chciałam wam przedstawić i podpowiedzieć jak je wykonać, to jazda na stojąco w strzemionach. Opiszę też korzyści jakie to ćwiczenie przynosi. Wielu na pewno zapyta: „a co to za problem?”. Prawidłowe wykonanie tego ćwiczenia może być problemem dla wielu jeźdźców.

Stojąc na ziemi, gdybyście mieli pokazać jak się siedzi na koniu, to każdy z was przyjmie pozycję w rozkroku z lekko ugiętymi kolanami. W zależności od sposobu ugięcia kolan i ułożenia bioder wasz tors pozostanie w pozycji prostej albo wymusicie jego pochylenie. W każdym jednak przypadku będziecie pewnie stać na podłożu bez groźby utraty równowagi. Przy każdym innym układzie dolnej części ciała, utrzymanie równowagi będzie niemożliwe. Żeby, dodatkowo, wasz tors pozostał w pozycji wyprostowanej a biodra „nie uciekały do tyłu”, owo ugięcie kolan powinno imitować ruch przyklękający, a nie siadający. I taką właśnie pozycję każdy jeździec powinien przyjąć również na grzbiecie konia. Pozycję w równowadze. Jednak w siodle postawa człowieka zazwyczaj ulega diametralnej zmianie. Jeźdźcy przestają zachowywać swoja równowagę. Pośladkami siadają na siodło jak na krzesło i układają nogi tak, jak „wymusza” siedzenie na owym krześle. Oczywiście jest sporo różnic w sposobach siedzenia na „krześle”. Jedni siadają „bardzo głęboko na siedzisku, tuż przy oparciu krzesła”, ustawiając uda w pozycji poziomej i pozostawiając stopy przed siedziskiem. Inni siadają na „brzegu krzesła” cofając stopy nieco pod siedzisko. Jeszcze inni siadają w sporym rozkroku „łydkami obejmując krzesło po bokach”. Jednak w każdym z tych przypadków ciało człowieka podtrzymuje owo krzesło i gdyby nagle go zabrakło, człowiek przewróci się do tyłu spadając na pośladki. Wracam teraz do pozycji „stój” w rozkroku, z ugiętymi kolanami, na stabilnym podłożu. Gdyby ktoś przy owym staniu podstawił wam stołek pod same pośladki, żeby zachować właściwy „wzór” dosiadu, nie wolno byłoby wam na ów stołek usiąść. Chodzi o to, że nawet przy opartych o stołek pośladkach wasze nogi nadal powinny nieść ten sam ciężar ciała, jaki niosły bez stołka między udami.

Dlaczego na grzbiecie konia tak trudno przyjąć właściwą pozycję? Przede wszystkim, grzbiet konia tuż pod pośladkami jeźdźca „kusi” by na nim usiąść. Po drugie: stanie w rozkroku z ugiętymi kolanami bardzo się różni od obejmowania, głównie udami, „okrągłego” brzucha konia. Po trzecie: do prawidłowego dosiadu konieczne są silne nogi i wiedza na temat tego jak je ułożyć, by tej właściwej pozycji nie utrzymywać w sposób siłowy. Potrzebna jest wiedza jak stanąć w strzemionach w równowadze, by mięśnie waszych nóg mogły pozostać rozluźnione. Po czwarte: strzemiona nie są stabilnym podłożem (jak ziemia). Na koniec: próbujemy zachować swoją równowagę znajdując się na „pojeździe”, którego płynność ruchu bardzo trudno jest „wyregulować”.

W wypracowaniu prawidłowej postawy w siodle, pozwalającej zachować wam równowagę, pomoże właśnie jazda na stojąco w strzemionach. Należy spełnić jednak sporo warunków, by ćwiczenie przyniosło pożądane efekty. Musicie założyć, że nie wolno wam utrzymywać się w siodle dzięki ściskaniu go kolanami. Wyobraźcie sobie, że strzemiona wiszą na puśliskach zawieszonych gdzieś wysoko w powietrzu i że między waszymi udami nie ma końskiego cielska (tak, jak nie było stołka przy prezentacji dosiadu na ziemi). Zanim podejmiecie próbę podniesienia się do stojącej pozycji musicie tak ułożyć nogi, by móc podnieść ciało z siodła bez pochylania torsu, bez podciągania się na wodzach, bez wyskakiwania z siodła. Musicie podnosić ciało w górę tak, jak byście je podnosili kończąc prezentację dosiadu podczas stania na ziemi. Mało tego, nie powinniście czuć, że wkładacie w to wstawanie zbyt dużo wysiłku, połączonego z nadmiernym spinaniem jakichkolwiek mięśni i usztywnianiem stawów.

Jak zatem ułożyć nogi w siodle? Stopy powinny być ustawione płasko. Gdybyście mieli na stopach rolki a nogi tak długie, że sięgałyby ziemi, to wszystkie kółka rolek powinny być w równym stopniu oparte o podłoże. Nie podnoście do góry ani pierwszego ani ostatniego kółka rolek. 

Stopy wraz z łydkami powinny być cofnięte na tyle do tyłu, byście czuli, że wasze stopy są dokładnie pod waszymi pośladkami. Kolana opuśćcie jak najniżej, jak do przyklęku, naciągając równocześnie uda do pozycji najbliższej pionowemu ułożeniu. Tak ułożone nogi „przekręćcie” w stawie biodrowym do wewnątrz na tyle mocno, by palce stóp ustawiły się w kierunku brzucha konia, a pięty w kierunku: od brzucha.

Kiedy uda się wam wypracować pozycję nóg pozwalającą na swobodne stanie w strzemionach, musicie wypracować również sposób przysiadania z powrotem w siodło. Musicie nauczyć się, przy tej czynności, nie zmieniać układu nóg. Muszą być one zawsze ułożone tak, by przed kolejnym wstawaniem nie trzeba było ich ponownie układać. Musicie być gotowi, by na każde hasło: „stajemy w strzemionach” zareagować wręcz natychmiast. Taka praca bardzo wzmocni kondycję waszych nóg, nauczy pracować na grzbiecie konia przy zachowaniu własnej równowagi. W pozycji zachowującej ową równowagę, praca fizyczna na koniu będzie łatwiejsza do wykonania.

Proponuje poćwiczyć pozycje: „stój w strzemionach” najpierw na koniu który stoi. Dopiero potem spróbujcie wykonać ćwiczenie w stępie i kłusie. Gdybyście podczas ruchu tracili równowagę, próbujcie ją odzyskiwać szukając właściwej pozycji nóg.

Ćwiczcie jazdę na stojąco podczas przejść do wyższego chodu. Nie będziecie mieli wówczas możliwości siłowego pchania biodrami swojego podopiecznego i dzięki temu nauczycie się rozmawiać z koniem przy pomocy łydek. Przekonacie się na ile praca łydkami powinna być intensywna, by wierzchowiec zaczął maszerować i angażować zadnie kończyny.

Warunkiem utrzymania równowagi podczas omawianego ćwiczenia jest elastyczna praca stawów waszych nóg. Stawy muszą pracować tak, jakbyście mieli w nich zamontowane sprężyny. Próba przytrzymania się kolanami, żeby nie stracić równowagi, zablokuje ich elastyczny ruch. Przy zablokowanych stawach kolanowych zaczniecie się huśtać tak, jakby przez owe stawy przeciągnięta była oś. Tułów wraz z udami, na przemian z łydkami i stopami, zaczną wykonywać odchylenia przód – tył. Przy takim huśtającym sposobie amortyzowaniu ruchu konia, nie tylko utrzymanie równowagi będzie niemożliwe. Niemożliwa również będzie „rozmowa” z końskim zadem za pomocą pukających łydek. CDN

PRZÓD CIAŁA KONIA

Większość jeźdźców, podczas jazdy wierzchem, całą pracę z koniem przeprowadza niestety z przodem ciała zwierzęcia. Nie twierdzę, że jeźdźcy nie używają do pracy łydek, a nawet ostróg czy bata, by wymusić ruch. Jednak niewiele ma to wspólnego z „rozmową” z tyłem zwierzęcia, z przekazywaniem mu „próśb” o wykonanie polecenia. Są to raczej sygnały poganiające wierzchowca, od których ma on „uciekać”, by biec przed siebie. Z drugiej strony nie twierdzę, że z przodem wierzchowca nie należy rozmawiać. Jeździec musi mieć jednak świadomość o czym należy „rozmawiać”. Musi również wiedzieć, że bez wyegzekwowania właściwego zaangażowania pracy zadu, koń nie wykona prawidłowo żadnego polecenia przodem ciała.

Zastanówcie się: o czym „rozmawiacie”, poprzez wodze, z przodem ciała konia? Czy w ogóle jest to rozmowa w formie dialogu, czy jest to może raczej wasz monolog?

Obserwowałam ostatnio amazonkę jeżdżącą na młodziutkiej klaczy, dopiero co zajeżdżonej. Zwierzę nie potrafiło utrzymać stępa i co parę kroków podkłusowywało. Jeździec reagował na to zaciąganiem wodzy, chcąc zmusić wierzchowca do przejścia do stępa. Ciało amazonki w tym samym czasie podążało za ruchem konia jak, wypełniony czymś, worek przerzucony przez siodło. Jak zachowywała się klacz? Przy zaciągniętych wodzach unosiła wysoko głowę, szarpiąc nią na lewo i prawo. Nie mogąc uwolnić się od bólu w pysku, klacz zatrzymywała się. Amazonka odpuszczała wówczas wodze, równocześnie wymuszając na klaczy ponowne przejście do stępa. Zwierzę szło parę kroków w stępie po czym scenariusz z podkłusowywaniem powtarzał się. Podczas stepa opiekunka tej klaczy była w siodle absolutnie biernym pasażerem, co oznaczało dla konia: „zostawiam cię samej sobie”. Amazonka nie dawała zwierzęciu żadnych sygnałów, które pomogłyby zwierzęciu pozostać w zrównoważonym stępie.

Jak wyglądał według mnie próba „rozmowy” owej pary w przełożeniu na słowa?

Klacz: „Nie umiem iść z tobą na grzbiecie, tracę równowagę, muszę się ratować żeby nie upaść”. Tym ratunkiem jest przyspieszenie tempa w stępie i w konsekwencji przejście do kłusa.

Amazonka nie zrozumiała nic z rozpaczliwego wołania klaczy. Wnioskuję tak, bo nie zauważyłam żadnej reakcji jeżdżącej osoby na taki sygnał zwierzęcia. Jeździec zareagował na podkłusowanie, co było konsekwencją złej równowagi konia, „krzycząc” zaciągniętymi wodzami: „zwooooolnijjjjj”. Ściągając przy tym wodze jak najmocniej w dół, opiekunka klaczy próbowała wymusić również od niej opuszczenie głowy i szyi.

Klacz: „Boli pysk, puść, uwolnij mnie od tego”. Żeby uwolnić się od bólu pyska, klacz zatrzymuje się. Brak równowagi nie pozwala jej zwolnić i przejść do stępa.

Amazonka odpuszcza zaciągnięte wodze i „wysyła” polecenie: „idź”.

Klacz: „Nie umiem iść z tobą na grzbiecie......” itd

W całej tej „pracy” z koniem używane były wyłącznie wodze, które próbowały „rozmawiać” tylko i wyłącznie z pyskiem zwierzęcia. Amazonka zgodziła się bym jej trochę pomogła w zmaganiach z wierzchowcem. Przede wszystkim poprosiłam jeźdźca, by zapomniał o tym , że rozmawia z pyskiem konia, mimo że właśnie w nim działa wędzidło. Zachęciłam do wyobrażenia sobie, iż wodze podczepione są z przodu do klatki piersiowej zwierzęcia. Amazonka miała działać wodzami przy pomocy krótkich, lekkich i powtarzanych szarpnięć imitujących klepnięcia w pierś podopiecznej. Klacz, spodziewając się bólu w pysku, zaczęła zadzierać głowę i szyję. Poprosiłam amazonkę, by nie próbowała ściągać głowy w dół tylko podniosła ręce w górę i opuściła je wówczas, gdy klacz sama opuści głowę i szyję. Jaką informację przekazał w ten sposób jeździec swojej podopiecznej? W odpowiedzi na jej: „Nie umiem iść z tobą na grzbiecie...... itd” i podkłusowywanie, amazonka „powiedziała”: „oprzyj swój ciężar na zadnich nogach, wyraźnie na nich „stań” i spróbuj odciążyć przednie”. Podniesione ręce amazonki sprawiły, że klacz nie mogła „zaczepić się” dolną szczęką o wędzidło i sprowokować siłowego przeciągania wodzy.

Klacz z czasem przestała podkłusowywać i „uspokoiła” głowę i szyję. Nie musiała już ona „walczyć” z bólem w pysku i strachem przed bólem. Potrzebowała jednak teraz informacji, iż zmiany w pracy, które amazonka wprowadza, mają pomóc dogadać im się podczas ruchu (w tym przypadku w stępie), a nie podczas pozycji: „stój”. Gdy to zasugerowałam, to nie musiałam już podpowiadać jeźdźcowi, by zaczął łydkami prosić konia o ruch. Zupełnie bierne do tej pory łydki jeźdźca musiały się „napracować”, gdy nagle się okazało, że pędzący do przodu koń wcale nie jest takim pędzącym, kiedy odzyskuje równowagę i nie myśli o ucieczce przed bólem. Cóż nam jeszcze pozostało? Należało „namówić” wierzchowca, by utrzymał wypracowaną równowagę angażując do pracy zadnie kończyny. Poprosiłam amazonkę, by wyobraziła sobie obszerny, spokojny i posuwisty ruch swoich bioder w siodle i tak je „prowadząc” nie pozwoliła, by klacz zmieniła ich sposób poruszania się. Dzięki temu ciało amazonki spokojnie „przemawiało” do klaczy: „stawiaj długie, nie za szybkie kroki, maszerując dzięki temu radośnie i sprężyście”.

W całej tej krótkiej „zabawie”, to zad wierzchowca potrzebował informacji jak ma pracować, by jego przód mógł się uspokoić, przestać „pędzić” i walczyć z jeźdźcem. Żeby przód ciała zwierzęcia pracował prawidło, świadomie i ze zrozumieniem poleceń, musi być „lekki” rozluźniony i skupiony. By jednak taki był, zad konia musi być maksymalnie zaangażowany, sprężysty i „świadomy” zadań przed nim postawionych. Piszę o przodzie i tyle konia tak, jakby były to niezależne i myślące istoty. Jest to zabieg celowy. Takie myślenie pomaga zrozumieć zachowanie się konia tą częścią ciała, którą jeździec widzi przed sobą siedząc w siodle i tą, która jest za jego plecami. Taki zabieg pozwala lepiej zrozumieć jak rozmawiać z tyłem i przodem konia.

Jestem w trakcie pisanie drugiego postu o tym, jak i o czym rozmawiać z przodem wierzchowca, więc ciąg dalszy nastąpi.

"RUSZ SIĘ KONIU"

Czytając już tytuł nie trudno się domyślić, iż chcę ten post poświęcić sygnałom, które egzekwują od konia ruch do przodu. Mogłoby się wydawać, że post „zamknie się” w jednym zdaniu. Wielu z was spodziewa się wpisu typu: „Trzeba napiąć krzyż, spiąć pośladki, wcisnąć je w siodło i ścisnąć konia łydkami”. Nic bardziej mylnego. W poprzednim poście napisałam: „...koń zachowuje się jak „lustrzane odbicie” jeźdźca. Jeżeli jeździec napina ciało, podopieczny robi to samo”. Jeżeli jeździec napina pośladki, to koń również. Napięciu pośladków i ich wciskaniu w siodło towarzyszą wklęśnięte plecy. Wielu instruktorów nazywa to napinaniem krzyża. Zwierzę natychmiast odzwierciedla taki układ ciała jeźdźca. Ściskając boki wierzchowca łydkami zablokujecie stawy nóg i sprowokujecie niezdrowe napinanie mięśni tych kończyn. Wyobraźcie sobie teraz, że tak po napinani, „zablokowani” i powykrzywiani przez wklęśnięte plecy i uciskające „coś” pośladki, musicie ruszyć i maszerować. Mielibyście ogromne problemy z ruszeniem i wasz chód byłby niewygodny, sztywny i nienaturalny. Koń nauczony, że takie zachowanie człowieka na jego grzbiecie jest sygnałem do ruchu do przodu, wykona polecenie. Jednak taki ruch, podobnie jak u człowieka, będzie niewygodny, sztywny i nienaturalny. Stawy końskich nóg będą się ledwo zginały, krok będzie krótki a ciało zwierzęcia rozciągnięte.

Jaki więc sygnał „wprawia wierzchowca w ruch?” Pukające łydki jeźdźca. Krótkie, szybkie puknięcia przypominające pukanie zgiętym palcem do drzwi. Nie za głośne i subtelne. Postawa człowieka w siodle, przy dawaniu tych sygnałów, musi przypominać ustawienie ciała, jakie towarzyszyłoby wam przy marszu na własnych nogach. To one, oparte w strzemionach, muszą nieść ciężar waszego ciała. Nie mogą towarzyszyć temu żadne pochylenia, odchylenia, napięcia, uciskania jakąkolwiek częścią ciała. Moim początkującym jeźdźcom proponuję, by wyobrazili sobie przód konia jako człowieka z przodu jeźdźca, a tył zwierzęcia to człowiek z tyłu jeźdźca. Cała trójka idzie gęsiego. „Zachęcanie” podopiecznego do ruchu powinno przypominać „sięganie w tył rękami” by objąć osobę za nami (bez zerkania na nią) i pobudzenie jej, „szturchnięciami” do ruchu. Ta osoba za nami, ruszając, poprzez pchnięcie wprawia w ruch nas i „osobę przed nami. Przy tym wszystkie „trzy osoby” muszą przyjąć swobodną, wygodna, niczym nie skrepowaną i zawsze gotową do ruchu i zmian w ruchu, pozycję. Pukające łydki jeźdźca imitują właśnie to sięganie rękami osoby za nami i zachęcanie jej do ruchu.

To jednak nie koniec „historii”. Adepci, którzy u mnie od pierwszych jazd uczą się prowadzić swoimi łydkami konia po wyznaczonej ścieżce, łączą pukania „wprawiające w ruch” z sygnałami prowadzącymi. W poście pt: „Zatrzymaj się koniu” zaznaczam, że „hamując” wierzchowcem należy to zrobić dokładnie określając boczne granice ścieżki, na której ma się zatrzymać podopieczny. Jeżeli jedną granicę wyznacza płot a drugą wyznaczam ja, to stojące między nami zwierzę, „poinformowane” o konieczności ruszenia, powinno równocześnie być poproszone o respektowanie pozycji „przeszkód” po obu swoich bokach. Inaczej mówiąc, jeździec łydkami „prosi” podopiecznego: „rusz stępem”, ale równocześnie pilnuje: „nie rozpychaj się na boki”. Wierzchowiec ruszając musi otrzymać informację „nie przyciśnij mojej łydki do płotu” i „nie pchaj się na Olgę. Żeby jednak koń respektował sygnały „pilnujące” właściwej ścieżki, powinien być spełniony pewien warunek. Wierzchowiec musi ruszyć tak, by od pierwszego kroku miał on napęd w tylnych „kołach”.

Wracam tutaj do porównania z trzema osobami idącymi gęsiego. Całą „trójkę” musi wprawić w ruch „człowiek” idący za jeźdźcem. Musi „pchnąć” dwójkę towarzyszy przed sobą, zachęcając ich tym samym do ruchu. Niestety koń to taka „trójka”, w której „osoba” z przodu bardzo często próbuje ruszyć jako pierwsza. Wówczas jeździec, czyli osoba w środku „stawki”, trzymając ją w pasie poczuje większy ciężar na rękach. „Kierowca” całej stawki (to ten w środku) musi zachęcić osobę przed sobą do cierpliwości. Ręce trzymające w pasie, to oczywiście są wodze. Zachęcające do cierpliwości sygnały, nimi dawane, to krótkie powtarzane ruchy przyciągające, sygnalizujące zwierzęciu: „skup się” oraz „przytul się do mnie, nie próbuj się oddalać”. Gdy jednak ciężar na rękach jeźdźca powiększa się, jest to sygnał, że osoba z przodu stawki, wieszając się na obejmujących rękach kolegi, sugeruje: „ponieś mój ciężar”. Jeździec musi wówczas, szarpiąc lekko wodzami w górę, wyegzekwować polecenie: „stań na własnych nogach”. „Nie pochylaj się do przodu, bo tracisz równowagę”.

Ważne w tym wszystkim jest to, by początkujący jeździec uczył się zgrywać w czasie sygnały dawane łydkami i wodzami. By cały czas w swojej wyobraźni „rozważał” poczynania przodu i tyłu konia. By w tym samym czasie wyobrażał sobie zadania jakie mają do wykonania jego „towarzysze”, ten z tyłu i ten przed nim.

"ZATRZYMAJ SIĘ KONIU"

W etykiecie „jeździeckie abc…” napisałam dwa posty o tym, jak uczę początkujących jeźdźców pracy z koniem. W pierwszym poście zaczęłam od wyjaśnienia, jakimi podstawowymi sygnałami jeździec powinien poprosić konia o wykonanie zakrętu. Jak ważne jest zgranie w czasie informacji przekazywanej łydką z „prośbami” wyrażanymi poprzez wodze. Jest tam również krótki wątek opisujący sposób prowadzenia łydkami konia po „wyznaczonej” ścieżce. W poście pt: „Podstawowe sygnały regulujące tempo ruchu wierzchowca” przybliżam podstawowe sygnały regulujące tempo wierzchowca i „proszące”o zatrzymanie . Tłumaczę również co to znaczy, że koń jest „samoniosący”.

Każdy początkujący jeździec musi zdawać sobie sprawę, że wierzchowiec, na którym uczy się jeździć, nie będzie natychmiast reagował na jego sygnały. Po pierwsze, zwierzę czując na grzbiecie niedoświadczoną osobę będzie próbowało ignorować jego sygnały. Po drugie, odczytywanie sygnałów niedoświadczonego „kierowcy” jest trudne dla konia. Taka świadomość u początkującego jeźdźca może zminimalizować uczucie strachu, który towarzyszy każdemu z nich. Mobilizuje również do powtarzania sygnałów i do bycia upartym i konsekwentnym w osiąganiu celu. Strach może narastać szczególnie w sytuacji, gdy zwierzę nie zamierza zbyt szybko zareagować na „prośbę”: „zwolnij” albo „zatrzymaj się”. Dlatego, gdy uczę nowego adepta, ćwiczymy nieustannie „zatrzymywanie pojazdu”.

Na koniec poprzedniego postu napisałam: „Dla zaczynających naukę jeźdźców podstawowym sygnałem „egzekwującym” od konia zatrzymanie się, jest coraz wolniejszy ruch biodrami na siodle, aż do ich zatrzymania. Muszę zaznaczyć, że i w tym momencie niczemu nie służy wciskanie bioder przez jeźdźca, w koński grzbiet. Sygnałem wspomagającym, zatrzymującym ruch ciała człowieka, jest krótkie, delikatne i powtarzające się pociągnięcia za wodze, które są sygnałem mówiącym zwierzęciu: ”skup się na mnie i na tym, jaką informację chcę Tobie przekazać” (zob. DLACZEGO KOŃ NIE SŁUCHA SYGNAŁÓW). Chcę podkreślić, że koń powinien zatrzymać się, reagując na biodra jeźdźca w momencie, gdy odpuszcza on wodze, a nie przyciąga, by dać sygnał skupiający.

Prosząc o wykonanie ćwiczenia, nie namawiam jeźdźca do wybrania miejsca, w którym wierzchowiec ma się zatrzymać ale do wybrania miejsca, w którym człowiek rozpocznie z koniem „rozmowę” na temat konieczności zatrzymania i na temat warunków zatrzymania. O jakie warunki chodzi? W dużym uproszczeniu należy dokładnie określić boczne granice ścieżki, na której ma się zatrzymać podopieczny. Bez tych granic „uzna” on, że może zatrzymać się byle gdzie, a to jest równoznaczne z tym, że również byle jak. Byle jak oznacza, że koń może powykrzywiać ciało, a to oznacza niekorzystne napięcia mięśni u zwierzęcia i utratę równowagi. Te znowu powodują, że jest mu dużo trudniej zatrzymać się, więc nie reaguje na sygnały „zatrzymujące” „wysyłane” przez opiekuna. Opiekun je wzmacnia, koń zaczyna z nimi walczyć pogłębiając swoje krzywizny i brak równowagi i tak rodzi się „błędne koło”. W związku z tym, mimo, że priorytetem w tym ćwiczeniu jest wyegzekwowanie od konia zatrzymania się, „młody” jeździec do samego zatrzymania, pracuje łydkami. Pukając nimi w końskie boki nie pozwala, by zwierzę „rozpychało” się na boki. Efektem jest zatrzymanie się pary maszerującej wzdłuż płotu okalającego plac ćwiczeń, w bezpiecznej odległości od niego i od mojej osoby kroczącej tuż obok.

Gdy ucząca się osoba zdecyduje się rozpocząć „nadawanie” poleceń „zatrzymujących” wierzchowca, musi zgrać ze sobą w czasie kilka sygnałów. Zacznijmy od prośby o skupienie dawanej wodzami. Są to krótkie, powtarzane pociągnięcia za wodze. To jednak nie wszystko. Ważny jest sposób pociągania. Niewprawni jeźdźcy bardzo często machają schematycznie rękami, jakby coś piłowali. Efektem jest szarpanie konia za kąciki ust. „Piłujące” ręce odpuszczają zbyt mocno wodze, które potem naprężane, szarpią za pysk zwierzęcia. Jeździec musi sobie wyobrazić, że wodze to przedłużone jego ręce, którymi obejmuje w pasie bliską sobie osobę, idącą przed nim. Sygnał skupiający to delikatne przyciągnięcie tej osoby do siebie, by ją mocniej przytulić. Trzeba to jednak zrobić tak, by nie ograniczyć jej możliwości swobodnego poruszania się. I o tym informuje moment odpuszczania wodzy. Jednak odpuszczając wodze jeździec musi pilnować, by nie puścić z objęcia w pasie osoby przed nią. Ona zaś idąc, lekko i bezustannie, ciągnie ręce jeźdźca.

Zagadnieniem do omówienia i wypracowania jest również siła, z jaką jeźdźcy ciągną za wodze. Ponieważ koń to duże, silne zwierzę, adepci sztuki jeździeckiej odruchowo wkładają, od początku nauki, mnóstwo siły w dawanie sygnałów. Pociągając za wodze napinają całe ciało, próbując równocześnie zaprzeć się nogami o strzemiona. „Uciekające” do przodu, przy takim ruchu, nogi wraz ze strzemionami powodują, że jeździec traci równowagę. Wówczas przyciągnięte wodze przestają być dla konia nośnikiem informacji. Zwierzę dokładnie wówczas czuje, że wodze, a tym samym jego pysk, jest podpórką dla pozbawionego równowagi ciała człowieka. Poza tym koń zachowuje się jak „lustrzane odbicie” jeźdźca. Jeżeli jeździec napina ciało, podopieczny robi to samo. Traktuje siłowe napięcia jeźdźca jako zachętę do walki, do mocowania się. Koń szybko i prawidłowo zareaguje na „skupiające wodze”, gdy człowiek na jego grzbiecie wyobrazi sobie, że pracuje z delikatną i kruchą istotą, jaką jest np. motyl. Człowiek musi działać tak, by nie „rozerwać na strzępy” kruchej istoty, pracując sprężyście rękami.

W tym samym momencie jeździec musi starać się zatrzymać swoje biodra w siodle. Człowiek siedzący na grzbiecie konia poddaje się jego ruchowi i wydaje mu się, że nie jest realne zatrzymanie własnego ciała na huśtającym zwierzęciu. Podświadome myślenie i działanie jeźdźca jest takie, że podporządkowuje się ruchowi zwierzęcia. Zwierzę idzie-biodra się huśtają, zwierzę się zatrzymuje i dopiero wówczas człowiek zatrzymuje swoje ciało. Relacja powinna być zupełnie inna. Wierzchowiec powinien maszerować w rytm huśtania bioder jeźdźca i zatrzymać się, gdy pasażer zatrzymuje swoje biodra sugerując chęć zakończenia marszu. Zazwyczaj próbuję namówić jeźdźca, by w wyobraźni zablokował możliwość ruchu biodrami, umieszczając je między dwoma ściśle przylegającymi deskami. Z przodu i z tyłu ciała. Gy koń nie jest zbyt wysoki, idąc obok trenującej pary, mogę pomóc adeptowi urealnić wyobrażenie i blokuję ruch jego ciała kładąc swoje ręce tak, by mogły spełnić rolę „hamujących” desek.

RUCH KONIA W BOK-PRACA Z ZIEMI

Jeden z moich czytelników prosił o porady dotyczące pracy z koniem z ziemi. Podesłałam mu linki paru moich postów. Między innymi zachęciłam do przeczytania „Ruch w bok konia-ustawienie z ziemi” i wykonywania tego ćwiczenia z podopieczną. Czytelnik odpisał: „nie rozumiem tego ćwiczenia, prosiłbym o łopatologiczne wyjaśnienie”. Dla lepszego zrozumienia tamtego postu postanowiłam nagrać krótki filmik instruktażowy. Zależało mi na tym, by był to widok z pozycji osoby pracującej z koniem. To trudne zadanie. Potrzebowałabym trzech rąk. Dwie do przekazywania zwierzęciu „próśb” i jedną do obsługi kamery. Mimo braku trzeciej ręki, wydaje mi się, że efekt nie jest najgorszy.

Mówiąc najprościej jak to możliwe, w ćwiczeniu tym chodzi o to, by koń poruszał się w bok i równocześnie do przodu.

 

Bardzo ważna jest jednak jakość tego ruchu ćwiczącego wierzchowca. Powinien on zacząć krzyżować nogi po puknięciach bacikiem w bok. Zwierzę, które zna i rozumie ten sygnał, zareaguje na niego bez oporów. Raz wprawiony w ten ruch koń będzie szedł dopóty, dopóki człowiek nie poprosi o zakończenie ćwiczenia. Taka reakcja zwierzęcia, dzięki której nie musimy egzekwować kolejnego kroku używając pomocy (bacika), pozwala nam na „rozpoczęcie rozmowy” z koniem na temat ustawienia ciała. O tym właśnie jest mój wcześniej wspomniany post. O tym, że trzeba podczas pracy, nawet z ziemi, ustawiać ciało zwierzęcia tak, by ćwiczenie było prawidłowo wykonane. W tym przypadku przód i tył konia, mimo kroków w bok, muszą ustawiać się względem siebie tak, jakby były ustawione, gdyby zwierzę podążało do przodu po linii prostej. Na pewno sami zauważycie, że nie jest to takie proste. Większość koni „sunie” w bok najpierw zewnętrzną łopatką, która „ciągnie” spóźniający się zad.

Zanim jednak koń da wam szansę na „rozmowę” o ustawieniu, napotkacie inne problemy. Wiele koni przy pierwszych próbach wprowadzenia w życie ćwiczenia, zamiast „odchodzić” od pukającego bacika, napiera na niego. Sygnał wówczas złości konia, ponieważ go nie rozumie. Napina więc zwierzę mięśnie boku „narażonego” na sygnały i prze w jego stronę z nadzieją na pozbycie się go. Jak sobie z tym poradzić? Trzeba wypracować taki sposób pukania bacikiem, który będzie przypominał uszczypnięcie. Kojarzycie sytuację, kiedy nie słysząc zbliżającej się z tyłu do nas osoby, jesteśmy zaskoczeni puknięciem paluchami w naszą talię. Przypomnijcie sobie swoją reakcję. Żeby koń zrozumiał co oznacz nasz sygnał, powinien tak właśnie zareagować, jak zaskoczony człowiek. Ponieważ wierzchowca będzie trudno zaskoczyć, to pierwsze uszczypnięcia batem muszą być dość silne i konsekwentne. Zwierzęciu, które nauczy się już „tego pojęcia”, wystarczy, że pokażemy bacik, by prawidłowo zareagowało.

Kolejnym problemem jaki podopieczny zada wam do rozwiązania, będzie napieranie na wodze, które trzymacie w drugiej ręce. Zwierzę będzie przesadnie ciągnęło za wędzidło, by „pobudzane” pukającym bacikiem, ruszyć do przodu zamiast w bok. Jednak nie jest to jedynym powodem. Wiele koni reaguje napieraniem na wędzidło, na wodze, a ostatecznie na ręce jeźdźca, przy każdym sygnale pochodzącym ze strony łydek jeźdźca. Sygnały te często wzmacniane są bacikiem albo ostrogami. Nie chcę napisać, że należy zaprzestać używania tych sygnałów. Chce was namówić do szukania sposobów, by nauczyć zwierzę, że nie wolno mu w ten sposób reagować. Dzięki temu konfiguracja sygnałów dawanych bacikiem i lekkie pociągnięcia za wodze, pozwolą na prawidłowe wykonanie ruchu w bok.

Jak nauczyć podopiecznego prawidłowych reakcji? Ponieważ jest to post w etykiecie „Jeździeckie abc..” zacznę od podstaw. Jest to kolejny problem zgłaszany przez mojego czytelnika. Idący, czy zatrzymujący się obok człowieka koń, wyprzedza go zewnętrznym bokiem i okręca się wokół opiekuna. Zazwyczaj jeźdźcy radzą sobie z tym problemem okręcając się razem z koniem. Taka reakcja powinna być jednak ostatecznością, gdy zawiodły inne sposoby. Koń zachowuje się w ten sposób, bo zbyt dużo swojego ciężaru „dźwiga” na przodzie swojego ciała. Tutaj poproszę was o przeczytanie i wykonanie ćwiczenia opisanego w poście pt: „Co rozumiesz pod pojęciem ganaszowania się konia”: „Oprzyjcie ręce na krześle, albo taborecie, żeby stworzyć pozory, że jesteście czworonogiem...”. Przy takim rozkładzie ciężaru, koń zachowuje się jak ciężka kula tocząca się z górki. Zatrzymanie się „na raz” dla takiego zwierzęcia albo zwolnienie do tempa chodu opiekuna, jest niewykonalne. Dlatego musicie zatrzymywać się z takim koniem poprzez zwalnianie tempa chodu. Stawiacie coraz wolniejsze kroki, ale w tym czasie (mimo, że dążycie do zwolnienia albo zatrzymania) pobudzacie bacikiem tylne nogi konia do wydajniejszego ruchu, a krótkimi szarpnięciami za wodze, nie pozwalacie zareagować na bacik przyspieszeniem. W ten sposób uczycie podopiecznego, by przerzucił nadmierny ciężar z przodu do tyłu ciała. Obciążone mocniej i wydajniej pracujące tylne nogi konia, spowodują, że ciężka kula przestanie toczy się z górki. Nasz podopieczny będzie musiał wówczas „wtoczyć” ją pod górkę, więc zwolni tempo. (Zob. filmik: pierwsze ćwiczenia z ziemi).

Dlaczego jednak koń okręca się wokół prowadzącego człowieka? To trochę tak, jakby zewnętrzna strona wierzchowca, ta przy której nie ma człowieka, była większą, cięższą i toczącą się szybciej z górki kulą. Toczącą się szybciej, niż ta przy prowadzącym opiekunie. Taka sytuacja powoduje, że ciało konia ustawia się w „poprzek drogi”.

Mój czytelnik pracuje ze swoja podopieczną na halterze i uwiązie. Obawiam się, że przy „naprawianiu” tego błędu, konieczne będzie ogłowie i wędzidło. Potrzebna jest bowiem praca na zewnętrznej wodzy. Opisane wcześniej sygnały (szarpnięcia za wodze) należy wykonać tylko z mocniej rozpędzonej strony zwierzęcia. Czyli prowadzicie wówczas podopiecznego tylko na zewnętrznej wodzy i „kontrolując” jego zewnętrzną stronę. Bardzo pomocnym może okazać się sygnał dawany z przodu konia przy pomocy bacika. Zazwyczaj „rozmawiający” z tyłem konia bacik musicie na moment przestawić do przodu i „klepnąć” nim zwierze w klatkę piersiową. Sygnały te zgrajcie z szarpnięciem wodzami. Gdy pracujecie tylko na zewnętrznej wodzy z wyprzedzającym koniem, bacik powinien trafiać w jego klatkę z zewnętrznej strony. Sugerujcie w ten sposób zwierzęciu, by postawiło zewnętrzną przednią nogą krótszy krok. Krok, który nie będzie ciągnął za sobą całego „rozpędzonego” boku. Ucząc wierzchowca równego i spokojnego chodzenia z opiekunem, nieodzowna jest umiejętność wykonywania takiej samej pracy z obu stron podopiecznego. Konieczne jest więc wyćwiczenie sprawności waszych rąk tak, by obie pracowały z taką sama swobodą i dokładnością.

Wielu z was zapyta po co te ćwiczenia. Wygląda to jak przygotowanie do chodów bocznych (ustępowanie od łydki, ciąg, itd.), a wielu początkujących jeźdźców nie zakłada, by kiedykolwiek wykonywała takie ćwiczenia. Owszem, tak to wygląda i faktycznie ćwiczenia te takimi są. Jednak przede wszystkim uczą wierzchowca, jak prawidłowo reagować na sygnały jeźdźca dawane łydkami. Siedząc w siodle na grzbiecie konia, tak właśnie reagującego, nie będziecie musieli „walczyć” z końskim bokiem pchającym się na waszą nogę, ani z jego ciężarem „wiszącym” na wodzach i tym samym waszych rękach.

ĆWICZENIE, KTÓRE W PRACY Z KONIEM, MOŻE WIELE ZMIENIĆ NA LEPSZE

Podczas pracy z koniem bardzo ważna jest ludzka wyobraźnia. Potrzeba jej sporego zaangażowania, by się z koniem „dogadać’. Im mniej brutalnie i siłowo chcielibyście z koniem pracować, tym więcej wyobraźni będzie wam potrzebne. Dzięki niej człowiek zaczyna „prowadzić” konia przy pomocy bardzo dokładnych, ale i subtelnych sygnałów. Moja Pani trener podpowiadała zawsze: wyobraź sobie, że prowadzisz wierzchowca na wąskim murze, a po jego obu stronach masz przepaść. Ja do tego dodałabym jeszcze zawiązane przepaską końskie oczy. Dla mnie jest to bardzo obrazowe. Myślę, że wielu jeźdźców przy prawdziwym zagrożeniu, poprowadziłaby konia znakomicie. Jeźdźcom jednak nie starcza wyobraźni i „prowadzenie” konia polega na ciągnięciu za wodze i łydce za popręgiem na zakręcie, byle mniej więcej w wymyślonym kierunku. Gdy nie ma prawdziwego zagrożenia (przepaść) wasze reakcje są spóźnione. Pojawia się brak precyzji w wydawanych poleceniach, dokładności w dawaniu sygnałów i konsekwencji w ich egzekwowaniu. Często jeźdźcy „pracują” z koniem na zasadzie: kto silniejszy, przepychając się: łydka jeźdźca kontra bok konia i ręka jeźdźca kontra pysk konia. Przy takiej przepychance upadek w przepaść byłby nieunikniony.

A to właśnie dokładne i precyzyjne prowadzenie konia pozwala człowiekowi bez siłowo i bezboleśnie panować nad nim. Pozwala człowiekowi „znaleźć się” na wyższym szczebelku hierarchii. Pozwala skupić uwagę zwierzęcia, rozbudzić zainteresowanie opiekunem i jego poleceniami.

Ćwiczenie, które chcę opisać, jest teoretycznie bardzo proste. Ułóżcie na placu po którym jeździcie drągi. Niech tworzą koło, albo owal. Będziecie przy nich jeździć. Początkującym jeźdźcom proponuję zacząć od chodzenia przy koniu w różnych konfiguracjach, przedstawionych na rysunku.

Prawda, że wydaje się to nieskomplikowane. Jednak, jak zauważyliście na rysunkach, w każdej sytuacji człowiek ma pozycję na wysokości łopatki (przedniej nogi) konia. Cała zabawa polega na tym, by ta pozycja nie zmieniała się w trakcie marszu. Niezmienna ma być jednak dlatego, że maszerujący człowiek sygnałami będzie „namawiał” zwierzę do dopasowania tempa i rytmu marszu do swojego. A tempo marszu człowieka ma być bardzo równe i rytmiczne. Ten rytm trzeba sobie „nabijać w głowie”. Polecam do tego powtarzanie wierszyka: „Proszę państwa, oto miś. Miś jest bardzo grzeczny dziś.. itd.” Problem, jak się przekonacie, polega na tym, że człowiek podświadomie dopasowuje rytm wierszyka, a tym samym swoich kroków, do rytmu marszu konia. Trzeba „umieć” utrzymać rytm wierszyka i gdy koń zwalnia, ujeżdżeniowy bacikiem, pukając zwierzę w bok, „poprosić” o przyspieszenie. Kiedy natomiast wierzchowiec przyspiesza, człowiek zapierając się ciałem powinien „zasugerować” podopiecznemu zwolnienie tempa. Dodatkowymi sygnałami mogą być krótkie, powtarzane szarpnięcia wodzami oraz klepnięcia bacikiem w pierś konia. Po co do tego ułożone drążki? One zastępują waszą wyobraźnię. Zakładając, że chcecie bardzo blisko i dokładnie wzdłuż nich prowadzić wierzchowca, sprowokują one wasze reakcje w odpowiednim czasie i momencie. Sprowokują podświadome ustawienie waszego ciała, które jest dla konia wyznacznikiem ścieżki, po której idziecie. Wymuszą waszą reakcję na samowolne oddalanie się konia z wyznaczonej ścieżki. Będziecie wiedzieć kiedy poprosić podopiecznego bacikiem, by się od drążków nie oddalał i kiedy dać sygnał zwalniający, gdy koń w tym momencie zareaguje źle na bacik, przyspieszając zamiast przesunąć się w bok.

Drugim etapem (może być pierwszym) ćwiczenia jest jazda wierzchem wzdłuż drążków, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz koła. W czym tutaj tkwi trudność? Jak zwykle w utrzymaniu równego tempa i rytmu marszu (ciągle polecam powtarzanie wierszyka). W nieużywaniu wodzy do wskazywania kierunku jazdy i nie używania ich do utrzymywania konia na ścieżce. Jedyną rolę jaką możecie przypisać wodzom to sygnały skupiające konia (zob. DLACZEGO KOŃ NIE SŁUCH A SYGNAŁÓW) i sygnały utrzymujące prostą szyję. Jeżeli koń samowolnie zegnie szyję np. w prawo jeździec delikatnymi szarpnięciami lewą wodzą prosi konia o jej wyprostowanie. Utrzymywać konia blisko drążków, czyli na ścieżce, możecie tylko przy pomocy pukających sygnałów łydkami. Gdy koń odpowiadając na nie przyspieszy, zamiast przesunąć się w bok, musicie zwolnić zwalniając rytm ruchu swoich bioder i dopasowując do rytmu wierszyka nieustannie „wybijanego w głowie”. Do pomocy macie jedynie sygnał skupiający, czyli krótkie, powtarzane i charyzmatyczne pociągnięcia za wodze. Proponuję utrudnić sobie prace i jeździć z szeroko odstawioną ręką, trzymającą wewnętrzną wodzę. Zamknięta kusi bowiem bardzo, by pomóc sobie w utrzymaniu podopiecznego na ścieżce. Otwarta, wymusza prawidłową reakcję łydką. I tak jak wyżej, drążki zastąpią wam wyobraźnię i wymuszą na was prawidłowe i szybkie reakcje na nieprawidłowe poczynania waszego wierzchowca.

Bardzo by mnie ucieszyły wasze relacje z wykonywania ćwiczeń. Co trudniejsze: Nie „kierować” wodzami, czy zacząć „kierować” łydkami?

PODSTAWOWE SYGNAŁY REGULUJĄCE TEMPO RUCHU WIERZCHOWCA

Przeczytaj: "Jeździeckie abc..."  

Gdy zaczynam uczyć początkującego adepta sztuki jeździeckiej, to pracujemy na zamkniętym placu. Ćwicząc od samego początku prawidłowe „prowadzenie” konia, jeździec nie „trafia” na lonżę. Jeździ on wzdłuż ogrodzenia, które wyznacza mu pozycję jednego z wyobrażonych jeźdźców. Przypomnę tu fragment poprzedniego postu pt: „Jeździeckie abc…”: „Wyobraźcie sobie, że pokonujecie go (zakręt) w towarzystwie jeszcze dwóch par koń-jeździec. Wy jedziecie między nimi. Pracując łydkami musicie prowadzić swojego wierzchowca tak, by nie pchał się kłodą na „towarzyszy””. Pozycję drugiego z wyobrażonych towarzyszy wyznaczam osobiście, idąc obok. Moja rola nie ogranicza się jednak tylko do tego. Staram się iść obok uczącej się pary jeździec-koń, utrzymując równe tempo. Zadaniem jeźdźca jest „namawiać” wierzchowca, by dorównał mi tempem i nie zostawał w tyle. Zwierzęta te doskonale wiedzą jaki jeździec siedzi na ich grzbiecie. Gdy jest to poczatkujący adept, wcale nie są skłonne ułatwiać mu zadanie. Jeżeli koń wyczuje, że może nie wysilać się podczas pracy, wykorzysta to na pewno. Wówczas, bardzo często samowolnie, zwalnia albo wręcz zatrzymuje się. Tłumaczę jeźdźcom, że taka samowolka jest swego rodzaju pytaniem skierowanym do nich przez podopiecznego: „mogę zwolnić?”, „mogę nie iść?”, „mogę się zatrzymać?”. Gdy jeździec „wyczuje” pytanie, musi zareagować i jak najszybciej odpowiedzieć: „nie zatrzymuj się, nie zwalniaj, trzymaj tempo”. Musicie wiedzieć, że właśnie nadając i utrzymując tempo i rytm wierzchowca, człowiek zaczyna nad nim panować. Wyznacza w ten sposób miejsce zwierzęcia na niższym szczeblu hierarchii. Oczywiście należy „udzielić” owej odpowiedzi pukając w bok konia łydkami. Jeździec nie może zrezygnować z tych pomocy, póki nie poczuje reakcji konia. Póki koń nie przyspieszy, ponownie dorównując mi tempem i rytmem marszu. 

Początkujący jeździec uczy się również od samego początku, że konia nie należy pchać. Wierzchowiec „poproszony przez opiekuna” powinien iść „sam”, powinien być „samoniosący”. Z moich obserwacji wynika, że wśród jeźdźców pokutuje przekonanie, iż siedząc na grzbiecie konia trzeba go popychać biodrami. Jakże częsty jest obrazek snującego się wierzchowca, albo szurającego tylnymi nogami i jeźdźca na jego grzbiecie wciskającego z całej siły pośladki w siodło. Wysiłek z jakim człowiek próbuje „rozhuśtać swój pojazd”, ugniatając biodrami plecy konia, nie przynosi niestety żadnych rezultatów (zob. REGULOWANIE TEMPA W STĘPIE). Sygnałem, „namawiającym” zwierzę do aktywnego maszerowania, powinna być seria szybkich i krótkich puknięć łydkami w bok konia. Powinno to przypominać szybkie klaskanie. Łydki powinny być jak dwa dzięcioły drążące dziuplę w drzewie (tylko bez ostrego dziobu). Najważniejsze jednak jest to, jakiej reakcji konia powinien się jeździć, po takim sygnale, spodziewać. Podejrzewam, że większość z was jeździ na rowerze. Nieraz rozpędzacie na pewno rower, kręcąc szybko pedałami, by później przez jakiś czas rower toczył się „sam”. Właśnie taki efekt należy uzyskać, „prosząc” wierzchowca, by szedł. Ma on „sam się toczyć”. Niczym nie pchany. Dzięki temu jeździec może zaangażować swoje łydki do pracy nad prowadzeniem zwierzęcia po wyznaczonej ścieżce. Swoje biodra zaś, swobodne i wolne od „ugniatania”, człowiek może wykorzystać do pracy nad regulowaniem i zwalnianiem tempa. 

Dla zaczynających naukę jeźdźców podstawowym sygnałem „egzekwującym” od konia zatrzymanie się, jest właśnie coraz wolniejszy ruch biodrami na siodle, aż do ich zatrzymania. Muszę zaznaczyć, że i w tym momencie niczemu nie służy wciskanie bioder przez jeźdźca, w koński grzbiet. Sygnałem wspomagającym, zatrzymujące ruch ciało człowieka, są krótkie, delikatne i powtarzające się pociągnięcia za wodze, które są sygnałem mówiącym zwierzęciu: ”skup się na mnie i na tym, jaką informację chcę Tobie przekazać” (zob. DLACZEGO KOŃ NIE SŁUCHA SYGNAŁÓW). Chcę podkreślić, że koń powinien zatrzymać się, reagując na biodra jeźdźca w momencie, gdy odpuszcza on wodze, a nie przyciąga by dać sygnał skupiający. Dokładnie takie same sygnały, wyłączając zatrzymanie bioder jeźdźca, musi człowiek wykorzystać, gdy tempo wierzchowca jest zbyt duże.

JEŹDZIECKIE ABC...

Zaangażowałam się trochę ostatnio w promowanie w Internecie mojego bloga i sposobu pracy z końmi w nim opisywanego. Nie wiem jaki będzie efekt. Jednak „zysk” z mojego działania jest taki, że znajduję w między czasie sporo wpisów i pytań, które inspirują kolejne moje pomysły. Znalazłam między innymi pytania: „mój koń w kłusie i galopie nie chce skręcać, co robić?”, albo: „co zrobić, żeby koń zakłusował i zagalopował?”. Dziwię się, że osoby zadające takie pytania wsiadają na konie, gdy nie ma obok instruktora. Jednak tego typu wpisy „podsunęły” mi pomysł, by zacząć pisać również posty o podstawach jazdy konnej, dla osób zaczynających jeździecką przygodę. Opatrzyłam je etykietą „jeździeckie abc…”.

Pomagam ostatnio paru nowicjuszom zapoznać się z tajnikami jeździectwa. Niektórzy zaczynają od zera. Inni jeździli wierzchem przez krótki czas, w szkółkach. Na moich treningach jeździec uczy się od samego początku „rozmawiać” z wierzchowcem. Uczy się być jego przewodnikiem. Zależy mi na tym, by każdy uczący się, od pierwszej „lekcji”, przyswajał sobie, że jego „pojazd” powinien poruszać się na ściśle określonych warunkach. Nie mówię tu o decydowaniu przez jeźdźca, czy zwierzę ma iść stępem, biec kłusem czy galopem. Adepci „proszą” konia, w każdym z tych chodów, o wyregulowanie tempa i rytmu. Wyraźnie określają boczne granice „ścieżki”, po której wolno poruszać się zwierzęciu. Kontrolują ustawienie ciała podopiecznego. Dogadują się z nim w kwestii sposobu „niesienia” wodzy. Na początku muszą to wszystko opanować w stepie, potem podczas przejść step-kłus i kłus-stęp. Najważniejsze jest jednak to, żeby początkujący jeździec wiedział jak poprosić wierzchowca o zatrzymanie się i zwolnienie tempa bez użycia zaciągniętych na siłę wodzy. Żeby czuł, że jego „pojazd”, bez sprzeciwu, zareaguje na to polecenie. Taka pewność daje poczucie komfortu jazdy i zmniejsza strach przed nią.

Praca z koniem, gdy siedzi się na jego grzbiecie, przypomina trochę prowadzenie niewidomej istoty. Każdy krok zwierzęcia musi być podyktowany przez opiekuna. Nie może być postawiony byle jak i byle gdzie. Niewielki problem sprawia jeźdźcom nauczenie się pojedynczych sygnałów. Zrozumienie, jaki jest cel przekazania nimi informacji zwierzęciu. Wyczucie, jakiej reakcji wierzchowca powinni oczekiwać po użyciu danej pomocy. Jednak pojedynczy sygnał jest, jak pojedyncze słowo, albo bardzo krótkie, „samotne” zdanie. To jednak zbyt mało. „Rozmawiając” z koniem, nie można pozostawić niczego jego domysłom. Wierzchowiec nie może zgadywać tego, jak ma postąpić, ani postępować samowolnie.

Zacznijmy od zwykłego zakrętu, podczas jazdy stępem. Wydawałoby się: nic bardziej prostego. „Sygnał”, dzięki któremu jeździec „prosi” konia o wykonanie zakrętu to zewnętrzna łydka, lekko cofnięta do tyłu. I to jest właśnie pojedyncze słowo: „kręć”. Jeżeli para jedzie w prawą stronę, będzie to lewa łydka. W tym samym momencie człowiek musi poinformować wierzchowca wewnętrzną wodzą: „popatrz w prawo”. Są to krótkie i delikatne pociągnięcia wędzidłem za „kącik ust”. Jednak szyja konia musi pozostać ustawiona tak, by patrzył on przed siebie, na horyzont, a nie do „wnętrza” zakrętu. Żeby zwierzę zrozumiało, że oczekujemy takiego ustawienia szyi, musimy pracować zewnętrzną (w tym przypadku lewą) wodzą. Należy przytrzymywać ją i puszczać pracując ręką tak, jakbyśmy chcieli dotknąć dłonią, trzymającą wodzę, własnego pępka. Tu zaczyna się pierwszy problem, trudny dla jeźdźca do przebrnięcia. Zgranie pracy obu rąk w jednym czasie okazuje się nie lada osiągnięciem. Ponieważ ręce muszą pracować w innym tempie, przekazując inne informacje, jeźdźcy skupiają się tylko na jednej z nich, odpuszczając pracę drugiej. Dochodzi tutaj jeszcze brak wiary, że przy ustawionej na wprost szyi wierzchowiec wykona zakręt. Człowiekowi bardzo trudno zapanować nad odruchem i nieodpartą chęcią zgięcia końskiej szyi w stronę wykonywanego zakrętu. Często problemem okazuje się również zgranie w czasie pracy wodzami i ową zewnętrzną łydką. Dla jeźdźca najłatwiejszym byłoby pociągnąć za wewnętrzną wodzę, odpuszczając sobie pracę łydką. Jednak „prowadząc” wierzchowca nie dość, że nie wolno wam tego robić, to musicie dołożyć kolejne sygnały obydwoma łydkami. „Zostajemy” ciągle na tym samym zakręcie. Wyobraźcie sobie, że pokonujecie go w towarzystwie jeszcze dwóch par koń-jeździec. Wy jedziecie między nimi. Pracując łydkami musicie prowadzić swojego wierzchowca tak, by nie pchał się kłodą na „towarzyszy”. Są to puknięcia łydkami w koński bok, ale nie siłowe. Powinny być szybkie i delikatne, przypominające pukanie do drzwi. Działanie jeźdźca łydkami nie powinno zmierzać do próby przepchnięcia go, czy odepchnięcia. To ma być „polecenie”, na które zwierzę powinno zareagować „odchodząc” od waszej łydki. Również w tym przypadku pojawia się często brak wiary, że „pojazd” zareaguje na sygnał i trudny do pozbycia się odruch odciągnięcia konia wodzą od jeźdźców z waszej wyobraźni. A to jeszcze nie koniec. CDN